(Voice Weekly Volume 8, No. 38., page 30-31, June 30, 2012)
×
မင္းေဇာ္ဦး
×
အခုျဖစ္ေနတဲ့ ရခုိင္ျပည္နယ္က ရုိလင္ဂ်ာျပႆနာ အေပၚမွာ တိုင္းျပည္ေခါင္းေဆာင္ေတြ ႏိုင္ငံေရးပါတီၾကီးေတြက သေဘာထား ထုတ္ျပန္ခ်က္ေတြေပးၾကတယ့္အခါမွာ အဓိကအားျဖင့္ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး နဲ႕ ဘာသာေရး အဓိကရုဏ္းအျဖစ္ တျခားေနရာေတြမွာ ျပန္႔မသြားၾကဖို႔ တိုက္တြန္းထားပါတယ္။ လက္ရွိ အဓိကရုဏ္းကို ရပ္တန္႔ဖို႔ တစ္ဖက္နဲ႔တစ္ဖက္ အျပန္အလွန္ ကလွည္႔စားေျခတာေတြရပ္ဖို႔ ကလက္ငင္းလိုအပ္ခ်က္ေတြပါ။ ဒါအျပင္ ေရရွည္မွာ ဒီျပႆနာကို ဘယ္လိုေျဖရွင္းမလဲ ဆိုတဲ့ မူဝါဒဆိုင္ရာကိစၥကို စေဆြးေႏြးသင့္ျပီ၊ လူထုကို ခ်ျပသင့္ျပီလို႔ထင္ပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္က ရုိဟင္ဂ်ာ ျပႆနာက အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး နဲ႔ ဘယ္လုိဆက္စပ္လဲ? ဒီျပႆနာနဲ႔ပတ္သက္ျပီး အမ်ိဳးသား အက်ဳိးစီးပြားက ဘာျဖစ္သင့္လဲ? ဘယ္လိုေပၚလစီေတြခ်ျပီး ေဆာင္ရြက္သင့္လဲ?
×
အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရးျပႆနာ
ရုိဟင္ဂ်ာျပႆနာကို လူ႔အခြင့္အေရး နဲ႔ လူ႔က်င့္ဝတ္ဆိုင္ရာတရား သက္သက္ေလာက္မွာပဲ ကန္႔သတ္စဥ္းစားလို႔ မရဘူး။ ရုိဟင္ဂ်ာျပႆနာက အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး နဲ႔တိုက္ရုိက္ဆိုင္တယ္္။ အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး အမ်ိဳးသား အက်ဳိးစီးပြား ကိုစဥ္းစားတဲ့အခါမွာ ခ်စ္ျခင္းမုန္းျခင္းကင္းတဲ့ က်ိဳးေၾကာင္းဆီေလွ်ာ္မႈကို အေျခခံတဲ့ ရလဒ္ကိုေျချပဳတဲ့ ဆင္ျခင္တုံတရားကို အေျခခံဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရးျပႆနာ ျဖစ္ရတယ္ ဆိုတာ အခ်က္ ၃ ခ်က္ရွိတယ္။
×
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံရဲ႕အၾကပ္အတည္း
နံပတ္တစ္ အဓိကအေၾကာင္းက ေဘးအိမ္နီးခ်င္း ဘင္းဂလားေဒ့ရွ္ ရဲ႕ လက္ရွိရင္ဆိုင္ေနရတဲ့ အၾကပ္အတည္းပါ။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က ျမန္မာႏိုင္ငံထက္ ၄.၆ ဆေလာက္ အက်ယ္အဝန္းအရ ေသးငယ္ေပမယ့္ ခန္႔မွန္းေခ် အရ သူ႔လူဦးေရက ၂.၆ ဆပိုမ်ားတယ္။ ကမာၻေပၚမွာ လူဦးေရသိပ္သည္းဆ အမ်ားဆုံးႏိုင္ငံေတြထဲ မွာပါတယ္။ အဂၤလိပ္ေခတ္ကတည္းက လုပ္ကိုင္စားေသာက္လုိ႔ ပိုအဆင္ေျပတဲ့ ျမန္မာျပည္ကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကသူေတြ အလုံးအရင္းနဲ႔ ဝင္လာတာေၾကာင့္ ျဗိတိသွ်အစိုးရေတာင္ ေနာင္လူမ်ိဳးေရးျပႆနာေတြ ျဖစ္ႏိုင္တယ္လို႔ မွတ္တမ္းျပဳခဲ့ဘူးတယ္။
-
ဘင္းဂလားေဒ့ရွ္ဆိုတာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ရဲ႕ ရုိက္ခတ္မႈဒဏ္ကို အခံရဆုံးႏိုင္ငံေတြထဲ ကတစ္ခု။ UNDPရဲ႕အဆိုအရ ပယ္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္ျမင့္ တက္လာမႈေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ႕ ၁၇.၅% ေသာေျမေတြပာာ ေရေအာက္ေရာက္မယ့္ ကိန္းျဖစ္ေနျပီ။ ေရဖုံးလာေနတဲ့ေျမေတြပာာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ႕ ကန္ရုိးတန္းေဒသေတြျဖစ္ျပီး ဒီျပႆနာေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ႕ လူသန္း ၄၀ ေလာက္တေျဖးေျဖးနဲ႔ “သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ ဒုကၡသည္” ျဖစ္လာမယ္လို႔ ႏိုင္ငံတကာ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ပညာရွင္မ်ားက ခန္႔မွန္းၾကတယ္။ ေရမ်က္ႏွာျပင္ ျမင့္တက္ႏႈန္းအျမင့္ဆုံးေဒသက ျမန္မာျပည္နဲ႕နီးတဲ့ စစ္တေကာင္း (Cox’s Bazar) ကမ္းရုိးတန္း ျဖစ္တယ္။ တစ္ႏွစ္ကို အနည္းဆုံး ၇.၈ မီလီမီတာႏႈန္းနဲ႔ ျမင့္တက္လာတယ္။ ေရရွည္မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ႕ “သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ေဘးသင့္ ဒုကၡသည္” ျပႆနာက ျမန္မာႏိုင္ငံတံခါး ကိုလာေခါက္ေတာ့မွာ ျဖစ္တယ္။ အထူးအျဖင့္ ျမန္မာျပည္မွာ စီးပြားေရး အခြင့္အလမ္း တိုးတက္လာခဲ့ယင္ေပါ့။
