အေျခခံဥပေဒ
ဘာေတြျပင္မလဲ
ဘယ္လိုျပင္မလဲ
အေျခခံဥပေဒ ကိစၥတြင္သာမဟုတ္၊ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမ်ားႏွင့္ပတ္သက္လ်င္၊ ခ်ဥ္းကပ္ပံုႏွစ္မ်ဳိးရွိသည္ ဟု ေရဘူယ်ဆိုႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ ‘ႏႈန္းစံအေျချပဳခ်ဥ္းကပ္နည္း’(Normative approach) ႏွင့္ ‘လက္ေတြ႕အေျချပဳ ခ်ဥ္းကပ္နည္း’ (Pragmatic approach) တို႔ျဖစ္သည္။
ႏႈန္းစံအေျချပဳခ်ဥ္းကပ္နည္းက၊ မိမိတန္ဖိုးထားရာစံႏႈန္းမ်ားကိုအေသကိုင္သည္။ အဆိုပါစံႏႈန္းနွင့္ ကိုက္ညီလ်င္၊ ေထာက္ခံမည္၊ ၾကိဳဆိုမည္။ မကိုက္ညီလ်င္ဆန္႔က်င္မည္၊ ကန္႔ကြက္မည္။ လက္ေတြ႕ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားျခင္းမရွိေခ်။လက္ေတြ႕အေျချပဳခ်ဥ္းကပ္နည္းကမူ၊ မိမိတန္ဖိုးထားရာ စံႏႈန္းမ်ားကို အေသမကိုင္၊ လံုးဝျပစ္ပယ္သည္ေတာ့မဟုတ္။‘အနာဂတ္အျမင္’ (vision) အျဖစ္ သေဘာယူၿပီး၊ လက္ရွိပကတိအရွိကို အေျခတည္ စဥ္းစားသည္။ အလုပ္ေထာင့္မွၾကည့္၍ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကိုရွာသည္။ မတူေခ်။
ႏိုင္ငံမ်ား၏ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ပတ္သက္လ်င္ ေထာင့္အေစ့ဆံုး၊ စံကိုက္အက်ဆံုးအျဖစ္၊ သူ႕ေခတ္သူ႕အခါက အလြန္ေက်ာ္ၾကားခဲ့ဖူးသည္မွာ၊ပထမကမာၻစစ္ႏွင့္ ဒုတိယကမာၻစစ္ၾကား၊ ဂ်ာမဏီ၏ ဝိုင္မာသမၼတႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒျဖစ္ပါသည္။သို႔ႏွင့္တိုင္ ဤအေျခခံ ဥပေဒေအာက္မွာပင္ ‘ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္ခံရေသာ အာဏာရွင္’(elected dictator) တစ္ေယာက္ေပၚထြက္လာခဲ့သည္။ ဟစ္တလာ ျဖစ္ပါသည္။ ‘ႏႈန္း’ ေတြ၊ ‘စံ’ေတြအရ မည္မွ်ပင္ ေကာင္းမြန္ပါေစ.. ၊ လက္ေတြ႕က်င့္သံုးပံုဟန္မက်လ်င္ ျဖစ္ခ်င္သလိုျဖစ္သြားႏုိင္သည့္သာဓက … ။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ အေျခခံဥပေဒမွာ၊ စတင္ခါစကအားနည္းခ်က္ေတြ အေတာ္ရွိသည္။ ေတာင္ပိုင္းျပည္နယ္မ်ား၏ အေျခခံဥပေဒမွာဆိုလ်င္၊ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ‘ကၽြန္စနစ္’ ကိုပင္ ခြင့္ျပဳထားသည္။ သို႔တေစ ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္ က်င့္သံုးၿပီး၊ ပါးပါးနပ္နပ္ျပင္ဆင္ႏုိင္ေသာအခါ၊အေကာင္းဆံုး အေျခခံဥပေဒတစ္ခုအျဖစ္ အမ်ားက သိမွတ္လက္ခံေနရေခ်ၿပီ။ အေျခခံဥပေဒ တစ္ခုအေနႏွင့္‘စံက်’၊ ‘စံကိုက္’ မဟုတ္သည့္တုိင္၊ လက္ေတြ႕အလုပ္လုပ္ရင္း အေျမွာ္ျမင္ရွိရွိ ျပဳျပင္ႏိုင္လ်င္၊အေကာင္းဘက္သို႔ ဦးတည္ႏိုင္သည့္ သာဓက ။
၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒႏွင့္ တုန္႔ျပန္မႈမ်ား
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ၂၀၀၈ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒမွာ၊ဒီမိုကရက္တစ္ႏႈန္းစံမ်ားအရ ၾကည့္လ်င္၊ ေျပာစရာႏွင့္ ဆိုစရာခ်ညး္ျဖစ္ပါသည္။ ဤအျဖစ္ကို၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပဲြဝင္၊ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီမ်ား မသိ၍မဟုတ္။ ေကာင္းေကာင္းသိၾကသည္သာျဖစ္သည္။သို႔တေစ၊ သူတို႔က၊ ႏႈန္းစံမ်ားျဖင့္မၾကည့္။ အလုပ္ေထာင့္မွၾကည့္ၿပီး ‘ႏိုင္ငံေရးအဖြင့္က်ားကြက္’(political opening) တစ္ခု သို႔ ဦးတည္သြားႏုိင္စရာရွိ သည္ဟု တြက္ဆသည္။ သို႔အတြက္ ေရြးေကာက္ပဲြလမ္းေၾကာင္းကိုေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
သို႔ႏွင့္တိုင္ ‘ႏိုင္ငံေရးဓေလ့’(political culture) မွာပင္၊ ႏႈန္းစံအစဲြႀကီးေသာ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဤအယူအဆႏွင့္ ဤအတြက္အခ်က္ကိုလူႀကိဳက္မမ်ားခဲ့ပါ။ ‘အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖဲြ႕ခ်ဳပ္’ (NLD) အပါအဝင္၊ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက၊ ‘ေရြးေကာက္ပဲြသပိတ္ေမွာက္ေရး’ ျဖင့္ တုန္႔ျပန္ ခဲ့ၾကသည္။ NLD က၊၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပဲြရလဒ္ကို အသိအမွတ္မျပဳ၍၊ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကို လက္မခံႏုိင္၍၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားမွတ္ပံုတင္ဥပေဒကိုလက္မခံႏုိင္၍ (အခ်က္သံုးခ်က္ေၾကာင့္) ေရြးေကာက္ပဲြကို သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟုဆိုသည္။
သို႔တေစ၊ ၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြတြင္မူ၊NLD ပါ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့သည္။ ေရြးေကာက္ပဲြသပိတ္ေမွာက္ရသည့္ အေၾကာင္း ၃ ခ်က္အနက္၊၂ ခ်က္ရၿပီျဖစ္၍၊ မရေသးေသာက်န္တစ္ခ်က္ (အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး) ကို လႊတ္ေတာ္တြင္းမွေဆာင္ရြက္ႏုိင္ရန္၊ ေရြးေကာက္ပဲြဝင္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ရျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုပါသည္။ အမွန္စင္စစ္၊ရခဲ့ၿပီဆိုေသာ ၂ ခ်က္ထဲမွ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား မွတ္ပံုတင္ဥပေဒကို ျပင္ေပးခဲ့သည္မွာကားအမွန္ပင္ျဖစ္သည္။ (အမွန္ေတာ့၊ ျပင္မေပးလည္း၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မွာ ျပစ္ဒဏ္ေစ့ခဲ့ၿပီျဖစ္၍တားဆီးလို႔ရေတာ့သည္မဟုတ္ပါ။)
