Image may be NSFW.
Clik here to view.
Clik here to view.
by Ko Htike on Sunday, February 10, 2013 at 6:14pm ·
ဖက္ဒရယ္ အေၾကာင္း ေရးၾက ေျပာၾကတဲ့ လူေတြ အမ်ားႀကီးေတြ႔ရပါတယ္။ အေတာ္မ်ားမ်ားက ျပည့္ျပည့္စံုစံုေရးၾကတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။
ဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္က ဖက္ဒရယ္ ဆိုတာကို ေသခ်ာ နားမလည္ပဲ ဖက္ဒရယ္ဆိုတာ ဘာလဲလို႔ သိခ်င္ေနသူေတြကို လြယ္လြယ္ သိႏိုင္မယ့္ အေျခခံေလးပဲ မိတ္ဆက္တဲ့ သေဘာ ေရးခ်င္ပါတယ္။
၁။ ဖက္ဒရယ္ကို တခြန္းတည္းနဲ႔ နားလည္ေအာင္ ေျပာႏိုင္ပါသလား (သို႔) ဖက္ဒရယ္ ဆိုတာ ဘာလဲ။
ဖက္ဒရယ္ဆိုတာ ... တိုင္းျပည္ကို စီမံ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ပံုစံ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
၂။ ဖက္ဒရယ္ဆိုတာ ခြဲထြက္ေရး ဟုတ္ပါသလား။
ဖက္ရယ္ဆိုတာ ခြဲထြက္ေရး လံုးဝ မဟုတ္ပါ။ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္၊ ကိုယ္ပိုင္ ျပဌာန္းခြင့္ ရွိတဲ့ အာဏာခြဲေဝတဲ့ စနစ္ကို ဖက္ဒရယ္ စနစ္လို႔ ေခၚပါတယ္။
၃။ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ဖက္ဒရယ္ ဘာကြာလဲ။
ဒီမိုကေရစီဆိုတာက တန္းတူညီမွ်ခြင့္နဲ႔ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ေပးတဲ့ အေျခခံ တန္ဖိုး ျဖစ္ၿပီး ... ဖက္ဒရယ္ ဆိုတာက ... တန္းတူညီမွ်ခြင့္၊ လြတ္လပ္ခြင့္ တန္ဖိုးေတြကို ေဖၚေဆာင္ေပးႏိုင္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ တမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီက ပန္းတိုင္ ျဖစ္မယ္ဆိုရင္ .. ဖက္ဒရယ္က ပန္းတိုင္ကို ေရာက္ေအာင္ သြားတဲ့ လမ္းခရီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီဟာ ထမင္းဝိုင္းမွာ ထမင္းကို အတူတူစားၾကဖို႔ဆိုရင္ ... ဖက္ဒရယ္ဟာ ခ်က္နည္း ျပဳတ္နည္း ျဖစ္ပါတယ္။
၄။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပံုစံ ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳး ရွိလဲ။
အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပံုစံေတြက အမ်ားႀကီးရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မ်ဥ္းတစ္ေၾကာင္းေပၚမွာ ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပံုစံေတြကို တင္ၿပီး ... သတ္မွတ္မယ္ဆိုရင္ ... အစြန္းတဖက္မွာ .. တျပည္ေထာင္ စနစ္၊ ရွိၿပီး ... အျခား အစြန္း တဖက္မွာ ... ကြန္ဖက္ဒရယ္ (Confederal) စနစ္ကို ထားရမယ္ထင္ပါတယ္။ တျပည္ေထာင္ စနစ္ရဲ႕ ဟိုဘက္ကို ဆက္သြားရင္ .. အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပံုစံ မဟုတ္တဲ့ .... အာဏာရွင္ စနစ္ကို ေရာက္သြားမွာ ျဖစ္ၿပီး ... ကြန္ဖက္ဒရယ္ရဲ႕ ဟိုဘက္ကို ဆက္သြားရင္ ... အုပ္ခ်ဳပ္သူမဲ့တဲ့ စနစ္ (Anarchy) ကို ေရာက္သြားပါလိမ့္မယ္။ ဒီေတာ့ ႏိုင္ငံ တစ္ခုရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္မွာ တျပည္ေထာင္ စနစ္နဲ႔ ... ကြန္ဖက္ဒရယ္ စနစ္ ဆိုၿပီး ဟိုဘက္၊ ဒီဘက္ အစြန္း ၂ ဖက္မွာ ထားလို႔ရပါတယ္။ ေအာက္က ပံုမွာ ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