-
ဒါေပမယ့္ ၁၉၉၁ ေနာက္ပိုင္းကစလို႔ အစိုးရက ရုိဟင္ဂ်ာေတြကုိ ႏိုပ္ကြပ္လာလိုက္တဲ့အခါ ခိုးဝင္တာေတြနည္းသြားတဲ့အျပင္ ဘင္းဂလားေဒ့ရွ္ အစိုးရနဲ႔ သေဘာတူညီမႈရျပီး ျပန္ပို႔တဲ့သူေတြထဲမွာေတာင္ ျမန္မာျပည္တြင္းက ျပန္ထြက္ေျပးသူေတြ အမ်ားၾကီးပါ။ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ စီးပြားေရး မေကာင္းတာက တစ္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံျခားမွာ သြားအလုပ္လုပ္ႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရးေတြ ေပၚလာတာကတစ္ေၾကာင္း အေနာက္ႏိုင္ငံေတြကို ဒုကၡသည္အျဖစ္ သြားေရာက္ဖို႔ အခြင့္အလမ္းေတြ ဖန္လာတာေတြ ေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကိုေရာက္ေနတဲ့ သူေတြအျပင္ ျမန္မာျပည္တြင္းက ရုိဟင္ဂ်ာေတြပါ ျပည္ပကို တစ္နည္းနည္းနဲ႔ ရေအာင္ထြက္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူကုန္ကူးလုပ္ငန္း ကိုက်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ လုပ္တဲ့သူေတြထဲမွာ ရုိဟင္ဂ်ာကြန္ယက္ဟာ စနစ္တက်နဲ႕ အခ်ိပ္ဆက္ရွိရွိ တည္ေဆာက္ထား တယ္လို႔ ေဒသဆိုင္ရာ လုံျခဳံေရး အဖြဲ႕ေတြက ဆိုပါတယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာ လူကုန္ကူးမႈနဲ႔ တရားမဝင္ခုိးဝင္တဲ့ ျပႆနာဟာ ထိုင္း၊ မေလးရွား၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ ေအာ္စေတးလ်၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္၊ အိႏၷိယ၊ ပါကစ္စတန္၊ ေဆာ္ဒီအာေရးဘီးရား၊ UAE စတဲ့ႏိုင္ငံေတြ အထိျပန္႔ႏွံ႕ေနျပီး ေဒသဆိုင္ရာ နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္မႈခင္း (Transnational Crime) တစ္ခုအျဖစ္ အေလးနက္ထား စဥ္းစားလာျပီျဖစ္တယ္။
-
နယ္စပ္ရုိဟင္ဂ်ာတို႔ရဲ႕ ဘဂၤလီ အဆက္အႏြယ္
နံပတ္ႏွစ္ အေၾကာင္းက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ကလူေတြနဲ႔ ဘာသာစကား ကိုးကြယ္ယုံၾကည္မႈ ယဥ္ေက်းမႈအရ နီးစပ္တဲ့ ျမန္မာျပည္ထဲက ရုိဟင္ဂ်ာေတြပာာ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းေတြက လာခ်င္တယ္ဆိုယင္ လာေခါက္မယ့္ တံခါးဝမွာ ဖြင့္ေပးဖို႔ ထိုင္ေစာင့္ေနသူေတြလို ျဖစ္ေနတယ္။ ျမန္မာျပည္နဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နယ္စပ္မ်ဥ္းက ၁၂၅ မိုင္ ပဲရွိေပမယ့္ အိႏၷိယလို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ကခိုးဝင္လာမယ့္ သူေတြကိုတားဆီးဖို႔ စနစ္တက်ျပင္ဆင္ ထားတဲ့ အတားအဆီးမ်ိဳး မရွိဘူး။ အိႏၷိယမွာ မိုင္၂၅၀၀ ေက်ာ္ ဘဂၤလားနယ္စပ္ကို မိုင္ ၂၀၀၀ ေလာက္ျခံစည္းရုိးခတ္ျပီး လုံျခဳံေရး အစီအမံေတြ လုပ္ထားတာေတာင္ ဘဂၤလီခိုးဝင္တဲ့ ျပႆနာကို မဟန္႔တားႏိုင္ပါဘူး။ နယ္စပ္ကလည္းပို ေရွလွ်ားတဲ့ အျပင္ အာသံနဲ႕ West Bengal ဘက္မွာက ဘဂၤလီအႏြယ္ေတြက ရွိေနေတာ့ ၂၀၀၁ တရားဝင္ေနထိုင္သူ စစ္တမ္းအရ အနည္းဆုံး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္က ဘဂၤလီ ၃ သန္းေလာက္က အိႏိၷယႏိုင္ငံႏိုင္ငံထဲ ေရာက္ေနျပီးျပီ။ အိႏၷိယ ျပည္ထဲေရး ဝန္ၾကီး Shri Indrajit Gupta က တရားမဝင္ ၁၀သန္းေက်ာ္ ခုိးေနသူေတြထဲမွာ ဘဂၤလားနယ္စပ္ အာသံနဲ႕ West Bengal ႏွစ္ခုေပါင္းရင္ပဲ ၉သန္းေက်ာ္ သူတို႔တိုင္းျပည္ထဲမွာ ဝင္ေနျပီလို႔ ၁၉၉၇ တုန္းက အိႏၷိယလြတ္ေတာ္ကို တင္ျပဖူးတယ္။ ဘဂၤလီအႏြယ္ လူမႈေရးကြန္ရက္ရွိျပီးသား နယ္စပ္ေတြက တရားမဝင္ ခုိးဝင္ဖို႔ လြယ္ကူတဲ့ေန ရာေတြျဖစ္လာတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဒီလိုဝင္လာတဲ့သူ အမ်ားစုက ဆင္းရဲျပီး ပညာမတတ္သူေတြ ျဖစ္တာေၾကာင့္ မတိုးတက္ေသးတဲ့ တုိင္းျပည္ေတြမွာ ဝန္ထုတ္ဝန္ပိုး ပိုၾကီးလာတယ္။ ျမန္မာျပည္က အက်င့္ပ်က္လဝက အရာရွိေတြေၾကာင့္လည္း တရားမဝင္ခုိးဝင္လာသူေတြ ကိုထိထိေရာက္ေရာက္ မဟန္႔တားႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။
-
တံခါးေစာင့္ေဆြမ်ဳိးေပါက္ေဖာ္ ျပႆနာက ရခုိင္ဘက္မွာတင္မဟုတ္ဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံေျမာက္ပိုင္းက တရုပ္စကားေျပာတဲ့ ဥပမာ ‘ဝ’ လူမ်ိဳးစု ေတြလိုအုပ္စုေတြမွာလည္း အလားတူ ျပႆနာမ်ိဳးရွိပါတယ္။ ရခိုင္မွာ အခုျဖစ္တဲ့ လူမ်ိဳးေရး အဓိကရုဏ္းမ်ိဴး မႏၱေလးလို ေနရာမ်ိဳးမွာ တစ္ခ်ိန္ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။
-
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အဆက္အႏြယ္ တင္မက ႏိုင္ငံတကာမွာ ရုိဟင္ဂ်ာဆိုျပီး ေရာက္ေနတဲ့ သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ လူေတြက ျမန္မာျပည္ျပန္ေရး ဆိုျပီးျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ ျပႆနာကိုလည္း ထည္႔စဥ္းစားဖို႔လိုပါ လိမ့္မယ္။ ႏိုင္ငံတကာေရာက္ ရုိဟင္ဂ်ာေတြနဲ႔ သူတို႔ေနတဲ့ အိမ္ရွင္ႏိုင္ငံၾကားမွာ ျပႆနာအမ်ားၾကီးရွိပါတယ္။ ဥပမာ ေဆာ္ဒီဘုရင္ Faisal လက္ထက္မွာ ၁၉၅၀ အေစာပိုင္းကစျပီး ရုိဟင္ဂ်ာေတြကို အစုလိုက္အျပဳံလိုက္ လက္ခံျပီး အျမဲတန္းေနထိုင္ခြင့္ ေပးခဲ့ပါတာ အခုဆို ၂သိန္းခြဲေလာက္ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီထဲမွာ မကာဘုရားဖူးဆိုျပီး ဗီဇာနဲ႔ဝင္ ခုိးဝငျ္ပီးေနတဲ့ သူေတြလည္း အမ်ားအျပားပါ။ အခုဆိုယင္ Faisal လက္ထက္ကေပးဝင္ခဲ့တဲ့သူေတြနဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ မိသားစုေတြ ကိုေတာင္ ေဆာ္ဒီအစိုးရက ေနထိုင္ခြင့္တိုးေပး ဖို႔ျငင္းဆန္ေနပါတယ္။ ၂၀၀၉မွာ ရာဇဝတ္မႈအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ေထာင္ထဲမွာထည့္ထားတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာ မိသားစု ၃ ေထာင္ေလာက္ကို ေဆာ္ဒီကႏွင္ထုတ္ဖို႔ အမိန္႔ခ်ေပမယ့္ ဘယ္ပို႔ရမလဲမသိ ျဖစ္ေနတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ရုိဟင္ဂ်ာေနတယ္ဆိုတဲ့ အသိမွတ္ျပဳမႈမ်ိဳးျဖစ္လာရင္ ႏိုင္ငံအသီးသီးေထာင္ေတြထဲက ျပည္ႏွင္ခြင့္က်ေနတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာေတြကို လက္ခံဖို႔ ဖိအားေပးမႈမ်ိဳးေတြ ရွိလာဦးမွာပါ။
-
နယ္စပ္ျပႆနာ ရႈေထာင့္ကၾကည့္ယင္ ဘဂၤလီအႏြယ္ျခင္း တူတာေတာင္မွ ျပည္မေရာက္လာျပီး ျမန္မာတိုင္းရင္းသားေတြနဲ႔ ေဒြးေရာယွက္တင္ ေနထိုင္ေနတဲ့သူေတြက ျပႆနာမဟုတ္ဘူး။ ဒီသူေတြကို အေၾကာင္းျပဳျပီး ေနာက္ထပ္တရားမဝင္ လာေရာက္ဖို႔ဆိုတာ ျဖစ္ဖို႔အလားအလာ နဲတယ္။ နယ္စပ္နဲ႔ဆိုင္တဲ့ အဓိကျပႆနာက ရခုိင္ျပည္မွာရွိတဲ့ ဘဂၤလီႏြယ္ ရုိဟင္ဂ်ာေတြ။ သမိုင္းဆိုင္ရာအရ ၁၅ ရာစုေလာက္က မြတ္ဆလင္ဘာသာဝင္ေတြ ရခုိင္ကိုကူးလာတာ ရွိခဲ႔တယ္လို႔ ေျပာၾကေပမယ့္ တကယ့္အမ်ားစုကေတာ့ အဂၤလိပ္ရခိိုင္ကို စသိမ္းျပီးမွ ေရာက္လာၾကတာပါ။ သူတုိ႔ျမန္မာျပည္ကို စေရာက္လာတဲ့ အခ်ိန္ကစျပီး တျခားလူမ်ိဳးစုေတြနဲ႔ ေရာေထြးမႈမရွိပဲ သီးသီးသန္႔သန္႔ ေနခဲ့ၾကတယ္။ အစိုးရ အဆက္ဆက္ကမူဝါဒ အမွားေတြေၾကာင့္ သူတို႔ကို သီးသန္႔ေနခိုင္းသလို ျဖစ္သြားတာလဲပါတယ္။