ေနာက္တစ္ခ်က္၊ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပဲြရလဒ္ကိုအသိအမွတ္ျပဳလုိက္ၿပီ - ဆိုသည္ကိုမူ၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္ႏွင့္ကိုကို(စက္မႈတကၠသိုလ္) တို႔၏ အင္တာဗ်ဴးျဖင့္သာဓက တင္သည္။ အဆုိပါ အင္တာဗ်ဴးတြင္၊ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္က“၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပဲြကို အသိအမွတ္ျပဳလို႔ပဲ၊ ေရြးေကာက္ပဲြရလဒ္ေတြကို တရားဝင္ေၾကျငာေပးခဲ့တာေပါ့ဗ်ာ”…စသျဖင့္ ေျဖသြားခဲ့သည္။ (ဤမွ်ႏွင့္ - အမွန္တကယ္အသိအမွတ္ျပဳရာ ေရာက္ပါ၏ေလာ… ၊ စဥ္းစားစရာ…။ ) ထားေတာ့။
မည္သို႔ပင္ရွိေစ၊ NLD ေရြးေကာက္ပဲြလမ္းေၾကာင္းေပၚေရာက္လာသည္မွာ၊ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေရး အတြက္၊ အလြန္အားေကာင္းေသာ ျဖည့္ဆည္းမႈျဖစ္လာသည္မွာ အမွန္ပင္ျဖစ္သည္။ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကိုယ္တိုင္ ‘လက္ေတြ႕အေျချပဳ ခ်ဥ္းကပ္မႈ’ ဘက္ေရာက္လာသည္ဟု ဆိုခ်င္သည္။သူ႕ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္မွ အသံုးအႏႈံးအတိုင္းဆိုရလ်င္ ‘ေတာ္လွန္ေရးလမ္းေၾကာင္း’ မွ ‘တည္ေဆာက္ေရးလမ္းေၾကာင္း’ဘက္ေရြ႕လာသည္ဟု သေဘာရပါသည္။ လြႊတ္ေတာ္ထဲေရာက္ၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္လည္း၊ ေရြးေကာက္ပြဲမဲဆြယ္ကာလက ‘ေၾကြးေက်ာ္ခဲ့ေသာ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး’ ဆိုသည္ထက္၊ လက္ေတြ႕ျဖစ္ႏုိင္သည္မ်ားကိုဦးစားေပးေဆာင္ရြက္လာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
၂၀၁၅ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္း
လက္ေတြ႕တြင္၊ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးကို စတင္အဆိုျပဳတင္ျပလုိက္သည္မွာ၊အာဏာရပါတီဟု ဆိုႏိုင္ေသာ USDP ပါတီမွ၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္သည္။ သို႔တိုင္ေအာင္၊ဘာေတြျပင္မည္၊ ဘယ္လိုျပင္မည္ဆိုသည္ကိုကား သဲသဲကဲြကဲြမသိရေသးပါ။ ေကာ္မတီဖဲြ႕ၿပီး၊ ေလ့လာသံုးသပ္ဆဲအဆင့္ျဖစ္ပါသည္။ မည္သူက အဆိုျပဳတင္ျပသည္ျဖစ္ေစ၊ အေျခခံဥပေဒကို အေသမကိုင္ဘဲ ျပင္သင့္ ျပင္ထုိက္သည္မ်ားကိုျပင္ရမည္ဆိုေသာ၊ စဥ္းစားခ်က္ကိုမူ၊ ႀကိဳဆိုၾကရပါလိမ့္မည္။ ေျပာရလ်င္၊ မည္သည့္ အေျခခံဥပေဒမွ၊ရာႏႈန္းျပည့္ ၿပီးျပည့္စံုသည္မရွိပါ။ လက္ေတြ႕ အလုပ္လုပ္ရင္း အဟန္႔အတား အခက္အခဲမ်ားရွိလ်င္၊ ျပင္ၾကရမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။
စာေရးသူမွတ္မိသေလာက္၊ ႏိုင္ငံတကာပညာရွင္မ်ားထဲမွ၊အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးကို ပထမဆံုး အဆိုျပဳခဲ့သူမွာ၊ စတင္းဖို႔ (ဒ) တကၠသိုလ္မွ၊ ‘လာရီဒိုင္းမြန္း’ ဟုထင္သည္။ သူက၊ ၂၀၁၅ တြင္ ၾကံဳေတြ႕ ဖြယ္ရာရွိသည့္ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္းကိုေထာက္ျပၿပီး အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးအတြက္ စဥ္းစားၾကဖို႔၊ သူ႕ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္တြင္ အၾကံျပဳခဲ့သည္။(၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလထုတ္၊ Journal of Democracy ပါ ‘The Need for a PoliticalPact’ ေဆာင္းပါး။ စာေရးသူဘာသာျပန္ၿပီး)
သူ၏အလိုအရဆိုလွ်င္ ၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြအေတြ႕အၾကံဳအရ၊၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပဲြသာ၊ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တမႈရွိခဲ့လ်င္ NLD အျပတ္အသတ္အႏိုင္ရဖို႔ မ်ားလိမ့္မည္ဟုဆုိသည္။အကယ္၍ ဤအတိုင္း ျဖစ္ခဲ့လ်င္ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပဲြ ကံၾကမၼာမ်ိဳးမတိုးႏိုင္ပါသေလာ - ေမးခြန္းထုတ္သည္။၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒအရ၊ တပ္မေတာ္မွ အမ်ားစုေနရာ ယူထားေသာ၊ အမ်ိဳးသားကာကြယ္ေရးႏွင့္ လံုျခံဳေရးေကာင္စီက၊အေရးေပၚအေျခအေနေၾကျငာႏိုင္သည့္ အခ်က္ကိုလည္း ေထာက္ျပသည္။ ဤအခ်က္မ်ားအရ၊ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္လာႏုိင္သည့္ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္း ကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ရန္ အစိုးရအဖဲြ႕မွ ‘သေဘာထားေပ်ာ့ေျပာင္းသူမ်ား’(soft liners) ႏွင့္ အတိုက္အခံဘက္မွ ‘အစြန္းမေရာက္သူမ်ား’ (moderates) အေျခခံဥပေဒကိုျပန္လည္ညွိႏိႈင္းေဆြးေႏြးၾကဖို႔ အၾကံျပဳခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