၅။ တျပည္ေထာင္ စနစ္နဲ႔ ကြန္ဖက္ဒရယ္ စနစ္ဆိုတာ ဘာလဲ၊ ေနာက္ၿပီး ဖက္ဒရယ္က အဲဒီ အစြန္း ၂ ဖက္ရွိတဲ့ မ်ဥ္းရဲ႕ ဘယ္ေနရာမွာ ရွိမလဲ။
တျပည္ေထာင္ စနစ္ဆိုတာက ... ဗဟုိ အစိုးရ တစ္ခုတည္းက တႏိုင္ငံလံုးရဲ႕ အေရးအရာကို စီမံ ဆံုးျဖတ္ၿပီး ... ဗဟို အစိုးရကပဲ ဥပေဒေတြကို ျပဌာန္းတဲ့ စနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဗဟုိ အစိုးရက သေဘာမတူပဲ က်န္တဲ့လူေတြက ဘာမွ လုပ္ပိုင္ခြင့္ မရွိပါ။ ဥပမာ ... တရုတ္ႏိုင္ငံ၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ .. ။
ကြန္ဖက္ဒရယ္ကေတာ့ ... ျပည္နယ္ေတြဟာ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာေတြ အျပည့္အဝ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိၿပီး တခ်ိဳ႕ေသာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို စုေပါင္း သေဘာတူၿပီး ဗဟို အစိုးရအတြက္ ျပည္နယ္ေတြကေန အာဏာ ျပန္ခြဲေပးထားတဲ့ စနစ္ ျဖစ္ပါတယ္။ မူရင္း အာဏာရွိသူဟာ ျပည္နယ္အစိုးရေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ... ဥေရာပ သမဂၢ။ .. ဥေရာပတိုက္က ႏိုင္ငံေတြဟာ ဥေရာပ သမဂၢကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအတြက္ အခ်ိဳ႕ေသာ အာဏာေတြ ေပးၿပီး လုပ္ပိုင္ခြင့္ ေပးထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ .. အဓိက အာဏာရွိသူဟာ ျပည္နယ္အဖြဲ႔ဝင္ ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို ကြန္ဖက္ဒရယ္လို႔ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္လို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။
သူတို႔ ၂ ခုရဲ႕ အလယ္မွာ ... အီေဗာ့ (evolved) စနစ္ ဆိုတာ ရွိမယ္ထင္ပါတယ္။ သူကေတာ့ ဗဟုိ အစိုးရက ျပည္နယ္ အစိုးရေတြကို အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ အာဏာခြဲေပးထားေပးမယ့္ .. မူရင္းပိုင္ရွင္ဟာ ဗဟို အစိုးရ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လိုအပ္ရင္ အခ်ိန္မေရြး အာဏာကို ျပန္ရုတ္သိမ္းလို႔ ရပါတယ္။ အာဏာ အငွားခ် စနစ္လို႔ ေျပာလို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ ဒီစနစ္ကို က်င့္သံုးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ... ယူႏိုက္တတ္ ကင္းဒမ္း (UK) နဲ႔ စပိန္ တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ယူေကမွာ စေကာ့စလန္က ပါလီမာန္ရွိၿပီး ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ရေပမယ့္ သူ႔အာဏာကို ဗဟို အစိုးရက အခ်ိန္မေရြး ျပန္ရုတ္သိမ္းလို႔ ရပါတယ္။ အလားတူ စပိန္မွာလည္း ကတ္တလူးနီးယား လူမ်ိဳးေတြ ေနတဲ့ ဘာစီလိုနာဆိုရင္ .. သူ႔ပါလီမာန္နဲ႔ သူ အုပ္ခ်ဳပ္ေပမယ့္ ဗဟိုအစိုးရက အခ်ိန္မေရြး အာဏာကို ျပန္ရုတ္သိမ္းလို႔ ရပါတယ္။
ဒီေတာ့ ... တျပည္ေထာင္စနစ္၊ အီေဗာ့စနစ္၊ ကြန္ဖက္ဒရယ္ ... စနစ္ ေတြ ရွိတဲ့ မ်ဥ္းမွာ .... "ဖက္ဒရယ္" ကို ေနရာ ခ်ရမယ္ဆိုရင္ .... အီေဗာ့ နဲ႔ ကြန္ဖက္ဒရယ္ၾကားမွာ ေနရာ ခ်ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေအာက္က ပံုမွာ ၾကည့္ပါ။
Image may be NSFW.
Clik here to view.
