=====
ကြမ္းျခံကုန္းျမိဳ႔နယ္ ေရတိမ္ေက်းရြာေလးဟာ လူဦးေရ တစ္ေထာင္ေက်ာ္ရွိတဲ့ ရြာေလးပါ။ လယ္ဧက ၃ ေထာင္ေက်ာ္ရွိတယ္။ လက္လုပ္လက္စားထက္ လယ္ပိုင္မ်ားတယ္။ ရြာဦးေက်ာင္းဆရာေတာ္က သာေရး၊ နာေရးတို႔အတြက္ ၾသဇာၾကီးလွတဲ့ ရပ္ရြာေခါင္းေဆာင္ေပ့ါ။ ေက်းရြာတို႔ရဲ့ ထံုးစံ ဆရာေတာ္ျပီးရင္ အားလံုးျပီးတယ္။
ရြာထဲက အစိုးရမူလတန္းေက်ာင္းမွာ ေက်ာင္းသား ၁၂၀ ေလာက္ရွိတယ္။ အလယ္တန္းေရာက္ရင္ေတာ့ ကြမ္းျခံကုန္းျမိဳ႔ေပၚကေက်ာင္းကို သြားတက္ၾကရတယ္။ ရြာကေန ေလွနဲ႔ မိနစ္ ၂၀ ေလာက္သြားရင္ ကားလမ္းမကို ေရာက္တယ္။ ကားလမ္းမကေန ေက်ာင္းကို နာရီ၀က္ေလာက္ လမ္းေလွ်ာက္ၾကရတယ္။ မိုးတြင္းဆိုရင္ အင္မတန္ ဒုကၡမ်ားေပါ့။ တတ္ႏုိင္သူေတြကေတာ့ ျမိဳ႔မွာ အိမ္ငွားျပီး ကေလးကို ေက်ာင္းထားၾကတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း အလယ္တန္းေက်ာင္းသားက အတန္းအားလံုးေပါင္းမွ ၂၀ ေလာက္ပဲရွိေတာ့တယ္။ ျမန္မာ့ပညာေရးစနစ္ရဲ့ Drop out rate ကို ၾကည့္ခ်င္ရင္ ေ၀းေ၀းရွာစရာမလိုဘူး။ ရန္ကုန္ကေန ၂ နာရီပဲ ကားစီးသြားရင္ ေရတိမ္သြားမယ့္ ကားလမ္းေဘးကို ေရာက္ေရာ။
ကေလးေတြရဲ့ ပညာေရးကို ေရတိမ္ရြာမွာ ေရတိမ္မနစ္ရေလေအာင္ ဆရာေတာ္က ၾကိဳးပမ္းတယ္။ ကိုယ္ထူကိုယ္ထ မူလြန္ေက်ာင္းဖြင့္ဖို႔ ၾကံစည္တယ္။ ပထမႏွစ္က ငါးတန္းကေလးေတြကို ဆရာမငွားျပီး သင္တယ္။ ဒုတိယႏွစ္မွာ ၆ တန္း၊ အခုေတာ့ ၇ တန္း။ တစ္တန္းကို ေက်ာင္းသား ၁၀-၁၅ ေယာက္ေလာက္ရွိတယ္။ ဆရာမလခက တစ္လကို ငါးေသာင္း၊ ေနစားရိတ္၊ စားစရိတ္၊ ခရီးစားရိတ္ျငိမ္း။ ရြာေလးတစ္ရြာရဲ့ ဘုန္းေတာ္ၾကီးအေနနဲ႔ ေခါင္းခဲစရာေပါ့။
နီးစပ္ရာ လူမွဳအဖြဲ႔ေတြ၊ ဒကာ ဒကာမေတြထံက အလွ်င္းသင့္သလို အလွဴခံရတယ္။ သို႔ေပမယ့္လည္း ဆရာေတာ္ကေတာ့ စိတ္ပ်က္အားေလ်ာ့တယ္ဆိုတာမရွိဘူး။ သူမွမလုပ္ရင္ ဘယ္သူမွ မရွိဆိုတာလည္း အေသအခ်ာသိထားပံု ေပၚပါရဲ့။ ေက်ာင္းကေလးအေၾကာင္း ေမးလိုက္ရင္ အျမဲတက္ၾကြေနတာပဲ။ ရႊင္လန္းေနတယ္။ ဆရာေတာ္က ေခတ္အျမင္လည္းရွိလွပါတယ္။ အခုေပၚေနတဲ့ ဆိုလာျပားနဲ႔ ဓါတ္အားေပးတာ၊ ကြန္ျပဴတာ စတာေတြကို တပ္ဆင္ထားျပီး အင္တာနက္သံုးခ်င္ေသးတာတဲ့။
ဆရာေတာ္နဲ႔ ေတြ႔ရတဲ့အခါ ၀မ္းသာ ၀မ္းနည္း အျမဲျဖစ္မိတယ္။ ဒီလို ေက်းရြာက ယံုၾကည္စိတ္ခ်အားကိုးရတဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေကာင္းတစ္ေယာက္ကို ျမင္ရလို႔ အားတက္မိသလိုပဲ ဆရာေတာ္လုံံ႔လျပဳေနတဲ့ ေက်ာင္းကေလးဟာ ကမၻာ့ပညာေရးကို ေျခဖ်ားမမီတာ စိတ္မေကာင္းျဖစ္မိတယ္။ ၾကိဳးစားသမွ် သဲထဲေရသြန္သလိုမ်ား ျဖစ္ေနမလားလို႔ စိတ္ပူမိတာလည္း ခဏ ခဏပဲ။ ေျပာေတာ့ ေျပာမျပရက္သလို ေျပာလို႔လည္း မထြက္ဘူးေလ။