အဆိုပါေဆာင္းပါးမွာပင္၊ ဆုိခဲ့ပါ ၂၀၁၅ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္းကိုေရွာင္ရွားႏုိင္ေရးအတြက္ နည္းလမ္းတစ္သြယ္အျဖစ္ ‘အခ်ဳိးက်ကိုယ္စားျပဳစနစ္’ (PR - စနစ္)က်င့္သံုးဖို႔ အဆိုျပဳခဲ့သည္လည္းရွိသည္။ သို႔ႏွင့္တိုင္ NLD က PR စနစ္ကို လက္မခံႏုိင္ဟုသတင္းမ်ားထြက္ေနေလရာ၊ အကယ္၍ ဤသတင္းသာ မွန္ခဲ့လ်င္ PR စနစ္သည္ပင္လ်င္၊ ေနာက္ထပ္အက်ပ္အတည္းတစ္ခုျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္သြားႏိုင္ေပသည္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစ၊ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲအတြက္ ႏိုင္ငံေရးပဋိညဥ္တစ္ရပ္ ေပၚထြက္လာေစရန္၊ ႏွစ္ဘက္သေဘာထားေပ်ာ့ေျပာင္းသူမ်ားၾကား၊ ညွိႏိႈ္င္းေဆြးေႏြးအေျဖရွာၾကပါ - ဆုိေသာ လာရီဒိုင္းမြန္း၏ အၾကံျပဳခ်က္မွာကား၊ လက္ေတြ႕ျဖစ္နိုင္ေခ်ရွိေလမည္လားစဥ္းစားမိသည္။
အနညး္ဆံုးညိႇလမ္းေၾကာင္း
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တုိင္ (သူမ၏ အသံုးအႏႈန္းအရ)တည္ေဆာက္ေရးလမ္းေၾကာင္းသို႔ သိသိသာသာ ေရြ႕လာျခင္း၊ သမၼတဦးသိန္းစိန္၊ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌသူရဦးေရႊမန္းႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔၊ (အျမင္အရ) ဆက္ဆံေရး အထူးေကာင္းမြန္ေနျခင္း၊ထုိ႔ထက္ လက္ပံေတာင္းေကာ္မရွင္အစီရင္ခံစာထြက္ခါစေလာက္က၊ လွ်ံထြက္လာေသာ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေပၚေဝဖန္ခ်က္တစ္ခုတြင္ပါသည့္ “ေဒၚစုက၊ သူသမၼတျဖစ္ဖုိ႔ စစ္ဗိုလ္ေတြကို လိုက္ေလ်ာလြန္းေနတယ္”ဆိုေသာ စြပ္စဲြခ်က္ …။ ဤအခ်က္မ်ားကို ဆက္စပ္စဥ္းစားၾကည့္လိုက္ေသာအခါ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္အစိုးရ၊ လႊတ္ေတာ္တာဝန္ရွိသူမ်ားၾကား ေဆြးေႏြးညိႇႏႈိင္းမႈမ်ား ရွိေနမည္လား - ေတြးစရာရွိသည္။ ေျပာရလ်င္ ‘နားလည္မႈ’ တစ္ခုခုပင္၊ရွိေကာင္းရွိေလမည္လား (ကံေသ ကံမ မဟုတ္သည့္တုိင္) စဥ္းစားစရာရွိလာသည္။
ဤနားလည္ခ်က္မွာ၊ ဘယ္အရာျဖစ္လိမ့္မည္ဆိုသည္ကို၊တိတိပပ မေျပာႏိုင္သည့္တုိင္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမၼတျဖစ္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေကာင္းပတ္သက္ႏိုင္ပါသည္။ဤသို႔ ယူဆႏုိင္ေလာက္သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္အခ်ဳိ႕လည္း ရွိသေလာက္ရွိေနသည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တိုင္က၊ သမၼတျဖစ္ဖို႔ရည္မွန္းခ်က္ရွိသည္ဟု ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိလာျခင္း။ သမၼတကလည္းျပည္သူလူထုလိုလားလ်င္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမၼတျဖစ္ႏိုင္- ဆိုသည့္ သေဘာေျပာဖူးျခင္း။မၾကာေသးခင္ကပင္၊ ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီးဦးေအာင္မင္းက၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သမၼတျဖစ္ေရးအတြက္အေျခခံဥပေဒပါ၊ သမၼတႏွင့္ ဒုတိယသမၼတမ်ား၏ အရည္အခ်င္းမ်ားကို ေျပာင္းလဲျပင္ဆင္ဖုိ႔ သေဘာေျပာဆိုလာျခင္း…စသည္ မ်ားျဖစ္ပါသည္။
အကယ္၍ ဤမွန္းဆခ်က္သာ မွန္ခဲ့လ်င္၊ ၂၀၁၅ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္းကို ေက်ာ္လႊား ႏုိင္စရာရွိ၍၊ ႀကိဳဆိုအပ္သည္ဟု သေဘာရပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္အေနႏွင့္ႏိုင္ငံေရးအာဏာ ရယူလိုသည္မွာ၊ လြန္စြာမွပင္ သဘာဝက်သည္ဟု ယူဆသည္။ “ေတာ္လွန္ေရး၏အဓိကျပႆနာမွာ၊အာဏာ” ဆိုေသာ ‘လီနင္’ ၏ စကားရွိသည္မဟုတ္ပါေလာ … ။ (ဤကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုေဝဖန္ေနၾကသူမ်ားမွာ လက္ဝဲႏြယ္မ်ားျဖစ္၍၊ လီနင္ကို ကိုးကားရျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဤကား - စကားခ်ပ္)
ထို႔ထက္၊ စာေရးသူအာရံုညြတ္ေသာ အယူအဆ တစ္ရပ္ရွိသည္။Minilateralism ၊ ‘အနည္းဆံုးညိႇလမ္းေၾကာင္း’ဆိုပါစို႔။ အားလံုးပါဝင္ညိွႏႈိင္းေဆြးေႏြးၾကသည့္ Multilateralism မွာ သီအုိရီအရ ေကာင္းပါ၏။လက္ေတြ႕အေျဖေပၚဖို႔ သိပ္မလြယ္။ အမွန္တကယ္အဆံုးအျဖတ္ေပးႏုိင္မည့္ လူပုဂိၢဳလ္အနည္းငယ္မွ်၊ညိွႏႈိင္း ေဆြးေႏြးအေျဖရွာၾကသည့္ Minilateralism ကသာ အလုပ္ျဖစ္လိမ့္မည္ ဟုထင္သည္။ ဦးသိန္းစိန္၊ဦးေရႊမန္း၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ … ၊ သူတို႔အခ်င္းခ်င္းနားလည္မႈျဖင့္ အက်ပ္အတည္းကိုေက်ာ္ႏိုင္လ်င္မေကာင္းပါသေလာ … ။ ေကာင္းသည္ဟုယံုသည္။
တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုမ်ားအေရး
ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျပာင္းအလဲမွာ၊ ႏုိင္ငံေရး၊စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားသာမက၊ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊ တစ္နည္း ျပည္တြင္းစစ္ရပ္စဲေရးပါအက်ဳံးဝင္သည့္ သံုးပြင့္ဆိုင္ အခင္းအက်င္းျဖစ္သည္။ ျပည္တြင္းစစ္ရပ္စဲေရးအတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလမ္းျပေျမပံုတစ္ခုလည္းခ်မွတ္ေဖာ္ထုတ္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါလမ္းျပေျမပံု တတိယအဆင့္တြင္၊ လူမ်ဳိးစု လက္နက္ကိုင္အင္အားစုမ်ားသာမက၊ဆက္စပ္ပတ္သက္သူ အားလံုးစုစည္းၿပီး၊ ေရရွည္တည္တန္႔ခိုင္ျမဲမည့္ ႏုိင္ငံေရးသေဘာတူညီခ်က္တစ္ရပ္ရယူႏုိင္သည္အထိ ႀကိိဳးပမ္းမည္ဟုဆိုသည္။ ဤအဆင့္တြင္ လိုအပ္ပါက၊ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးအထိပါေဆြးေႏြးညွိႏိႈင္းၾကမည္ဟု လမ္းဖြင့္ထားၿပီးျဖစ္ပါသည္။