ဖက္ဒရယ္ ပံုစံနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြေတာ့ အမ်ားသိၿပီးတဲ့ အတိုင္း အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၊ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ ... စတဲ့ ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
၆။ ဖက္ဒရယ္မွာ အာဏာဘယ္လို ခြဲလဲ
ဗဟို အစိုးရနဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရေတြၾကားမွာ သတ္မွတ္တဲ့ အာဏာေတြမွာ ဗဟိုအစိုးရက ရယူထားတဲ့ အာဏာရွိသလို .. ျပည္နယ္ အစိုးရက အာဏာခြဲယူထားတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီ ခြဲျခားမႈကို ေက်ာ္လြန္ၿပီး တစ္ဖက္နဲ႔ တဖက္ ဝင္စြက္ဖက္လို႔ မရပါ။ ဥပမာ .. ႏိုင္ငံျခားေရး၊ ကာကြယ္ေရး စတာေတြကို ဗဟို အစိုးရက အာဏာ ရယူထားၿပီး ... အခ်ိဳ႕ေသာ အာဏာေတြ ျဖစ္တဲ့ .. ျပည္နယ္တြင္း လမ္းပန္း ဆက္သြယ္ေရး၊ အိမ္ယာစီမံခြင့္ ... စတဲ့ အာဏာမ်ိဳးေတြကို ျပည္နယ္ အစိုးရက ရယူထားပါတယ္။ ဒီအာဏာေတြကို ဗဟိုအစိုးရက ျပန္လည္ ရုပ္သိမ္းခြင့္၊ ဝင္ေရာက္ စီမံပိုင္ခြင့္၊ စြက္ဖက္ခြင့္ မရွိပါဘူး။
ျပည္နယ္ အစိုးရ ကိုယ္စားလွယ္ေတြက ႏိုင္ငံရဲ႕ အထက္လႊတ္ေတာ္မွာ ပါဝင္ၿပီး ... ဗဟုိ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္ဆိုင္ရာ ဥပေဒျပဳေရးမွာေတာ့ မဲေပးခြင့္ ရွိပါတယ္။ (ဒါေၾကာင့္ အထက္လႊတ္ေတာ္ဆိုတာ ျပည္နယ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားၿပီး ... ေအာက္လႊတ္ေတာ္ဆိုတာ ျပည္သူ႔ ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားေလ့ရွိၾကပါတယ္။) အထက္ေအာက္ လႊတ္ေတာ္ ၂ ရပ္ ရွိတာဟာ .. ဖက္ဒရယ္စနစ္ရဲ႕ ေၾကာင့္ ျဖစ္တာလို႔ ေျပာလို႔ ရပါတယ္။ (သို႔ေသာ္ .. ယူေကႏိုင္ငံကေတာ့ ခၽြင္းခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္မွ အခြင့္သင့္လွ်င္ ေဆြးေႏြးပါမယ္။)
၇။ ဖက္ဒရယ္မွာ ျပည္နယ္ေတြကို ဘယ္လို ခြဲျခား သတ္မွတ္သလဲ
တိုင္းျပည္ တစ္ခုရဲ႕ သမိုင္းေၾကာင္းေပၚ မူတည္ၿပီး ခြဲၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုနယ္ေျမကို ၾကည့္ၿပီး ခြဲျခား သတ္မွတ္တာရွိသလို ... တခ်ိဳ႕က ... နယ္ေျမအရ သတ္မွတ္တာလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီ ၂ ခ်က္ကေတာ့ .. ႏိုင္ငံရဲ႕ သမိုင္းေၾကာင္း အရပဲ အဓိက သတ္မွတ္ၾကတာပါ။
၈။ လက္ရွိ ျမန္မာျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မ်ဥ္းေၾကာင္းေပၚ တင္ရင္ ဘယ္ေနရာမွာ ရွိမလဲ။
လက္ရွိ ျမန္မာျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မ်ဥ္းေၾကာင္းေပၚ တင္ရင္ ... တျပည္ေထာင္ စနစ္ကေန နည္းနည္းေလးပဲ လွမ္းရေသးတဲ့ တျပည္ေထာင္ စနစ္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ပံုမွာ ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
Image may be NSFW.