-
သူတုိ႔အေနနဲ႔ အမ်ားစုက ဘဂၤလီဘာသာစကားပဲ ေျပာတယ္။ ျမန္မာျပည္ေျမေပၚမွာ ေမြးလာတဲ့သူတို႔ ခေလးေတြကလည္း ျမန္မာျပည္က ယဥ္ေက်းမႈထက္ တဖက္ႏိုင္ငံကပါလာတဲ့ ဓေလ့ထုံးတမ္းေတြ အေပၚမွာၾကီးျပင္းလာတယ္။ သူတို႔ရဲ႕႔ အမ်ိဳးသားေရး ဆက္စပ္မႈက (national sense of belonging) ျမန္မာျပည္ထက္ တဖက္ႏိုင္ငံကို တြယ္ဆက္ထားတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ လြတ္လပ္ေရးရေတာ့မယ့္ အခ်ိန္မွာ ဂ်ပန္တိုက္ဖို႔ဆိုျပီး အဂၤလိပ္ေတြ လက္နက္တပ္ဆင္ေပးထားတဲ့ ရခုိင္ေန ဘဂၤလီႏြယ္ မြတ္ဆလင္ အုပ္စုဟာ ျမန္မာျပည္က ခြဲထြက္ျပီး East Pakistan (အခုဘဂၤလားေဒ့ရွ္) နဲ႔ေပါင္းမယ္ဆိုျပီး ၾကိဳးပမ္းခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ကပါကန္စတန္ရဲ႕နယ္ျဖစ္ခဲ့တာမုိ႔ု ပါကန္စတန္ သမၼတ Muhammad Ali Jinnah က ျမန္မာေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႔ မ်က္ႏွာမပ်က္ရေအာင္ ရခိုင္မြတ္ဆလင္ေတြနဲ႔ East Pakistan ေပါင္းဖို႔ဆိုတာကုိ ျငင္းဆန္ခဲ့ပါတယ္။ North Arakan Muslim League ကိုတည္ေထာင္ျပီး (အဲဒိအခ်ိန္ေတြမွာ ရုိဟင္ဂ်ာဆိုတာ မေျပာၾကေသးပါ) East Pakistan နဲ႕ေပါင္းမရယင္လဲ ကုလားတန္ျမစ္နဲ႔ ေမယုျမစ္ၾကားကေဒသကို လြတ္လပ္တဲ့ မြတ္ဆလင္ႏုိင္ငံတခု ထူေထာင္ဖို႔ၾကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ထဲမွာပဲ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ရေအာင္လုပ္သင့္တယ္လို႔ တုိက္တြန္းခဲ့တဲ့ အစြန္းမေရာက္တဲ့ ေခါင္းေဆာင္ေတြလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕အသံက အနည္းစုျဖစ္ခဲ့တယ္။
-
မြတ္ဆလင္ခ်င္း တူယင္ေတာင္မွ ရခုိင္က ဘဂၤလီအႏြယ္ နဲ႔ အိႏၷိယအႏြယ္ေတြၾကားမွာ အဲဒီထဲက ကြာျခားမႈရွိခဲ့တယ္။ ရခိုင္ျပည္ျပင္ပ မွာေနၾကတဲ့ အိႏၷိယအႏြယ္ မြတ္ဆလင္အမ်ားစုကေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ အိႏိၷယ ပါကစၥတန္ အဆက္ကိုျဖတ္ျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံသား အျဖစ္ေနဖို႔ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ျပန္ခ်င္တဲ့သူေတြ ကလည္းအျပီးျပန္သြားတယ္။ က်န္ေနတဲ့ အိႏၷိယႏြယ္ဖြား ျမန္မာမြတ္ဆလင္ေတြဟာ ဒီေန႔အထိ ဘာသာတာမတူေပမယ့္ သူတို႔ကိုသူတို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသားလို႔ ႏွစ္ႏွစ္ကာကာခံယူျပီး ဒီတိုင္းျပည္ရဲ႕ ယဥ္ေက်းမႈ ထုံးတမ္းအစဥ္အလာ ေအာက္မွာၾကီးျပင္းလာ ၾကတယ္။ လူမႈေရး ယဥ္ေက်းမႈအရ ေရာရွက္သြားျပီး အမ်ိဳးသားေရး ဆက္စပ္ေပါင္းစည္းမႈ (National Integration) ျဖစ္လာခဲ့တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ရခိုင္ ပဋိပကၡကို မြတ္ဆလင္ နဲ႔ ဗုဒၶဘာသာ ျပႆနာသက္သက္လုိ႔ သုံးသတ္လို႔ မရပါဘူး။ ဆက္စပ္ေပါင္းစည္းမႈ integration မလုပ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ ျပႆနာျဖစ္တယ္။
-
အၾကမ္းဖက္မႈဆိုင္ရာ လုံျခဳံေရးျပႆနာ
-
တတိယ ျပႆနာက လုံျခဳံေရး ကိစၥျဖစ္တယ္။ ျမန္မာျပည္လြတ္လပ္ေရးရျပီး အယင္ ဘဂၤလီေတြေၾကာင့္ တဖက္ႏိုင္ငံကိုေျပးသြားရတဲ့ ရခုိင္ဗုဒၶဘာသာေတြ ျပန္ေရာက္လာေတာ့ အခုလုိပဲ လူမ်ိဳးေရး အဓိကရုဏ္းေတြျဖစ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကတည္းက သူတို႔ရဲ႕ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ဘာသာေရးစစ္ပြဲ ဂ်ီဟတ္ကိုဆင္ႏြဲဖို႔ ႏုိးေဆာ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔ မူဂ်ာဟစ္သူပုန္ဆိုတာျဖစ္လာျပီး ရခုိင္ျပည္နယ္ေျမာက္ပိုင္းကို ထိမ္းခ်ဳပ္ထားႏုိင္ခဲ့တယ္။