ယခုဆိုလ်င္၊ ဒုတိယ အဆင့္စတင္ေနၿပီျဖစ္၍ ၂၀၁၅မတိုင္မီတတိယအဆင့္သို႔ ေရာက္ေကာင္း ေရာက္သြားႏုိင္သည္။ အဆုိပါတတိယအဆင့္ေဆြးေႏြးၾကေတာ့မည္ဆိုလ်င္၊စကားလံုး တေစၦေၾကာင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အစိုးရိမ္လြန္မႈေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေျပာခြင့္၊ဆုိခြင့္၊ ေဆြးေႏြးခြင့္မရခဲ့ေသာ ၊ ဖက္ဒရယ္စနစ္အေၾကာင္းကိုလည္း ေျပာၾကဆိုၾက ေဆြးေႏြးၾကရေတာ့မည္ျဖစ္သည္။၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒမွာ၊ ဖက္ဒရယ္သေဘာမ်ား အေတာ္အတန္ပါေသာ္လည္း အစိုးရ၏ေပးထားခ်က္သာျဖစ္ေလရာ၊လူမ်ိဳးစုမ်ားဘက္မွ၊ ျဖည့္စြက္၊ ျပင္ဆင္လိုသည္မ်ား၊ သဘာဝက်စြာရွိလာႏုိင္ပါသည္။
လႊတ္ေတာ္ကျပင္ဆင္မည့္ အေျခခံဥပေဒတြင္၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုမ်ားအေရးႏွင့္ဆက္စပ္ေနေသာအခ်က္မ်ား (ဥပမာ - ဇယား ၁၊ ၂၊ ၃ ႏွင့္ ၅) ပါမပါ မသိရေသးပါ။ အကယ္၍ ဤအခ်က္မ်ားကို ျပင္ဆင္မည္ဆိုလ်င္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလမ္းျပေျမပံုအဆင့္ ၃ ႏွင့္ ဆက္စပ္ေဆာင္ရြက္ဖို႔လိုမည္ထင္ပါသည္။ ဤသို႔မဆက္စပ္ဘဲ၊သီးျခားေဆာင္ရြက္မည္ဆိုပါက၊ လႊတ္ေတာ္မွ အတည္ျပဳျပဌန္းလုိက္ေသာ ျပင္ဆင္ခ်က္ ျဖစ္လ်င္ေသာ္မွ၊အမ်ားလက္ခံႏိုင္မည့္အေျဖ ဟုတ္ခ်င္မွ ဟုတ္ပါလိမ့္မည္။ အေၾကာင္းမူ၊ ယေန႔တည္ဆဲ လႊြတ္ေတာ္တြင္၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြအၿပီးမွ မွတ္ပံုတင္ၾကေသာ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား မပါၾကေသးသလို၊လူမ်ဳိးစုလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႕မ်ားလညး္ မပါေသးေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤကိစၥမွာ၊ ျပည္ေထာင္စုႀကီးတည္တန္႔ခိုင္ျမဲေရးႏွင့္ တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္ေနရာ၊ လူမ်ိဳးစုအားလံုးစံုစံုညီညီပါဝင္သည့္all inclusive ညီလာခံမ်ဳိးျဖစ္ဖို႔လိုပါလိမ့္မည္။
၂၅% ကိစၥ
ေနာက္ဆံုးအေနႏွင့္၊ လူေျပာမ်ားသည့္ တပ္မေတာ္ကိုယ္စားလွယ္၂၅ % ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ၊ စာေရးသူအျမင္ကို တင္ျပပါမည္။ ေျပာရလ်င္ ဤကိစၥမွာ၊ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေရး၏အသိမ္ေမြ႕ဆံုး၊ အခက္ခဲဆံုးအပိုင္းဟု ဆိုႏုိင္ေလာက္ေသာ ‘စစ္ဘက္-အရပ္ဘက္’ ဆက္ဆံေရးျပႆနာျဖစ္ေလရာ၊စိတ္လိုက္မာန္ပါ၊ အေစာတလွ်င္ မဆံုးျဖတ္သင့္ဟုသေဘာရပါသည္။
တပ္မေတာ္အေနႏွင့္၊ ၎၏အဖဲြ႕အစည္းဆုိင္ရာ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္၊အမ်ဳိးသားႏိုင္ငံေရးတြင္ ဦးေဆာင္မႈအခန္းမွ ပါဝင္ေရးဆုိသည္ကို ရပ္ခံထားသည္။ ၂၀၀၈ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာ၊ အဆိုပါရပ္ခံခ်က္ကို တရားဝင္ျပဌာန္းထားသည့္ သေဘာ ျဖစ္ပါသည္။ ဒီမိုကရက္တစ္စံႏႈန္းမ်ားအရဆိုလ်င္၊အရပ္ဘက္ကစစ္ဘက္အေပၚ လႊမ္းမုိးႏုိင္မွသာ၊ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီဟု ဆိုရပါလိမ့္မည္။ သို႔ႏွင့္တုိင္၊ရာစုဝက္မွ် ၾကာျမင့္ခဲ့ေသာ၊ စစ္ဘက္အုပ္စိုးမႈမွ ထိုးထြက္ခါစ ႏုိင္ငံတစ္ခုအေနႏွင့္၊ဒီမိုကရက္တစ္စံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ အညီ ခ်က္ျခင္းေျပာင္းလဲပစ္ဖို႔ဆိုသည္မွာ၊ ျဖစ္ႏုိင္ေျခအလြန္နည္းပါသည္။
ထုိ႔ထက္ဆိုခဲ့ပါရပ္ခံခ်က္အတြက္၊ တပ္မေတာ္၏အေၾကာင္းျပခ်က္မွာ၊ ႀကိဳက္ မၾကိဳက္ အသာထား၊ ျငင္းဖို႔ခက္သည့္အေနအထားတြင္လည္းရွိေနသည္။လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပိုင္း၊ အင္အားအႀကီးဆံုး ဗကပ မရွိေတာ့သည့္တိုင္ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ေနၾကေသာလက္နက္ကိုင္အင္အားစုစုေပါင္းမွာ၊ ယခုအထိ တစ္သိန္းအထက္ရွိေနဆဲဟု သိရသည္။ လူဦးေရႏွင့္အခ်ိဳးခ်ၾကည့္လ်င္ သူပုန္အမ်ားဆံုးတုိင္းျပည္ျဖစ္ေနသည္။ ထိုမွ်မက၊ အစိုးရသစ္သက္တမ္း၂ ႏွစ္သာသာကာလအတြင္း၊ ထိပ္တက္လာေသာ လုံျခံဳေရးျပႆနာမ်ားကလည္း ရွိေနျပန္သည္။ ေျပာရလ်င္- ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေအာင္ျမင္စြာ တည္ေဆာက္ႏိုင္မွသာ၊ စစ္ဘက္ အရပ္ဘက္ဆက္ဆံေရးပံုမွန္ျဖစ္ဖုိ႔ လမ္းပြင့္ႏိုင္ပါလိမ့္မည္။
အမွန္စင္စစ္၊ တပ္မေတာ္ကို ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္အဖဲြ႕အစည္းအျဖစ္၊ေျပာင္းလဲပံုေဖာ္ႏိုင္ေရးမွာ၊ ဒီမိုကေရစီအတြက္ အေရးႀကီးသည့္တိုင္၊ ေရရွည္ေဆာင္ရြက္ရမည့္သေဘာရွိသည္။ အခ်ိန္မတုိင္မီ အေလာတႀကီးေဆာင္ရြက္လုိက္လ်င္၊ လက္ရွိျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးျဖစ္စဥ္အတြက္၊အႀကီးမားဆံုး စိန္ေခၚခ်က္ပင္ျဖစ္လာႏိုင္ စရာရွိသည္။ လက္ရွိစစ္ဘက္၊ အရပ္ဘက္ အင္အားခ်ိန္ခြင္လွ်ာအရ၊တပ္မေတာ္၏ သေဘာတူၾကည္ျဖဴမႈမရလ်င္၊ ၂၅% ကိစၥမွာ၊ လက္ေတြ႕ျဖစ္ႏိုင္လိမ့္မည္မဟုတ္ပါေခ်။အႏၱရာယ္ႀကီးေသာ ႏိုင္ငံေရးမီးရႈးမီးပန္းသာ ျဖစ္ဖို႔မ်ားပါလိမ့္မည္။