Clik here to view.![]()
ဘာေၾကာင့္ အခုလို ဆံုးျဖတ္ရတာလဲ ဆိုေတာ့ ... ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈ (သို႔) ျပည္နယ္ အစိုးရေတြကို နာမည္အရ သတ္မွတ္ထားေပမယ့္ .. သူတို႔ေတြဟာ ဗဟိုအစိုးရရဲ႕ အမိန္႔ကို နာခံၿပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖၚေနရတဲ့ ျပည္နယ္အစိုးရေတြသာ ျဖစ္ၿပီး .. ကိုယ္ပိုင္ ျပဌာန္းခြင့္၊ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ မရွိေသးတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။
ဥပမာ ... လက္ပံေတာင္းေတာင္ အၾကမ္းဖက္မႈကို ၾကည့္ပါ။ စစ္ကိုင္းတိုင္း အစိုးရက ေနျပည္ေတာ္က ခိုင္းတဲ့ အတိုင္း လုပ္ရပါတယ္ ေျပာတယ္။ ေနျပည္ေတာ္ကေတာ့ ႏွာေစးေနတယ္။ ဟုတ္၊ မဟုတ္ ဝန္မခံဘူး။ ဖက္ရယ္မွာဆိုရင္ .. ဒီကိစၥဟာ ေမးစရာ မလိုဘူး။ ျပည္နယ္ အစိုးရက လုပ္တာ ေသခ်ာတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီကိစၥမ်ိဳးဟာ သူ႔လုပ္ပိုင္ခြင့္ထဲမွာ ရွိေနၿပီး ဗဟိုအစိုးရက ဝင္စြက္ဖက္ခြင့္ မရွိလို႔ပဲ။ စြက္ဖက္ဖို႔ လိုတယ္ဆိုတဲ့ အေျခအေန ေရာက္လာရင္ (ဥပမာ ႏွစ္ဖက္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ၾကီးလာၿပီး ျပည္နယ္အစိုးရက မႏိုင္ရင္) ျပည္နယ္အစိုးရက ဗဟို အစိုးရကို တရားဝင္ အကူအညီေတာင္းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုက ဘယ္သူလုပ္မွန္း မသိ ေရာခ်ခံေနရာတာဟာ ... ဘာမွန္း မသိတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
၉။ ဘယ္စနစ္က အေကာင္းဆံုးလဲ
အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ဟာ ဘယ္စနစ္က အေကာင္းဆံုးလဲ ဆိုတာထက္ ... သာမန္အားျဖင့္ .. တိုင္းျပည္က အရမ္းက်ယ္ရင္ (သို႔) တိုင္းရင္းသား အမွတ္အသားေတြ ကြဲျပား အားေကာင္းရင္ ... ဖက္ဒရယ္ စနစ္ဟာ အသင့္ေတာ္ဆံုး ျဖစ္ၿပီး ... တိုင္းျပည္ေသးၿပီး ... တိုင္းရင္းသား အမွတ္အသား ကြဲျပားမႈ အားေပ်ာ့ရင္ .. တျပည္ေထာင္စနစ္ဟာ အသင့္ေတာ္ဆံုး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
ဥပမာ .. စကၤာပူလို ႏိုင္ငံ ေသးေသးေလးက ဖက္ဒရယ္ လုပ္ဖို႔ ဘယ္လိုမွ မသင့္ေတာ္ပါ။ ဂ်ပန္လို ႏိုင္ငံ အေတာ္အတန္ ႀကီးေပမယ့္ တိုင္းရင္းသား အမွတ္အသား ကြဲျပားမႈက မရွိပဲ ... အကုန္လံုးဟာ ဂ်ပန္လူမ်ိဳး ျဖစ္တာေၾကာင့္ ... တျပည္ေထာင္ စနစ္ကို က်င့္သံုးပါတယ္။
အေမရိကန္လို လူမ်ိဳးကြဲျပားမႈ ရွိေပမယ့္ တိုင္းရင္းသားေရးက အားမေကာင္းတာေၾကာင့္ တျပည္ေထာင္ ျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ ... တိုင္းျပည္က က်ယ္တာေၾကာင့္ .. ဖက္ဒရယ္ စနစ္ကို သံုးရပါတယ္။
ဒီလို တိုင္းျပည္ရဲ႕ ပံုစံကို လိုက္ၿပီး အလိုက္သင့္ အုပ္ခ်ဳပ္တာေၾကာင့္ ျပည္တြင္းမွာ ခြဲထြက္ေရး၊ ျပည္တြင္းေရး ျပႆနာေတြ မရွိသေလာက္ နည္းၾကပါတယ္။
တရုတ္ႏိုင္ငံဟာ တိုင္းျပည္လည္းက်ယ္ၿပီး ... တိုင္းရင္းသား အမွတ္အသား ကြဲျပားမႈ ႀကီးတာကို လွစ္လွ်ဴရႈၿပီး တျပည္ေထာင္ စနစ္ က်င့္သံုးတာေၾကာင့္ ... ျပည္တြင္းေရး မၿငိမ္ မသက္မႈေတြ၊ ခြဲထြက္ေရး ေတာင္းဆိုမႈေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတာလို႔ ေကာက္ခ်က္ ခ်ပါတယ္။
"ဖက္ဒရယ္ ကႀကီး၊ ခေခြး" ကို အျခားသူေတြ မတင္ျပေသးဘူးလို႔ ယူဆမိတဲ့ ရႈ႕ေထာင့္ကေန တင္ျပလိုက္ပါတယ္။ လိုအပ္ခ်က္၊ မျပည့္စံုမႈေတြ ရွိမယ္ဆိုရင္ .. ျဖည့္စြက္ေဆြးေႏြးႏိုင္ပါေၾကာင္း ....