ႏွဳိင္းယွဥ္စရာကလည္း ေ၀းေ၀းလံလံမဟုတ္တဲ့ အိမ္ကသမီးပဲ။ သူ႔ကို ဘိုေက်ာင္းမွာထားတယ္။ ပထမတန္းမွာပဲ အဂၤလိပ္လို တရႊတ္ရြတ္ေျပာျပီး အဂၤလိပ္စာအုပ္ငွားဖတ္ေနျပီ။ ျမန္မာစာကလည္း မသင္မေနရဆိုေတာ့ သင္တယ္။ အတန္းထဲမွာ ေက်ာင္းသား ၂၀ ပဲရွိတယ္။ ဆရာမက ၂ ေယာက္။ Children centered approach ဆိုတာ စာေတြ႔မဟုတ္၊ လက္ေတြ႔။ ဆရာမက ေက်ာင္းသားတစ္ဦးခ်င္းကို ေျခဆံုးေခါင္းဖ်ား မသိခ်င္လည္း သိမွာပဲ။ တျခားသင္ေနတဲ့ သိပၸံ၊ လူမွဳေရး၊ စည္းကမ္း၊ အေတြးအေခၚပိုင္းေတြမွာလည္း အိမ္ကလူၾကီးေတြေတာင္ တစ္ခါ တစ္ခါ အ႔ံၾသရတယ္။ သေဘၤာအရာရွိျဖစ္တဲ့အေဖကို ေဖေဖ ပင္လယ္ထဲကို အမွဳိက္ပစ္ခ်လို႔ မရဘူးေနာ္ဆိုတဲ့ သတိေပးသံမ်ဳိး၊ အိမ္က မီးပလပ္ေပါက္ထဲမွာ ပလပ္ေခါင္းေတြအမ်ားၾကီးနဲ႔ တစ္ျပိဳင္နက္မသံုးရဘူးဆိုတာမ်ဳိး၊ ေမေမ ဘာလို႔ မ်ဥ္းၾကားက လမ္းမကူးတာလဲ ဆိုတဲ့ေမးခြနး္မ်ဳိးေတြ လာတတ္တယ္။
ဒါေတြေျပာလို႔ ဘိုေက်ာင္းကို အထင္ၾကီးခ်ီးမြမ္းလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ သူ႔ေက်ာင္းက ဆရာမေတြက ျမန္မာေတြခ်ည္းပါပဲ။ ကေလးေတြကို သင္ေပးဖို႔လိုတယ္၊ သင္ေပးလို႔ရတယ္ဆိုတာပါ။ ျမန္မာေတြလည္း အခြင့္ရွိရင္သင္ႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္က အာရွမွာ ထိပ္တန္းဆိုတာ အမွတ္ရရင္ အဂၤလိပ္ပညာေရးစနစ္ကို ေက်းဇူးတင္စရာေတြ အေတာ္ရွိပါတယ္။ မေကာင္းတာေတြက တစ္ပိုင္းပါ။
ကိုယ့္ကေလးနဲ႔ ယွဥ္ရင္ ရြာက ကေလးေတြအတြက္ ၀မ္းနည္းမိတယ္။ ကိုယ့္ကေလးကို တျခားႏိုင္ငံက ကေလးေတြနဲ႔ယွဥ္ျပန္ေတာ့လည္း အားမလို အားမရျဖစ္မိျပန္တယ္။ သူတို႔ေလာကမွာ လူေတာ္ေတြၾကား အျပိဳင္အဆိုင္နဲ႔ ရွိသမွ် အားကုန္ထုတ္လို႔ ယွဥ္ျပိဳင္ႏုိင္စြမ္းျမင့္မားၾကတာကို သိေနတာကိုး။ (အျပိဳင္မ်ားလြန္းလို႔ ကိုယ့္ကိုယ္ကို သတ္ေသမွဳေတြမ်ားတာက ေနာက္တစ္ပိုင္း။) ကိုယ္ေတြဘယ္ေလာက္ေကာင္းတဲ့ေက်ာင္းျဖစ္ျဖစ္ ပတ္၀န္းက်င္အေနအထားကို ေျပာင္းပစ္ႏုိင္တာမွ မဟုတ္ပဲ။ လူ႔စြမ္းအား အရင္းအျမစ္ဆိုတာ ဘယ္ေလာက္တန္ဖိုးၾကီးသလဲဆိုတာကို သိလာေလေလ၊ စိတ္ထိခိုက္ေလပဲ။ တစ္ခ်ိန္မွာ ႏိုင္ငံခ်င္း၊ လူရည္လူေသြးခ်င္း ယွဥ္တဲ့အခါ မ်က္ႏွာငယ္ရွာေရာ့မယ္။ နည္းပညာေနာက္က်ေနလို႔ အခုငယ္ရတာထက္ကို ပိုငယ္ၾကဦးမွာ။
ဒါေတြကို ရွိသမွ်ခြန္အားညွစ္လို႔ ရုန္းကန္ေနရတဲ့ ဆရာေတာ္ကိုေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ ေျပာရက္မွာ မဟုတ္ဘူး။ အနည္းဆံုးေတာ့ ဆရာေတာ္အတြက္ ပညာပါရမီကုသိုလ္ေတြျဖစ္မွာပါ။ ဒီဆရာေတာ္လိုမ်ဳိး ဒီလို တာ၀တိ ံ သာစိတ္ထားမ်ဳိးနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ပညာေရးကို ဦးေဆာင္ႏိုင္ရင္ေလ ----------------------- ။