ယခုစာစုကို ‘ဒီမိုကရက္တုိင္ေဇးရွင္း’ ပညာရပ္၏ေခါင္းကိုင္ဖခင္ တစ္ဦးဟု ဆိုႏိုင္ေလာက္ေသာ ပါေမာကၡ ဂီယာႏိုဒီယာ၏ သတိေပးစကားျဖင့္ နိဂံုးခ်ဳပ္အပ္ပါသည္။ယခုလို … ၊
“ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲမွာ၊လက္ေတြ႕မျဖစ္ႏိုင္ေသးတာက မစမိပါေစနဲ႔။ အက်ဳိးရလဒ္ထြက္ဖို႔ အခြင့္အလမ္း အေကာင္းဆံုးနယ္ပယ္မွာအာရံုစိုက္ပါ။ ဒါက စပါ… ။”
ေက်ာ္ဝင္း
၁၂၊ ေမ ၂၀၁၃
ဘာေတြျပင္မလဲ
ဘယ္လိုျပင္မလဲ
|ေက်ာ္ဝင္း|
ခ်ဥ္းကပ္ပံုႏွစ္မ်ိဳးအေျခခံဥပေဒ ကိစၥတြင္သာမဟုတ္၊ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာမ်ားႏွင့္ပတ္သက္လ်င္၊ ခ်ဥ္းကပ္ပံုႏွစ္မ်ဳိးရွိသည္ ဟု ေရဘူယ်ဆိုႏိုင္ပါလိမ့္မည္။ ‘ႏႈန္းစံအေျချပဳခ်ဥ္းကပ္နည္း’(Normative approach) ႏွင့္ ‘လက္ေတြ႕အေျချပဳ ခ်ဥ္းကပ္နည္း’ (Pragmatic approach) တို႔ျဖစ္သည္။
ႏႈန္းစံအေျချပဳခ်ဥ္းကပ္နည္းက၊ မိမိတန္ဖိုးထားရာစံႏႈန္းမ်ားကိုအေသကိုင္သည္။ အဆိုပါစံႏႈန္းနွင့္ ကိုက္ညီလ်င္၊ ေထာက္ခံမည္၊ ၾကိဳဆိုမည္။ မကိုက္ညီလ်င္ဆန္႔က်င္မည္၊ ကန္႔ကြက္မည္။ လက္ေတြ႕ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားျခင္းမရွိေခ်။လက္ေတြ႕အေျချပဳခ်ဥ္းကပ္နည္းကမူ၊ မိမိတန္ဖိုးထားရာ စံႏႈန္းမ်ားကို အေသမကိုင္၊ လံုးဝျပစ္ပယ္သည္ေတာ့မဟုတ္။‘အနာဂတ္အျမင္’ (vision) အျဖစ္ သေဘာယူၿပီး၊ လက္ရွိပကတိအရွိကို အေျခတည္ စဥ္းစားသည္။ အလုပ္ေထာင့္မွၾကည့္၍ ျဖစ္ႏိုင္ေျခကိုရွာသည္။ မတူေခ်။
ႏိုင္ငံမ်ား၏ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒႏွင့္ပတ္သက္လ်င္ ေထာင့္အေစ့ဆံုး၊ စံကိုက္အက်ဆံုးအျဖစ္၊ သူ႕ေခတ္သူ႕အခါက အလြန္ေက်ာ္ၾကားခဲ့ဖူးသည္မွာ၊ပထမကမာၻစစ္ႏွင့္ ဒုတိယကမာၻစစ္ၾကား၊ ဂ်ာမဏီ၏ ဝိုင္မာသမၼတႏိုင္ငံ အေျခခံဥပေဒျဖစ္ပါသည္။သို႔ႏွင့္တိုင္ ဤအေျခခံ ဥပေဒေအာက္မွာပင္ ‘ေရြးေကာက္ တင္ေျမွာက္ခံရေသာ အာဏာရွင္’(elected dictator) တစ္ေယာက္ေပၚထြက္လာခဲ့သည္။ ဟစ္တလာ ျဖစ္ပါသည္။ ‘ႏႈန္း’ ေတြ၊ ‘စံ’ေတြအရ မည္မွ်ပင္ ေကာင္းမြန္ပါေစ.. ၊ လက္ေတြ႕က်င့္သံုးပံုဟန္မက်လ်င္ ျဖစ္ခ်င္သလိုျဖစ္သြားႏုိင္သည့္သာဓက … ။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၏ အေျခခံဥပေဒမွာ၊ စတင္ခါစကအားနည္းခ်က္ေတြ အေတာ္ရွိသည္။ ေတာင္ပိုင္းျပည္နယ္မ်ား၏ အေျခခံဥပေဒမွာဆိုလ်င္၊ ရက္စက္ၾကမ္းၾကဳတ္ေသာ‘ကၽြန္စနစ္’ ကိုပင္ ခြင့္ျပဳထားသည္။ သို႔တေစ ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္ က်င့္သံုးၿပီး၊ ပါးပါးနပ္နပ္ျပင္ဆင္ႏုိင္ေသာအခါ၊အေကာင္းဆံုး အေျခခံဥပေဒတစ္ခုအျဖစ္ အမ်ားက သိမွတ္လက္ခံေနရေခ်ၿပီ။ အေျခခံဥပေဒ တစ္ခုအေနႏွင့္‘စံက်’၊ ‘စံကိုက္’ မဟုတ္သည့္တုိင္၊ လက္ေတြ႕အလုပ္လုပ္ရင္း အေျမွာ္ျမင္ရွိရွိ ျပဳျပင္ႏိုင္လ်င္၊အေကာင္းဘက္သို႔ ဦးတည္ႏိုင္သည့္ သာဓက ။
၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒႏွင့္ တုန္႔ျပန္မႈမ်ား
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ၂၀၀၈ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒမွာ၊ဒီမိုကရက္တစ္ႏႈန္းစံမ်ားအရ ၾကည့္လ်င္၊ ေျပာစရာႏွင့္ ဆိုစရာခ်ညး္ျဖစ္ပါသည္။ ဤအျဖစ္ကို၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပဲြဝင္၊ ဒီမိုကရက္တစ္ပါတီမ်ား မသိ၍မဟုတ္။ ေကာင္းေကာင္းသိၾကသည္သာျဖစ္သည္။သို႔တေစ၊ သူတို႔က၊ ႏႈန္းစံမ်ားျဖင့္မၾကည့္။ အလုပ္ေထာင့္မွၾကည့္ၿပီး ‘ႏိုင္ငံေရးအဖြင့္က်ားကြက္’(political opening) တစ္ခု သို႔ ဦးတည္သြားႏုိင္စရာရွိ သည္ဟု တြက္ဆသည္။ သို႔အတြက္ ေရြးေကာက္ပဲြလမ္းေၾကာင္းကိုေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
သို႔ႏွင့္တိုင္ ‘ႏိုင္ငံေရးဓေလ့’(political culture) မွာပင္၊ ႏႈန္းစံအစဲြႀကီးေသာ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ဤအယူအဆႏွင့္ ဤအတြက္အခ်က္ကိုလူႀကိဳက္မမ်ားခဲ့ပါ။ ‘အမ်ဳိးသားဒီမိုကေရစီအဖဲြ႕ခ်ဳပ္’ (NLD) အပါအဝင္၊ ႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက၊ ‘ေရြးေကာက္ပဲြသပိတ္ေမွာက္ေရး’ ျဖင့္ တုန္႔ျပန္ ခဲ့ၾကသည္။ NLD က၊၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပဲြရလဒ္ကို အသိအမွတ္မျပဳ၍၊ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကို လက္မခံႏုိင္၍၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားမွတ္ပံုတင္ဥပေဒကိုလက္မခံႏုိင္၍ (အခ်က္သံုးခ်က္ေၾကာင့္) ေရြးေကာက္ပဲြကို သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္ဟုဆိုသည္။
သို႔တေစ၊ ၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြတြင္မူ၊NLD ပါ ဝင္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့သည္။ ေရြးေကာက္ပဲြသပိတ္ေမွာက္ရသည့္ အေၾကာင္း ၃ ခ်က္အနက္၊၂ ခ်က္ရၿပီျဖစ္၍၊ မရေသးေသာက်န္တစ္ခ်က္ (အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး) ကို လႊတ္ေတာ္တြင္းမွေဆာင္ရြက္ႏုိင္ရန္၊ ေရြးေကာက္ပဲြဝင္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ရျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုပါသည္။ အမွန္စင္စစ္၊ရခဲ့ၿပီဆိုေသာ ၂ ခ်က္ထဲမွ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား မွတ္ပံုတင္ဥပေဒကို ျပင္ေပးခဲ့သည္မွာကားအမွန္ပင္ျဖစ္သည္။ (အမွန္ေတာ့၊ ျပင္မေပးလည္း၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မွာ ျပစ္ဒဏ္ေစ့ခဲ့ၿပီျဖစ္၍တားဆီးလို႔ရေတာ့သည္မဟုတ္ပါ။)