-
၁၉၅၄ မွာေတာ့ မူဂ်ာဟစ္ေတြ စစ္ဦးက်ိဳးသြားခဲ့ျပီး သူ႔တပ္ေတြလည္း ဆန္ေမွာင္ခိုဂိုဏ္း သာသာေလာက္ ျဖစ္သြားခဲ့တယ္။ ၁၉၆၀ ဦးႏုရဲ႕ ဖဆပလ ေရြးေကာက္ပြဲႏိုင္ သြားျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ရခိုင္ျပည္နယ္ အဆင့္ေပးဖို႔လုပ္တဲ့ အခ်ိန္မွာ မူဂ်ာဟစ္ကေန ရုိဟင္ဂ်ာဆိုျပီး ႏိုင္ငံေရး လႈပ္ရွားမႈေတြေပၚလာတယ္။ ျပည္တြင္းမွာ Rohingya Youth Organization, Rohingya Student Organization နဲ႔ Rohingya Jamiat-al-Ulama Organization စတဲ့အဖြဲ႕ေတြအျပင္ ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္းေတာက ေရြးေကာက္ခံရတဲ့ ကိုယ္စားလုယ္ေတြက ရခိုင္ျပည္နယ္ အတြင္းမွာပဲ သူတို႔ လူမႈေရး၊ စီးပြားေရး၊ ဘာသာေရး စတဲ့ ရပိုင္ ခြင့္ေတြေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆိုခဲ့တယ္။
-
ဦးႏုအစိုးရက ေမယုအုပ္ခ်ဳပ္ေရးေဒသဆိုျပီး ရုိဟင္ဂ်ာေတြအတြက္ သီးသန္႔သတ္မွတ္ဖုိ႔လုပ္ခဲ့ေပမယ့္ ဘဂၤလီခိုးဝင္တဲ့ ျပႆနာက မရပ္တဲ့အျပင္ ပိုၾကီးလာတယ္။ ရခိုင္ဗုဒၶဘာသာေတြက မေက်မနပ္ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေနဝင္း တက္လာျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ ရုိဟင္ဂ်ာအုပ္စုေတြ ေျမေအာက္ေရာက္သြားျပီး ခြဲထြက္ေရး ေတာင္းဆိုခ်က္ေတြ ျဖစ္လာျပန္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ၁၉၇၈ နဂါးမင္း စစ္ဆင္ေရး ျဖစ္လာတဲ့အခ်ိန္မွာေရာ ေနာက္ပိုင္းေတြမွာ ရုိဟင္ဂ်ာ စစ္ေရးလႈပ္ရွား မႈေတြက အရွိန္ေသသြားခဲ့ျပီ။ ၁၉၉၀ မွာ စစ္တပ္က ရုိဟင္ဂ်ာေတြကို ေမာင္းထုတ္ခဲ့ စဥ္မွာလည္း ရုိဟင္ဂ်ာ စစ္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြ မယ္မယ္ရရ သိပ္မေတြ႔ရပါဘူး။ ၁၉၉၄မွာ ေမာင္းေတာ္ေဒသအတြင္း Rohingya Solidarity Organization (RSO)က ထိုးေဖာက္စစ္ဆင္ေရးလုပ္ခဲ့ေပမယ့္ ေစာေစာစီးစီးပဲ ေခ်မႈန္းခံလိုက္ရတယ္။ အဲဒီေနာက္ပိုင္း ျမန္မာျပည္တြင္း မွာ ရုိလင္ဂ်ာ အဖြဲ႔ေတြရဲ႕ အထင္ကရ စစ္ေရးလႈပ္ရွားမႈ ဆိုတာ မရွိသေလာက္ျဖစ္သြားျပီ။ ဒါဆိုဘာေၾကာင့္ အခုခ်ိန္မွာ ဒီရုိဟင္ဂ်ာအဖြဲ႔က ျမန္မာျပည္မွာ လုံျခဳံေရးျပႆနာရွိတယ္ လို႔ေျပာရတာလဲ ေမးစရာျဖစ္လာတယ္။
-
အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ေျပာရယင္ RSO ရဲ႕ ႏိုင္ငံတကာ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ဆက္စပ္မႈ၊ လက္ရွိ ႏိုင္ငံတကာကကြန္ယက္၊ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အစိုးရ ရဲ႕ အခန္းက႑၊ ျမန္မာျပည္တြင္းက ရုိဟင္ဂ်ာတို႔ရဲ႕ ေပါက္ကြဲထြက္မဲ့အေျခအေန နဲ႔ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး တံခါးအဖြင့္ အားလုံးဆုံလိုက္တဲ့ အခါ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မႈေတြ ေပၚေပါက္လာႏုိင္တဲ့ လုံျခဳံေရးအရ စိုးရိမ္စရာေတြ ျဖစ္လာတယ္။
-
၂၀၀၀ ျပည္႔ႏွစ္ဝန္းက်င္ေလာက္မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ အေျခစိုက္တဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာ အဖြဲ႔ေတြထဲမွာ Arakan Rohingya National Organization (ARNO) နဲ႕ RSO ႏွစ္ခုေလာက္ပဲ ထင္ထင္ရွားရွား ရွိေတာ့တယ္။ ARNOမွာ RSO ကအဖြဲ႔တစ္ခုအေနနဲ႔ ပါခဲ့ေပမယ့္ ေနာက္ပုိင္းမွာ ခြာျပဲသြားတယ္။ ARNO ကေတာ့ RSOထက္စာယင္ အင္အားနည္းျပီး ပိုေပ်ာ့ေျပာင္းတဲ့မူဝါဒရွိတယ္။ ခြဲထြက္ေရးအတြက္ မလုပ္ဖူးလို႔ ၂၀၀၁ အင္တာဗ်ဴးလုပ္တုန္းကေျပာခဲ့ဖူးတယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာထဲမွာလည္း အကြဲကြဲ အျပဲျပဲနဲ႕ မူဝါဒကအမ်ိဳးမ်ိဳးပါ။ ေလွနံဓါးထစ္ တြက္လို႔မရဘူး။