(ကိုထိုက္)
ဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္က ဖက္ဒရယ္ ဆိုတာကို ေသခ်ာ နားမလည္ပဲ ဖက္ဒရယ္ဆိုတာ ဘာလဲလို႔ သိခ်င္ေနသူေတြကို လြယ္လြယ္ သိႏိုင္မယ့္ အေျခခံေလးပဲ မိတ္ဆက္တဲ့ သေဘာ ေရးခ်င္ပါတယ္။
၁။ ဖက္ဒရယ္ကို တခြန္းတည္းနဲ႔ နားလည္ေအာင္ ေျပာႏိုင္ပါသလား (သို႔) ဖက္ဒရယ္ ဆိုတာ ဘာလဲ။
ဖက္ဒရယ္ဆိုတာ ... တိုင္းျပည္ကို စီမံ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ပံုစံ တစ္ခု ျဖစ္ပါတယ္။
၂။ ဖက္ဒရယ္ဆိုတာ ခြဲထြက္ေရး ဟုတ္ပါသလား။
ဖက္ရယ္ဆိုတာ ခြဲထြက္ေရး လံုးဝ မဟုတ္ပါ။ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္၊ ကိုယ္ပိုင္ ျပဌာန္းခြင့္ ရွိတဲ့ အာဏာခြဲေဝတဲ့ စနစ္ကို ဖက္ဒရယ္ စနစ္လို႔ ေခၚပါတယ္။
၃။ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ဖက္ဒရယ္ ဘာကြာလဲ။
ဒီမိုကေရစီဆိုတာက တန္းတူညီမွ်ခြင့္နဲ႔ လြတ္လပ္ခြင့္ကို ေပးတဲ့ အေျခခံ တန္ဖိုး ျဖစ္ၿပီး ... ဖက္ဒရယ္ ဆိုတာက ... တန္းတူညီမွ်ခြင့္၊ လြတ္လပ္ခြင့္ တန္ဖိုးေတြကို ေဖၚေဆာင္ေပးႏိုင္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ တမ်ိဳး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီက ပန္းတိုင္ ျဖစ္မယ္ဆိုရင္ .. ဖက္ဒရယ္က ပန္းတိုင္ကို ေရာက္ေအာင္ သြားတဲ့ လမ္းခရီး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီမိုကေရစီဟာ ထမင္းဝိုင္းမွာ ထမင္းကို အတူတူစားၾကဖို႔ဆိုရင္ ... ဖက္ဒရယ္ဟာ ခ်က္နည္း ျပဳတ္နည္း ျဖစ္ပါတယ္။
၄။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပံုစံ ဘယ္ႏွစ္မ်ိဳး ရွိလဲ။
အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပံုစံေတြက အမ်ားႀကီးရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မ်ဥ္းတစ္ေၾကာင္းေပၚမွာ ႏိုင္ငံ တစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပံုစံေတြကို တင္ၿပီး ... သတ္မွတ္မယ္ဆိုရင္ ... အစြန္းတဖက္မွာ .. တျပည္ေထာင္ စနစ္၊ ရွိၿပီး ... အျခား အစြန္း တဖက္မွာ ... ကြန္ဖက္ဒရယ္ (Confederal) စနစ္ကို ထားရမယ္ထင္ပါတယ္။ တျပည္ေထာင္ စနစ္ရဲ႕ ဟိုဘက္ကို ဆက္သြားရင္ .. အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ပံုစံ မဟုတ္တဲ့ .... အာဏာရွင္ စနစ္ကို ေရာက္သြားမွာ ျဖစ္ၿပီး ... ကြန္ဖက္ဒရယ္ရဲ႕ ဟိုဘက္ကို ဆက္သြားရင္ ... အုပ္ခ်ဳပ္သူမဲ့တဲ့ စနစ္ (Anarchy) ကို ေရာက္သြားပါလိမ့္မယ္။ ဒီေတာ့ ႏိုင္ငံ တစ္ခုရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္မွာ တျပည္ေထာင္ စနစ္နဲ႔ ... ကြန္ဖက္ဒရယ္ စနစ္ ဆိုၿပီး ဟိုဘက္၊ ဒီဘက္ အစြန္း ၂ ဖက္မွာ ထားလို႔ရပါတယ္။ ေအာက္က ပံုမွာ ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
တျပည္ေထာင္ႏွင့္ ကြန္ဖက္ဒရယ္
၅။ တျပည္ေထာင္ စနစ္နဲ႔ ကြန္ဖက္ဒရယ္ စနစ္ဆိုတာ ဘာလဲ၊ ေနာက္ၿပီး ဖက္ဒရယ္က အဲဒီ အစြန္း ၂ ဖက္ရွိတဲ့ မ်ဥ္းရဲ႕ ဘယ္ေနရာမွာ ရွိမလဲ။