ေနာက္တစ္ခ်က္၊ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပဲြရလဒ္ကိုအသိအမွတ္ျပဳလုိက္ၿပီ - ဆိုသည္ကိုမူ၊ အမ်ိဳးသားလႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္ႏွင့္ကိုကို(စက္မႈတကၠသိုလ္) တို႔၏ အင္တာဗ်ဴးျဖင့္သာဓက တင္သည္။ အဆုိပါ အင္တာဗ်ဴးတြင္၊ ဦးခင္ေအာင္ျမင့္က“၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပဲြကို အသိအမွတ္ျပဳလို႔ပဲ၊ ေရြးေကာက္ပဲြရလဒ္ေတြကို တရားဝင္ေၾကျငာေပးခဲ့တာေပါ့ဗ်ာ”…စသျဖင့္ ေျဖသြားခဲ့သည္။ (ဤမွ်ႏွင့္ - အမွန္တကယ္အသိအမွတ္ျပဳရာ ေရာက္ပါ၏ေလာ… ၊ စဥ္းစားစရာ…။ ) ထားေတာ့။
မည္သို႔ပင္ရွိေစ၊ NLD ေရြးေကာက္ပဲြလမ္းေၾကာင္းေပၚေရာက္လာသည္မွာ၊ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေရး အတြက္၊ အလြန္အားေကာင္းေသာ ျဖည့္ဆည္းမႈျဖစ္လာသည္မွာ အမွန္ပင္ျဖစ္သည္။ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကိုယ္တိုင္ ‘လက္ေတြ႕အေျချပဳ ခ်ဥ္းကပ္မႈ’ ဘက္ေရာက္လာသည္ဟု ဆိုခ်င္သည္။သူ႕ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္မွ အသံုးအႏႈံးအတိုင္းဆိုရလ်င္ ‘ေတာ္လွန္ေရးလမ္းေၾကာင္း’ မွ ‘တည္ေဆာက္ေရးလမ္းေၾကာင္း’ဘက္ေရြ႕လာသည္ဟု သေဘာရပါသည္။ လြႊတ္ေတာ္ထဲေရာက္ၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္လည္း၊ ေရြးေကာက္ပြဲမဲဆြယ္ကာလက ‘ေၾကြးေက်ာ္ခဲ့ေသာ အေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး’ ဆိုသည္ထက္၊ လက္ေတြ႕ျဖစ္ႏုိင္သည္မ်ားကိုဦးစားေပးေဆာင္ရြက္လာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။
၂၀၁၅ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္း
လက္ေတြ႕တြင္၊ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးကို စတင္အဆိုျပဳတင္ျပလုိက္သည္မွာ၊အာဏာရပါတီဟု ဆိုႏိုင္ေသာ USDP ပါတီမွ၊ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္သည္။ သို႔တိုင္ေအာင္၊ဘာေတြျပင္မည္၊ ဘယ္လိုျပင္မည္ဆိုသည္ကိုကား သဲသဲကဲြကဲြမသိရေသးပါ။ ေကာ္မတီဖဲြ႕ၿပီး၊ ေလ့လာသံုးသပ္ဆဲအဆင့္ျဖစ္ပါသည္။ မည္သူက အဆိုျပဳတင္ျပသည္ျဖစ္ေစ၊ အေျခခံဥပေဒကို အေသမကိုင္ဘဲ ျပင္သင့္ ျပင္ထုိက္သည္မ်ားကိုျပင္ရမည္ဆိုေသာ၊ စဥ္းစားခ်က္ကိုမူ၊ ႀကိဳဆိုၾကရပါလိမ့္မည္။ ေျပာရလ်င္၊ မည္သည့္ အေျခခံဥပေဒမွ၊ရာႏႈန္းျပည့္ ၿပီးျပည့္စံုသည္မရွိပါ။ လက္ေတြ႕ အလုပ္လုပ္ရင္း အဟန္႔အတား အခက္အခဲမ်ားရွိလ်င္၊ ျပင္ၾကရမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။
စာေရးသူမွတ္မိသေလာက္၊ ႏိုင္ငံတကာပညာရွင္မ်ားထဲမွ၊အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးကို ပထမဆံုး အဆိုျပဳခဲ့သူမွာ၊ စတင္းဖို႔ (ဒ) တကၠသိုလ္မွ၊ ‘လာရီဒိုင္းမြန္း’ ဟုထင္သည္။ သူက၊ ၂၀၁၅ တြင္ ၾကံဳေတြ႕ ဖြယ္ရာရွိသည့္ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္းကိုေထာက္ျပၿပီး အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးအတြက္ စဥ္းစားၾကဖို႔၊ သူ႕ေဆာင္းပါးတစ္ပုဒ္တြင္ အၾကံျပဳခဲ့သည္။(၂၀၁၂ ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလထုတ္၊ Journal of Democracy ပါ ‘The Need for a PoliticalPact’ ေဆာင္းပါး။ စာေရးသူဘာသာျပန္ၿပီး)
သူ၏အလိုအရဆိုလွ်င္ ၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြအေတြ႕အၾကံဳအရ၊၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပဲြသာ၊ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တမႈရွိခဲ့လ်င္ NLD အျပတ္အသတ္အႏိုင္ရဖို႔ မ်ားလိမ့္မည္ဟုဆုိသည္။အကယ္၍ ဤအတိုင္း ျဖစ္ခဲ့လ်င္ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပဲြ ကံၾကမၼာမ်ိဳးမတိုးႏိုင္ပါသေလာ - ေမးခြန္းထုတ္သည္။၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒအရ၊ တပ္မေတာ္မွ အမ်ားစုေနရာ ယူထားေသာ၊ အမ်ိဳးသားကာကြယ္ေရးႏွင့္ လံုျခံဳေရးေကာင္စီက၊အေရးေပၚအေျခအေနေၾကျငာႏိုင္သည့္ အခ်က္ကိုလည္း ေထာက္ျပသည္။ ဤအခ်က္မ်ားအရ၊ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္လာႏုိင္သည့္ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္း ကို ေက်ာ္လႊားႏိုင္ရန္ အစိုးရအဖဲြ႕မွ ‘သေဘာထားေပ်ာ့ေျပာင္းသူမ်ား’(soft liners) ႏွင့္ အတိုက္အခံဘက္မွ ‘အစြန္းမေရာက္သူမ်ား’ (moderates) အေျခခံဥပေဒကိုျပန္လည္ညွိႏိႈင္းေဆြးေႏြးၾကဖို႔ အၾကံျပဳခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
အဆိုပါေဆာင္းပါးမွာပင္၊ ဆုိခဲ့ပါ ၂၀၁၅ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္းကိုေရွာင္ရွားႏုိင္ေရးအတြက္ နည္းလမ္းတစ္သြယ္အျဖစ္ ‘အခ်ဳိးက်ကိုယ္စားျပဳစနစ္’ (PR - စနစ္)က်င့္သံုးဖို႔ အဆိုျပဳခဲ့သည္လည္းရွိသည္။ သို႔ႏွင့္တိုင္ NLD က PR စနစ္ကို လက္မခံႏုိင္ဟုသတင္းမ်ားထြက္ေနေလရာ၊ အကယ္၍ ဤသတင္းသာ မွန္ခဲ့လ်င္ PR စနစ္သည္ပင္လ်င္၊ ေနာက္ထပ္အက်ပ္အတည္းတစ္ခုျဖစ္ေကာင္း ျဖစ္သြားႏိုင္ေပသည္။ မည္သို႔ပင္ဆိုေစ၊ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲအတြက္ ႏိုင္ငံေရးပဋိညဥ္တစ္ရပ္ ေပၚထြက္လာေစရန္၊ ႏွစ္ဘက္သေဘာထားေပ်ာ့ေျပာင္းသူမ်ားၾကား၊ ညွိႏိႈ္င္းေဆြးေႏြးအေျဖရွာၾကပါ - ဆုိေသာ လာရီဒိုင္းမြန္း၏ အၾကံျပဳခ်က္မွာကား၊ လက္ေတြ႕ျဖစ္နိုင္ေခ်ရွိေလမည္လားစဥ္းစားမိသည္။
အနညး္ဆံုးညိႇလမ္းေၾကာင္း
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တုိင္ (သူမ၏ အသံုးအႏႈန္းအရ)တည္ေဆာက္ေရးလမ္းေၾကာင္းသို႔ သိသိသာသာ ေရြ႕လာျခင္း၊ သမၼတဦးသိန္းစိန္၊ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ဥကၠဌသူရဦးေရႊမန္းႏွင့္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တုိ႔၊ (အျမင္အရ) ဆက္ဆံေရး အထူးေကာင္းမြန္ေနျခင္း၊ထုိ႔ထက္ လက္ပံေတာင္းေကာ္မရွင္အစီရင္ခံစာထြက္ခါစေလာက္က၊ လွ်ံထြက္လာေသာ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္အေပၚေဝဖန္ခ်က္တစ္ခုတြင္ပါသည့္ “ေဒၚစုက၊ သူသမၼတျဖစ္ဖုိ႔ စစ္ဗိုလ္ေတြကို လိုက္ေလ်ာလြန္းေနတယ္”ဆိုေသာ စြပ္စဲြခ်က္ …။ ဤအခ်က္မ်ားကို ဆက္စပ္စဥ္းစားၾကည့္လိုက္ေသာအခါ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္အစိုးရ၊ လႊတ္ေတာ္တာဝန္ရွိသူမ်ားၾကား ေဆြးေႏြးညိႇႏႈိင္းမႈမ်ား ရွိေနမည္လား - ေတြးစရာရွိသည္။ ေျပာရလ်င္ ‘နားလည္မႈ’ တစ္ခုခုပင္၊ရွိေကာင္းရွိေလမည္လား (ကံေသ ကံမ မဟုတ္သည့္တုိင္) စဥ္းစားစရာရွိလာသည္။
ဤနားလည္ခ်က္မွာ၊ ဘယ္အရာျဖစ္လိမ့္မည္ဆိုသည္ကို၊တိတိပပ မေျပာႏိုင္သည့္တုိင္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမၼတျဖစ္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္ေကာင္းပတ္သက္ႏိုင္ပါသည္။ဤသို႔ ယူဆႏုိင္ေလာက္သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္အခ်ဳိ႕လည္း ရွိသေလာက္ရွိေနသည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုယ္တိုင္က၊ သမၼတျဖစ္ဖို႔ရည္မွန္းခ်က္ရွိသည္ဟု ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆုိလာျခင္း။ သမၼတကလည္းျပည္သူလူထုလိုလားလ်င္၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ သမၼတျဖစ္ႏိုင္- ဆိုသည့္ သေဘာေျပာဖူးျခင္း။မၾကာေသးခင္ကပင္၊ ျပည္ေထာင္စုဝန္ႀကီးဦးေအာင္မင္းက၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သမၼတျဖစ္ေရးအတြက္အေျခခံဥပေဒပါ၊ သမၼတႏွင့္ ဒုတိယသမၼတမ်ား၏ အရည္အခ်င္းမ်ားကို ေျပာင္းလဲျပင္ဆင္ဖုိ႔ သေဘာေျပာဆိုလာျခင္း…စသည္ မ်ားျဖစ္ပါသည္။
အကယ္၍ ဤမွန္းဆခ်က္သာ မွန္ခဲ့လ်င္၊ ၂၀၁၅ ႏိုင္ငံေရးအက်ပ္အတည္းကို ေက်ာ္လႊား ႏုိင္စရာရွိ၍၊ ႀကိဳဆိုအပ္သည္ဟု သေဘာရပါသည္။ ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္အေနႏွင့္ႏိုင္ငံေရးအာဏာ ရယူလိုသည္မွာ၊ လြန္စြာမွပင္ သဘာဝက်သည္ဟု ယူဆသည္။ “ေတာ္လွန္ေရး၏အဓိကျပႆနာမွာ၊အာဏာ” ဆိုေသာ ‘လီနင္’ ၏ စကားရွိသည္မဟုတ္ပါေလာ … ။ (ဤကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုေဝဖန္ေနၾကသူမ်ားမွာ လက္ဝဲႏြယ္မ်ားျဖစ္၍၊ လီနင္ကို ကိုးကားရျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဤကား - စကားခ်ပ္)
ထို႔ထက္၊ စာေရးသူအာရံုညြတ္ေသာ အယူအဆ တစ္ရပ္ရွိသည္။Minilateralism ၊ ‘အနည္းဆံုးညိႇလမ္းေၾကာင္း’ဆိုပါစို႔။ အားလံုးပါဝင္ညိွႏႈိင္းေဆြးေႏြးၾကသည့္ Multilateralism မွာ သီအုိရီအရ ေကာင္းပါ၏။လက္ေတြ႕အေျဖေပၚဖို႔ သိပ္မလြယ္။ အမွန္တကယ္အဆံုးအျဖတ္ေပးႏုိင္မည့္ လူပုဂိၢဳလ္အနည္းငယ္မွ်၊ညိွႏႈိင္း ေဆြးေႏြးအေျဖရွာၾကသည့္ Minilateralism ကသာ အလုပ္ျဖစ္လိမ့္မည္ ဟုထင္သည္။ ဦးသိန္းစိန္၊ဦးေရႊမန္း၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ … ၊ သူတို႔အခ်င္းခ်င္းနားလည္မႈျဖင့္ အက်ပ္အတည္းကိုေက်ာ္ႏိုင္လ်င္မေကာင္းပါသေလာ … ။ ေကာင္းသည္ဟုယံုသည္။
တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုမ်ားအေရး
ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျပာင္းအလဲမွာ၊ ႏုိင္ငံေရး၊စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ားသာမက၊ အမ်ဳိးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊ တစ္နည္း ျပည္တြင္းစစ္ရပ္စဲေရးပါအက်ဳံးဝင္သည့္ သံုးပြင့္ဆိုင္ အခင္းအက်င္းျဖစ္သည္။ ျပည္တြင္းစစ္ရပ္စဲေရးအတြက္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလမ္းျပေျမပံုတစ္ခုလည္းခ်မွတ္ေဖာ္ထုတ္ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ အဆိုပါလမ္းျပေျမပံု တတိယအဆင့္တြင္၊ လူမ်ဳိးစု လက္နက္ကိုင္အင္အားစုမ်ားသာမက၊ဆက္စပ္ပတ္သက္သူ အားလံုးစုစည္းၿပီး၊ ေရရွည္တည္တန္႔ခိုင္ျမဲမည့္ ႏုိင္ငံေရးသေဘာတူညီခ်က္တစ္ရပ္ရယူႏုိင္သည္အထိ ႀကိိဳးပမ္းမည္ဟုဆိုသည္။ ဤအဆင့္တြင္ လိုအပ္ပါက၊ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရးအထိပါေဆြးေႏြးညွိႏိႈင္းၾကမည္ဟု လမ္းဖြင့္ထားၿပီးျဖစ္ပါသည္။