တျပည္ေထာင္ စနစ္ဆိုတာက ... ဗဟုိ အစိုးရ တစ္ခုတည္းက တႏိုင္ငံလံုးရဲ႕ အေရးအရာကို စီမံ ဆံုးျဖတ္ၿပီး ... ဗဟို အစိုးရကပဲ ဥပေဒေတြကို ျပဌာန္းတဲ့ စနစ္ျဖစ္ပါတယ္။ ဗဟုိ အစိုးရက သေဘာမတူပဲ က်န္တဲ့လူေတြက ဘာမွ လုပ္ပိုင္ခြင့္ မရွိပါ။ ဥပမာ ... တရုတ္ႏိုင္ငံ၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ .. ။
ကြန္ဖက္ဒရယ္ကေတာ့ ... ျပည္နယ္ေတြဟာ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာေတြ အျပည့္အဝ လုပ္ပိုင္ခြင့္ ရွိၿပီး တခ်ိဳ႕ေသာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ကို စုေပါင္း သေဘာတူၿပီး ဗဟို အစိုးရအတြက္ ျပည္နယ္ေတြကေန အာဏာ ျပန္ခြဲေပးထားတဲ့ စနစ္ ျဖစ္ပါတယ္။ မူရင္း အာဏာရွိသူဟာ ျပည္နယ္အစိုးရေတြသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ... ဥေရာပ သမဂၢ။ .. ဥေရာပတိုက္က ႏိုင္ငံေတြဟာ ဥေရာပ သမဂၢကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအတြက္ အခ်ိဳ႕ေသာ အာဏာေတြ ေပးၿပီး လုပ္ပိုင္ခြင့္ ေပးထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ .. အဓိက အာဏာရွိသူဟာ ျပည္နယ္အဖြဲ႔ဝင္ ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို ကြန္ဖက္ဒရယ္လို႔ အဓိပၸါယ္ ဖြင့္လို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။
သူတို႔ ၂ ခုရဲ႕ အလယ္မွာ ... အီေဗာ့ (evolved) စနစ္ ဆိုတာ ရွိမယ္ထင္ပါတယ္။ သူကေတာ့ ဗဟုိ အစိုးရက ျပည္နယ္ အစိုးရေတြကို အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ အာဏာခြဲေပးထားေပးမယ့္ .. မူရင္းပိုင္ရွင္ဟာ ဗဟို အစိုးရ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လိုအပ္ရင္ အခ်ိန္မေရြး အာဏာကို ျပန္ရုတ္သိမ္းလို႔ ရပါတယ္။ အာဏာ အငွားခ် စနစ္လို႔ ေျပာလို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ ဒီစနစ္ကို က်င့္သံုးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ... ယူႏိုက္တတ္ ကင္းဒမ္း (UK) နဲ႔ စပိန္ တို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ယူေကမွာ စေကာ့စလန္က ပါလီမာန္ရွိၿပီး ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ရေပမယ့္ သူ႔အာဏာကို ဗဟို အစိုးရက အခ်ိန္မေရြး ျပန္ရုတ္သိမ္းလို႔ ရပါတယ္။ အလားတူ စပိန္မွာလည္း ကတ္တလူးနီးယား လူမ်ိဳးေတြ ေနတဲ့ ဘာစီလိုနာဆိုရင္ .. သူ႔ပါလီမာန္နဲ႔ သူ အုပ္ခ်ဳပ္ေပမယ့္ ဗဟိုအစိုးရက အခ်ိန္မေရြး အာဏာကို ျပန္ရုတ္သိမ္းလို႔ ရပါတယ္။
ဒီေတာ့ ... တျပည္ေထာင္စနစ္၊ အီေဗာ့စနစ္၊ ကြန္ဖက္ဒရယ္ ... စနစ္ ေတြ ရွိတဲ့ မ်ဥ္းမွာ .... "ဖက္ဒရယ္" ကို ေနရာ ခ်ရမယ္ဆိုရင္ .... အီေဗာ့ နဲ႔ ကြန္ဖက္ဒရယ္ၾကားမွာ ေနရာ ခ်ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေအာက္က ပံုမွာ ၾကည့္ပါ။
Image may be NSFW.
Clik here to view.
အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္မ်ားကို မ်ဥ္းတစ္ေၾကာင္းထဲတြင္ ေနရာခ်ၾကည့္ပံု
ဖက္ဒရယ္ ပံုစံနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြေတာ့ အမ်ားသိၿပီးတဲ့ အတိုင္း အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၊ ဂ်ာမနီႏိုင္ငံ ... စတဲ့ ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ပါတယ္။
၆။ ဖက္ဒရယ္မွာ အာဏာဘယ္လို ခြဲလဲ
ဗဟို အစိုးရနဲ႔ ျပည္နယ္အစိုးရေတြၾကားမွာ သတ္မွတ္တဲ့ အာဏာေတြမွာ ဗဟိုအစိုးရက ရယူထားတဲ့ အာဏာရွိသလို .. ျပည္နယ္ အစိုးရက အာဏာခြဲယူထားတာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီ ခြဲျခားမႈကို ေက်ာ္လြန္ၿပီး တစ္ဖက္နဲ႔ တဖက္ ဝင္စြက္ဖက္လို႔ မရပါ။ ဥပမာ .. ႏိုင္ငံျခားေရး၊ ကာကြယ္ေရး စတာေတြကို ဗဟို အစိုးရက အာဏာ ရယူထားၿပီး ... အခ်ိဳ႕ေသာ အာဏာေတြ ျဖစ္တဲ့ .. ျပည္နယ္တြင္း လမ္းပန္း ဆက္သြယ္ေရး၊ အိမ္ယာစီမံခြင့္ ... စတဲ့ အာဏာမ်ိဳးေတြကို ျပည္နယ္ အစိုးရက ရယူထားပါတယ္။ ဒီအာဏာေတြကို ဗဟိုအစိုးရက ျပန္လည္ ရုပ္သိမ္းခြင့္၊ ဝင္ေရာက္ စီမံပိုင္ခြင့္၊ စြက္ဖက္ခြင့္ မရွိပါဘူး။
ျပည္နယ္ အစိုးရ ကိုယ္စားလွယ္ေတြက ႏိုင္ငံရဲ႕ အထက္လႊတ္ေတာ္မွာ ပါဝင္ၿပီး ... ဗဟုိ အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္ဆိုင္ရာ ဥပေဒျပဳေရးမွာေတာ့ မဲေပးခြင့္ ရွိပါတယ္။ (ဒါေၾကာင့္ အထက္လႊတ္ေတာ္ဆိုတာ ျပည္နယ္ ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားၿပီး ... ေအာက္လႊတ္ေတာ္ဆိုတာ ျပည္သူ႔ ကိုယ္စားလွယ္ေတြနဲ႔ ဖြဲ႔စည္းထားေလ့ရွိၾကပါတယ္။) အထက္ေအာက္ လႊတ္ေတာ္ ၂ ရပ္ ရွိတာဟာ .. ဖက္ဒရယ္စနစ္ရဲ႕ ေၾကာင့္ ျဖစ္တာလို႔ ေျပာလို႔ ရပါတယ္။ (သို႔ေသာ္ .. ယူေကႏိုင္ငံကေတာ့ ခၽြင္းခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္မွ အခြင့္သင့္လွ်င္ ေဆြးေႏြးပါမယ္။)
၇။ ဖက္ဒရယ္မွာ ျပည္နယ္ေတြကို ဘယ္လို ခြဲျခား သတ္မွတ္သလဲ
တိုင္းျပည္ တစ္ခုရဲ႕ သမိုင္းေၾကာင္းေပၚ မူတည္ၿပီး ခြဲၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုနယ္ေျမကို ၾကည့္ၿပီး ခြဲျခား သတ္မွတ္တာရွိသလို ... တခ်ိဳ႕က ... နယ္ေျမအရ သတ္မွတ္တာလည္း ရွိပါတယ္။ ဒီ ၂ ခ်က္ကေတာ့ .. ႏိုင္ငံရဲ႕ သမိုင္းေၾကာင္း အရပဲ အဓိက သတ္မွတ္ၾကတာပါ။
၈။ လက္ရွိ ျမန္မာျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မ်ဥ္းေၾကာင္းေပၚ တင္ရင္ ဘယ္ေနရာမွာ ရွိမလဲ။
လက္ရွိ ျမန္မာျပည္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မ်ဥ္းေၾကာင္းေပၚ တင္ရင္ ... တျပည္ေထာင္ စနစ္ကေန နည္းနည္းေလးပဲ လွမ္းရေသးတဲ့ တျပည္ေထာင္ စနစ္ပဲ ရွိပါေသးတယ္။ ပံုမွာ ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။
Image may be NSFW.
Clik here to view.
ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ေနရာ
ဘာေၾကာင့္ အခုလို ဆံုးျဖတ္ရတာလဲ ဆိုေတာ့ ... ျပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႈ (သို႔) ျပည္နယ္ အစိုးရေတြကို နာမည္အရ သတ္မွတ္ထားေပမယ့္ .. သူတို႔ေတြဟာ ဗဟိုအစိုးရရဲ႕ အမိန္႔ကို နာခံၿပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖၚေနရတဲ့ ျပည္နယ္အစိုးရေတြသာ ျဖစ္ၿပီး .. ကိုယ္ပိုင္ ျပဌာန္းခြင့္၊ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ မရွိေသးတာကို ေတြ႔ရပါတယ္။
ဥပမာ ... လက္ပံေတာင္းေတာင္ အၾကမ္းဖက္မႈကို ၾကည့္ပါ။ စစ္ကိုင္းတိုင္း အစိုးရက ေနျပည္ေတာ္က ခိုင္းတဲ့ အတိုင္း လုပ္ရပါတယ္ ေျပာတယ္။ ေနျပည္ေတာ္ကေတာ့ ႏွာေစးေနတယ္။ ဟုတ္၊ မဟုတ္ ဝန္မခံဘူး။ ဖက္ရယ္မွာဆိုရင္ .. ဒီကိစၥဟာ ေမးစရာ မလိုဘူး။ ျပည္နယ္ အစိုးရက လုပ္တာ ေသခ်ာတယ္။ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီကိစၥမ်ိဳးဟာ သူ႔လုပ္ပိုင္ခြင့္ထဲမွာ ရွိေနၿပီး ဗဟိုအစိုးရက ဝင္စြက္ဖက္ခြင့္ မရွိလို႔ပဲ။ စြက္ဖက္ဖို႔ လိုတယ္ဆိုတဲ့ အေျခအေန ေရာက္လာရင္ (ဥပမာ ႏွစ္ဖက္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ၾကီးလာၿပီး ျပည္နယ္အစိုးရက မႏိုင္ရင္) ျပည္နယ္အစိုးရက ဗဟို အစိုးရကို တရားဝင္ အကူအညီေတာင္းရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အခုက ဘယ္သူလုပ္မွန္း မသိ ေရာခ်ခံေနရာတာဟာ ... ဘာမွန္း မသိတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။
၉။ ဘယ္စနစ္က အေကာင္းဆံုးလဲ
အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္ဟာ ဘယ္စနစ္က အေကာင္းဆံုးလဲ ဆိုတာထက္ ... သာမန္အားျဖင့္ .. တိုင္းျပည္က အရမ္းက်ယ္ရင္ (သို႔) တိုင္းရင္းသား အမွတ္အသားေတြ ကြဲျပား အားေကာင္းရင္ ... ဖက္ဒရယ္ စနစ္ဟာ အသင့္ေတာ္ဆံုး ျဖစ္ၿပီး ... တိုင္းျပည္ေသးၿပီး ... တိုင္းရင္းသား အမွတ္အသား ကြဲျပားမႈ အားေပ်ာ့ရင္ .. တျပည္ေထာင္စနစ္ဟာ အသင့္ေတာ္ဆံုး ျဖစ္ပါလိမ့္မယ္။
ဥပမာ .. စကၤာပူလို ႏိုင္ငံ ေသးေသးေလးက ဖက္ဒရယ္ လုပ္ဖို႔ ဘယ္လိုမွ မသင့္ေတာ္ပါ။ ဂ်ပန္လို ႏိုင္ငံ အေတာ္အတန္ ႀကီးေပမယ့္ တိုင္းရင္းသား အမွတ္အသား ကြဲျပားမႈက မရွိပဲ ... အကုန္လံုးဟာ ဂ်ပန္လူမ်ိဳး ျဖစ္တာေၾကာင့္ ... တျပည္ေထာင္ စနစ္ကို က်င့္သံုးပါတယ္။
အေမရိကန္လို လူမ်ိဳးကြဲျပားမႈ ရွိေပမယ့္ တိုင္းရင္းသားေရးက အားမေကာင္းတာေၾကာင့္ တျပည္ေထာင္ ျဖစ္ႏိုင္ေပမယ့္ ... တိုင္းျပည္က က်ယ္တာေၾကာင့္ .. ဖက္ဒရယ္ စနစ္ကို သံုးရပါတယ္။
ဒီလို တိုင္းျပည္ရဲ႕ ပံုစံကို လိုက္ၿပီး အလိုက္သင့္ အုပ္ခ်ဳပ္တာေၾကာင့္ ျပည္တြင္းမွာ ခြဲထြက္ေရး၊ ျပည္တြင္းေရး ျပႆနာေတြ မရွိသေလာက္ နည္းၾကပါတယ္။
တရုတ္ႏိုင္ငံဟာ တိုင္းျပည္လည္းက်ယ္ၿပီး ... တိုင္းရင္းသား အမွတ္အသား ကြဲျပားမႈ ႀကီးတာကို လွစ္လွ်ဴရႈၿပီး တျပည္ေထာင္ စနစ္ က်င့္သံုးတာေၾကာင့္ ... ျပည္တြင္းေရး မၿငိမ္ မသက္မႈေတြ၊ ခြဲထြက္ေရး ေတာင္းဆိုမႈေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္ေနရတာလို႔ ေကာက္ခ်က္ ခ်ပါတယ္။
"ဖက္ဒရယ္ ကႀကီး၊ ခေခြး" ကို အျခားသူေတြ မတင္ျပေသးဘူးလို႔ ယူဆမိတဲ့ ရႈ႕ေထာင့္ကေန တင္ျပလိုက္ပါတယ္။ လိုအပ္ခ်က္၊ မျပည့္စံုမႈေတြ ရွိမယ္ဆိုရင္ .. ျဖည့္စြက္ေဆြးေႏြးႏိုင္ပါေၾကာင္း ....
(ကိုထိုက္)