ယခုဆိုလ်င္၊ ဒုတိယ အဆင့္စတင္ေနၿပီျဖစ္၍ ၂၀၁၅မတိုင္မီတတိယအဆင့္သို႔ ေရာက္ေကာင္း ေရာက္သြားႏုိင္သည္။ အဆုိပါတတိယအဆင့္ေဆြးေႏြးၾကေတာ့မည္ဆိုလ်င္၊စကားလံုး တေစၦေၾကာင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အစိုးရိမ္လြန္မႈေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေျပာခြင့္၊ဆုိခြင့္၊ ေဆြးေႏြးခြင့္မရခဲ့ေသာ ၊ ဖက္ဒရယ္စနစ္အေၾကာင္းကိုလည္း ေျပာၾကဆိုၾက ေဆြးေႏြးၾကရေတာ့မည္ျဖစ္သည္။၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒမွာ၊ ဖက္ဒရယ္သေဘာမ်ား အေတာ္အတန္ပါေသာ္လည္း အစိုးရ၏ေပးထားခ်က္သာျဖစ္ေလရာ၊လူမ်ိဳးစုမ်ားဘက္မွ၊ ျဖည့္စြက္၊ ျပင္ဆင္လိုသည္မ်ား၊ သဘာဝက်စြာရွိလာႏုိင္ပါသည္။
လႊတ္ေတာ္ကျပင္ဆင္မည့္ အေျခခံဥပေဒတြင္၊ တိုင္းရင္းသားလူမ်ဳိးစုမ်ားအေရးႏွင့္ဆက္စပ္ေနေသာအခ်က္မ်ား (ဥပမာ - ဇယား ၁၊ ၂၊ ၃ ႏွင့္ ၅) ပါမပါ မသိရေသးပါ။ အကယ္၍ ဤအခ်က္မ်ားကို ျပင္ဆင္မည္ဆိုလ်င္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလမ္းျပေျမပံုအဆင့္ ၃ ႏွင့္ ဆက္စပ္ေဆာင္ရြက္ဖို႔လိုမည္ထင္ပါသည္။ ဤသို႔မဆက္စပ္ဘဲ၊သီးျခားေဆာင္ရြက္မည္ဆိုပါက၊ လႊတ္ေတာ္မွ အတည္ျပဳျပဌန္းလုိက္ေသာ ျပင္ဆင္ခ်က္ ျဖစ္လ်င္ေသာ္မွ၊အမ်ားလက္ခံႏိုင္မည့္အေျဖ ဟုတ္ခ်င္မွ ဟုတ္ပါလိမ့္မည္။ အေၾကာင္းမူ၊ ယေန႔တည္ဆဲ လႊြတ္ေတာ္တြင္၂၀၁၂ ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပဲြအၿပီးမွ မွတ္ပံုတင္ၾကေသာ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား မပါၾကေသးသလို၊လူမ်ဳိးစုလက္နက္ကိုင္အဖဲြ႕မ်ားလညး္ မပါေသးေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ဤကိစၥမွာ၊ ျပည္ေထာင္စုႀကီးတည္တန္႔ခိုင္ျမဲေရးႏွင့္ တိုက္ရိုက္ဆက္စပ္ေနရာ၊ လူမ်ိဳးစုအားလံုးစံုစံုညီညီပါဝင္သည့္all inclusive ညီလာခံမ်ဳိးျဖစ္ဖို႔လိုပါလိမ့္မည္။
၂၅% ကိစၥ
ေနာက္ဆံုးအေနႏွင့္၊ လူေျပာမ်ားသည့္ တပ္မေတာ္ကိုယ္စားလွယ္၂၅ % ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ၊ စာေရးသူအျမင္ကို တင္ျပပါမည္။ ေျပာရလ်င္ ဤကိစၥမွာ၊ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီေရး၏အသိမ္ေမြ႕ဆံုး၊ အခက္ခဲဆံုးအပိုင္းဟု ဆိုႏုိင္ေလာက္ေသာ ‘စစ္ဘက္-အရပ္ဘက္’ ဆက္ဆံေရးျပႆနာျဖစ္ေလရာ၊စိတ္လိုက္မာန္ပါ၊ အေစာတလွ်င္ မဆံုးျဖတ္သင့္ဟုသေဘာရပါသည္။
တပ္မေတာ္အေနႏွင့္၊ ၎၏အဖဲြ႕အစည္းဆုိင္ရာ ကိုယ္ပိုင္လြတ္လပ္ခြင့္ႏွင့္၊အမ်ဳိးသားႏိုင္ငံေရးတြင္ ဦးေဆာင္မႈအခန္းမွ ပါဝင္ေရးဆုိသည္ကို ရပ္ခံထားသည္။ ၂၀၀၈ ဖဲြ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒမွာ၊ အဆိုပါရပ္ခံခ်က္ကို တရားဝင္ျပဌာန္းထားသည့္ သေဘာ ျဖစ္ပါသည္။ ဒီမိုကရက္တစ္စံႏႈန္းမ်ားအရဆိုလ်င္၊အရပ္ဘက္ကစစ္ဘက္အေပၚ လႊမ္းမုိးႏုိင္မွသာ၊ စစ္မွန္ေသာ ဒီမိုကေရစီဟု ဆိုရပါလိမ့္မည္။ သို႔ႏွင့္တုိင္၊ရာစုဝက္မွ် ၾကာျမင့္ခဲ့ေသာ၊ စစ္ဘက္အုပ္စိုးမႈမွ ထိုးထြက္ခါစ ႏုိင္ငံတစ္ခုအေနႏွင့္၊ဒီမိုကရက္တစ္စံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ အညီ ခ်က္ျခင္းေျပာင္းလဲပစ္ဖို႔ဆိုသည္မွာ၊ ျဖစ္ႏုိင္ေျခအလြန္နည္းပါသည္။
ထုိ႔ထက္ဆိုခဲ့ပါရပ္ခံခ်က္အတြက္၊ တပ္မေတာ္၏အေၾကာင္းျပခ်က္မွာ၊ ႀကိဳက္ မၾကိဳက္ အသာထား၊ ျငင္းဖို႔ခက္သည့္အေနအထားတြင္လည္းရွိေနသည္။လြတ္လပ္ေရးရၿပီးေနာက္ပိုင္း၊ အင္အားအႀကီးဆံုး ဗကပ မရွိေတာ့သည့္တိုင္ ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ေနၾကေသာလက္နက္ကိုင္အင္အားစုစုေပါင္းမွာ၊ ယခုအထိ တစ္သိန္းအထက္ရွိေနဆဲဟု သိရသည္။ လူဦးေရႏွင့္အခ်ိဳးခ်ၾကည့္လ်င္ သူပုန္အမ်ားဆံုးတုိင္းျပည္ျဖစ္ေနသည္။ ထိုမွ်မက၊ အစိုးရသစ္သက္တမ္း၂ ႏွစ္သာသာကာလအတြင္း၊ ထိပ္တက္လာေသာ လုံျခံဳေရးျပႆနာမ်ားကလည္း ရွိေနျပန္သည္။ ေျပာရလ်င္- ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးကို ေအာင္ျမင္စြာ တည္ေဆာက္ႏိုင္မွသာ၊ စစ္ဘက္ အရပ္ဘက္ဆက္ဆံေရးပံုမွန္ျဖစ္ဖုိ႔ လမ္းပြင့္ႏိုင္ပါလိမ့္မည္။
အမွန္စင္စစ္၊ တပ္မေတာ္ကို ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္အဖဲြ႕အစည္းအျဖစ္၊ေျပာင္းလဲပံုေဖာ္ႏိုင္ေရးမွာ၊ ဒီမိုကေရစီအတြက္ အေရးႀကီးသည့္တိုင္၊ ေရရွည္ေဆာင္ရြက္ရမည့္သေဘာရွိသည္။ အခ်ိန္မတုိင္မီ အေလာတႀကီးေဆာင္ရြက္လုိက္လ်င္၊ လက္ရွိျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးျဖစ္စဥ္အတြက္၊အႀကီးမားဆံုး စိန္ေခၚခ်က္ပင္ျဖစ္လာႏိုင္ စရာရွိသည္။ လက္ရွိစစ္ဘက္၊ အရပ္ဘက္ အင္အားခ်ိန္ခြင္လွ်ာအရ၊တပ္မေတာ္၏ သေဘာတူၾကည္ျဖဴမႈမရလ်င္၊ ၂၅% ကိစၥမွာ၊ လက္ေတြ႕ျဖစ္ႏိုင္လိမ့္မည္မဟုတ္ပါေခ်။အႏၱရာယ္ႀကီးေသာ ႏိုင္ငံေရးမီးရႈးမီးပန္းသာ ျဖစ္ဖို႔မ်ားပါလိမ့္မည္။
ယခုစာစုကို ‘ဒီမိုကရက္တုိင္ေဇးရွင္း’ ပညာရပ္၏ေခါင္းကိုင္ဖခင္ တစ္ဦးဟု ဆိုႏိုင္ေလာက္ေသာ ပါေမာကၡ ဂီယာႏိုဒီယာ၏ သတိေပးစကားျဖင့္ နိဂံုးခ်ဳပ္အပ္ပါသည္။ယခုလို … ၊
“ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲမွာ၊လက္ေတြ႕မျဖစ္ႏိုင္ေသးတာက မစမိပါေစနဲ႔။ အက်ဳိးရလဒ္ထြက္ဖို႔ အခြင့္အလမ္း အေကာင္းဆံုးနယ္ပယ္မွာအာရံုစိုက္ပါ။ ဒါက စပါ… ။”
ေက်ာ္ဝင္း
၁၂၊ ေမ ၂၀၁၃