-
RSO ေရာ ARNO ႏွစ္ခုလုံး အေရွ႕အလယ္ပိုင္း ႏိုင္ငံမ်ားကေန အကူအညီရဖို႔ ၾကိဳးစားခဲ့ၾကတယ္။ ၁၉၈၀ ေက်ာ္ႏွစ္ေတြကထဲက RSO ကအာဖကန္နစ္စတန္ ပါကစၥတန္ ႏိုင္ငံေတြထဲက အၾကမ္းဖက္အုပ္စုေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ခဲ႔တယ္လို႔ သတင္းမ်ားကဆိုတယ္။ ပါကစၥတန္ေရာက္ ရုိဟင္ဂ်ာ ၃သိန္းခြဲေလာက္မွာ အမ်ားစုက အဲဒီက ဘာသာေရးေက်ာင္းေတြမွာ တက္ၾကတာ။ ပါကစၥတန္ ဘာသာေရးေက်ာင္းေတြထဲမွာ ေဆာ္ဒီအာေရးဗီးယား အေျခစိုက္ Al-Haramain Islamic Foundation ကေထာက္ပံ့တဲ့ေက်ာင္းေတြဟာ အစြန္းေရာက္ အစၥလမ္ဘာသာၾကီးစိုးေရးကို အေျခခံတဲ့ Wahhabi လမ္းစဥ္ကို ရုိက္သြင္းေပးတဲ့ ေက်ာင္းေတြျဖစ္တယ္။ အဲဒီေက်ာင္းသားေတြထဲမွာ အခ်ိဳ႕ကို အာဖကန္မွာ စစ္တိုက္ဖို႔ စစ္သားစုေဆာင္းခဲ့ၾကတယ္။ ဒီေန႔ အာဖကန္နစ္စတန္ မွာ အေသခံဗုံးခြဲသူ အမ်ားစုက ပါကစၥတန္ ဘာသာေရးေက်ာင္းထြက္ေတြျဖစ္တယ္။ Al-Haramain အဖြဲ႔ဟာ ၁၉၉၀ ႏွစ္ဆန္းပိုင္းထဲကစျပီး စစ္တေကာင္းနယ္ထဲက ရုိဟင္ဂ်ာေတြကို ေထာက္ပံ့ခဲ့တယ္။ ဒါတင္မကဘူး လက္ရွိျမန္မာျပည္ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ အထူးသျဖင့္ ဘူးသီးေတာင္ ေမာင္းေတာ္က ဘာသာေရးေက်ာင္းေတြကိုလည္း ေထာက္ပ့ံေနတယ္ လို႔ခန္႔မွန္းတယ္။ Al-Haramain ကို အေမရိကန္အစိုးရက အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ေတြ ေထာက္ပံ့မႈနဲ႔ ပိတ္ပင္လုိက္ျပီးေနာက္ပိုင္း အျခား အဖြဲ႔ နာမည္ ေတြသုံးျပီး ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က RSO အပါအဝင္ အျခားအစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ေတြ ကိုဆက္လက္ေထာက္ပံ့ခဲ့တယ္။
-
အေမရိကန္က အာဖကန္ တာလီဘန္ကို ထိုးစစ္ဆင္ေတာ့ ပါကစၥတန္ေထာက္လွမ္းေရး Inter-service Intelligence (ISI)နဲ႕ ဘဂၤလားေထာက္လွမ္းေရး Directorate General of Force Intelligence (DGFI) တို႔လက္ဝါးခ်င္းရုိက္ျပီး အာဖကန္မွာေရာက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတကာက စစ္ေသြးၾကြေတြကို ၂၀၀၁ ဒီဇင္ဘာမွာ သေဘာၤစီးလုံးနဲ႔တင္ ဘဂၤလား စစ္တေကာင္းကို ပို႔လိုက္တယ္။ ဒီစစ္ေသြးၾကြေတြက RSOစခန္းေတြမွာ ခိုလုံေနျပီး လက္နက္ကိုင္ ေဖာက္ခြဲေရး သင္တန္းေတြလုပ္ၾကတယ္။ အခုအခ်ိန္ထိ ဒီစစ္ေသြးၾကြတစ္ခ်ိဳ႕ RSOနဲ႕႔ ဆက္ႏြယ္ျပီး စစ္တေကာင္းမွာ ရွိေနဆဲလို႔ ခန္႔မွန္းရတယ္။
ႏိုင္ငံတကာဖိအားေတြေၾကာင့္ စစ္တေကာင္းက အၾကမ္းဖက္စခန္းေတြကုိ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရက ၂၀၀၅ ကစျပီးဝင္ေရာက္စီးနင္းေတာ့ ထိုင္းနယ္စပ္ဖက္က RSO သြင္းလာတဲ့လက္နက္ေတြအျပင္ TNT C4 စတဲ့ ေဖာက္ခြဲယမ္းေတြမိတယ္။ စိတ္ဝင္စားဖို႔ေကာင္းတာက ဆာလျဖဴရစ္အက္ဆစ္ အပါအဝင္ ေဖာက္ခြဲေရး ပစၥည္းအျဖစ္ထုတ္လုပ္ႏိုင္တဲ့ ဓာတုအရည္ စည္ ၁၃ပုံးကို ၂၀၀၅ စက္တင္ဘာ စစ္ဆင္ေရးတစ္ခုမွာ ေတြ႕ရေတာ့ RSO ပာာ ေဖာက္ခြဲေရး ပညာ တင္မကဘူး ေဖာက္ခြဲေရးပစၥည္းကိုပါ ေဖာ္စပ္ ထုတ္လုပ္ ဖို႔နည္းပညာရွိတယ္ ဆိုတာ သုံးသတ္လို႔ရတယ္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အစြန္းေရာက္အဖြဲ႕ေတြျဖစ္တဲ့ Harakat-ul-Jihad-ul-Islami (HuJI) ရယ္ Jamaat-ul Mujahideen Bangladesh (JMB) တို႔နဲ႔ RSO ၾကားမွာ အျပန္အလွန္ အကူအညီျပဳခဲ့တယ္။ ၂၀၀၉ ေမလမွာ JMB ရဲ႕ ေဖာက္ခြဲေရး ကၽြမ္းက်င္သူ Mizan ဆိုသူကို ဘဂၤလားေဒ့ရွ္တပ္က မိေတာ့ သူ႔ရဲ႕ထြက္ခ်က္အရ RSO သင္တန္းဆရာေတြက JMB တပ္သားေတြကို လက္နက္ကိုင္နည္း ပို႔ခ်ခဲ့ျပီး အျပန္အလွန္အျဖစ္ JMB က RSO အဖြဲ႕သားေတြကို လက္လုပ္ဗုံး (Improvised Explosive Devices-IED) လုပ္ဖို႔သင္တန္း ေပးခဲ့တယ္လို႔ ထြက္ခ်က္ေပးတယ္။ RSO ဆီလာသင္တန္းယူခဲ့တဲ့ JMB ဆိုတာ ၂၀၀၅ခု ၾသဂတ္စ္ မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ တစ္ႏိုင္ငံလုံးက ျမိဳ႕နယ္ ၆၄ခု အနက္က ၆၃ခုမွာ ဗုံးအလုံးေပါင္း ၅၀၀ ကိုတစ္နာရီအတြင္း အခ်ိန္ကိုက္ ခြဲႏုိင္ခဲ့တဲ့ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ပါ။ RSOက ႏိုင္ငံတကာမွာ လက္လွမ္းက်ယ္ေတာ့ လက္နက္ခဲယမ္းကုိ ေမွာင္ခိုသြင္းျပီး ဘဂၤလားအဖြဲ႔ေတြ အျပင္ အိႏၷိယ အာသံျပည္နယ္က အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြကိုေတာင္ လက္နက္ေရာင္းတာမ်ဳိး လုပ္တယ္။
ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ႕ ျပည္တြင္းႏိုင္ငံေရး အေနအထားက ရုိဟင္ဂ်ာ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ေတြရဲ႕ အေပၚ တိုက္ရုိက္သက္ေရာက္မႈ ရွိခဲ့တယ္။ Bangladesh Nationalist Party (BNP) ဦးေဆာင္တဲ့ ၄ပါတီ တပ္ေပါင္းစု အစိုးရ ျဖစ္လာတဲ့ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ အခ်ိန္ဟာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံေရးမွာ အစၥလမ္ဘာသာအေျချပဳတဲ့ အမ်ိဳးသားေရး အထြန္းေတာက္ဆုံးလို႔ ေျပာလို႔ရမယ္။ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ Jamaat-e-Islami နဲ႔ Islami Oikyo Jote (IOJ) လိုပါတီမ်ိဳးေတာင္ အစိုးရအဖြဲ႔မွာ ပါခဲ့တယ္။ RSO အပါအဝင္ တစ္ျခား အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕ေတြအတြက္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ ေခတ္ေကာင္းခ်ိန္လို႔ ေျပာလို႔ရတယ္။ အေမရိကန္က အာဖကန္နစ္စတန္နဲ႔ အီရတ္ ႏိုင္ငံေတြကို စစ္ဆင္ေတာ့ အစၥလမ္အေရး ကလည္း ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ အားေကာင္းလာတယ္။ အိႏၷိယ ေထာက္လွမ္းေရးတို႔ အဆိုအရ ၂၀၀၄ မွာ အယ္လ္ခိုင္းဒါး နဲ႔ တိုက္ရုိက္ဆက္စပ္တဲ့ စစ္စခန္း ၁၃ ခု ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ ရွိတယ္လို႔ဆိုတယ္။ အမ်ားစုက ျမန္မာျပည္နဲ႔ နီးတဲ့စစ္ေကာင္းနယ္ထဲမွာ။
အေမရိကန္က လည္းဒီအေျခအေနေတြျမင္ေတာ့ ၂၀၀၁ ထဲမွာပဲ BNP အစိုးရကို အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြကို ေခ်မႈန္းဖို႔ ဖိအားေပးလာတယ္။ ဗုံးကြဲတဲ့ အခါေတြမွာ FBI နဲ႔ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ျပီး စုံစမ္းစစ္ေဆးဖုိ႔ တုိက္တြန္းတယ္။ စစ္တေကာင္းေဒသကိုလည္း အေမရိကန္ေထာက္လွမ္းေရးေတြ ေစာင့္ၾကည္႔လာတယ္။ ႏိုင္ငံတကာက ဖြ႔ံျဖိဳးေရးအကူအညီေတြ အေပၚ အမွီျပဳေနတာေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္အစိုးရလည္း ဖိအားကို အလြန္ဆန္ႏိုင္ေတာ့ဘူး။ ဒ့ါအျပင္ အဲဒီအခ်ိန္မွာ အိႏၷိယ၊ျမန္မာ၊ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ သုံးႏိုင္ငံ ဆက္စပ္ျပီး ဓာတ္ေငြ႔ပိုင္းလုိင္း လုပ္ဖို႔အစီအစဥ္ေတြ ျဖစ္ေနေတာ့ ျမန္မာအစိုးရ အလိုက် ရုိဟင္ဂ်ာ အဖြဲ႔ေတြကို ေခ်မႈန္းျပရမယ္ ျဖစ္လာတယ္။ ဒါေပမယ့္ တကယ္တမ္း ဖိအားေပးေတာ့ ARNO လိုသေဘာထားေပ်ာ့တဲ့ စစ္ေရးအရ သိပ္အေရးမပါတဲ့ အဖြဲ႔မ်ိဳးကိုသာ ႏိုမ္ႏွင္းခဲ့ျပီး RSO ကိုေတာ့ ဆက္ေမြးထားတယ္။ ဒါနဲ႔ ARNOက စစ္ဦးစီးမႈးကို ၂၀၀၁ မွာဖမ္းျပတာမ်ိဳး သူ႔စခန္းေတြကို ရုပ္ဖုိ႔ ဖိအားေပးတာမ်ိဳးေတြ လုပ္လာတယ္။ ဒီဖိအားေၾကာင့္ ARNO က ထိုင္းအေျခစိုက္ ကရင္နီအဖြဲ႔ KNPP ကို စခန္းေျပာင္းဖို႔ ေဆြးေႏြးဖူးတယ္လို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံေထာက္လုမ္းေရးက လာတဲ့သတင္းအျဖစ္ အေမရိကန္သံရုံးက အစီရင္ခံစာတစ္ေစာင္မွာ ေဖာ္ျပခဲ့တယ္။ ARNO ေခါင္းေဆာင္ နာရူးအစၥလမ္ အဂၤလန္မွာ ႏိုင္ငံေရး ခုိလုံခြင့္ သြားယူလုိက္ျပီးေနာက္ပုိင္း ၂၀၀၅ ေလာက္မွာ ARNO ရဲ႕စစ္ေရး စုဖြဲ႔မႈက ပ်က္သေလာက္ျဖစ္သြားခဲ့ျပီ။ ဒါေပမယ့္ RSO ကဆက္ရွိေနတယ္။
၂၀၀၅မွာ JMB အဖြဲ႔ရဲ႕ ဗုံးခြဲမႈေၾကာင့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ BNP အစိုးရ လည္း မလုပ္မျဖစ္ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ေတြကို ျဖိဳခြင္းလာတယ္။ ျမန္မာနယ္စပ္နားက အၾကမ္းဖက္ စခန္းေတြရွာယင္ အေမရိကန္ေထာက္လွမ္းေရး ပါလာတယ္လို႔ တစ္ခ်ိဳ႕သတင္းရပ္ကြပ္ေတြကဆိုတယ္။ ၂၀၀၅ ေနာက္ပိုင္းမွာ JMB နဲ႔ HuJI အပါအဝင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အေျခစိုက္ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔အေတာ္မ်ားမ်ားကို ဖမ္းဆီးခဲ့တယ္။ ဘာသာေရး အေျခခံ မဟုတ္တဲ့ Awami League ၂၀၀၉ မွာအစိုးရ ျဖစ္လာေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြကို ပိုျပီး ႏို္မ္နင္းခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ RSO ကိုေတာ့ ထိထိေရာက္ေရာက္ႏိုမ္နင္းမႈမ်ိဳး မလုပ္ပဲ ေျမေအာက္မွာ တိတ္တဆိတ္ ေနခြင့္ျပဳခဲ့တယ္။ RSO ေခါင္းေဆာင္ ေဒါက္တာ မူဟာမက္ယူနပ္စ္က ဘဂၤလားေဒ့ရွ္မွာ အေျခစိုက္ေနထုိင္လ်က္ရိွျပီး ႏိုင္ငံတကာ ခရီးစဥ္ေတြလည္း သြားခြင့္ျပဳေနဆဲပါ။
ရုိဟင္ဂ်ာေတြရဲ႕ မြန္းက်ပ္တဲ့ လူမႈဘဝကလည္း အၾကမ္းဖက္ လမ္းေၾကာင္းေပၚ ေရာက္ဖုိ႕တြန္းအားတစ္ခုလို ျဖစ္ေနတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အစိုးရ အဆက္ဆက္က တရားမဝင္ေနထိုင္သူေတြကို ျပန္ပို႔လို႔မရေတာ့ က်ဳံးသြင္းတဲ့နည္းကိုသုံးျပီး ရခိုင္ျပည္ထဲမွာပဲ ပိတ္ထားဖို႔ၾကိဳးစားခဲ့တယ္။ တိုင္းရင္းသား မဟုတ္တဲ့အတြက္ ေက်ာင္းတက္ခြင့္က မရဘူး။ UN ရဲ႕စစ္တမ္းအရ ရုိဟင္ဂ်ာလူငယ္တဝက္ေလာက္က စာမတတ္ဘူး။ ျမန္မာလို ရခုိင္လိုလဲ နားမလည္ဘူး။ ေက်ာင္းတက္ခ်င္တဲ့သူုေတြၾကျပန္ေတာ့လည္း ေခတ္ပညာေရးထက္ ဘာသာေရး သက္သက္ပဲ ပို႔ခ်တဲ့ ေက်ာင္းေတြပဲ အားကိုးရတယ္။ ၁၉၉၄ ခုစာရင္းေတြ အရ ဘူးသီးေတာင္ျမိဳ႕နယ္ တစ္ခုထဲမွာတင္ ဘာသာေရးေက်ာင္းေပါင္း ၂၀၁ ခုဖြင့္ခဲ့တယ္ဆိုတယ္။ အဲဒီထဲမွာ အစြန္းေရာက္ Wahhabi လမ္းစဥ္ကို ရုိက္သြင္းေပးတဲ့ ေက်ာင္းေတြကလည္း အမ်ားၾကီး။ ရုိဟင္ဂ်ာ အမ်ားစုဟာ တစ္ျခား တုိင္းရင္းသားေတြနဲ႕ ထိေတြ႕ခြင့္မရတဲ့အခါ သူတို႔ရဲ႕သီးသန္႔ကမာၻက ဘဂၤလား လူမႈယဥ္ေက်းမႈထဲ မွာပဲက်န္ခဲ့ျပီး ျမန္မာ့လူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ အဆက္ျပတ္သလုိျဖစ္သြားတယ္။ လူငယ္အမ်ားစုက အလုပ္အကိုင္မရွိ အနာဂတ္မရွိတဲ့အခါ အစြန္းေရာက္အဖြဲ႕ေတြက စည္းရုံးဖို႔လြယ္ကူလာတယ္။ က်ဳံးသြင္းေဂ်ာင္ပိတ္တဲ့နည္းနဲ႔ ရုိဟင္ဂ်ာျပႆနာကို ေျဖရွင္းဖို႔ၾကိဳးစား တာဟာ စနက္တန္မီးရႈိ႕ထားတဲ့ဗုံးကို ခါးပိုက္ေဆာင္ထား ရသလုိ ဘယ္အခ်ိန္ ထေပါက္မလဲ အျမဲ စိုးရိမ္ေနရတယ္။
University of Maryland မွာ ကမာ႔ၻႏိုင္ငံအသီးသီးက လူနည္းစု ၃၀၀ေက်ာ္ကို ေလ့လာျပီး အၾကမ္းဖက္မႈေတြျဖစ္လာႏိုင္တဲ့ အုပ္စုေတြကို ၾကိဳတင္ အသိေပးႏိုင္တဲ့ စနစ္တစ္ခု လုပ္တဲ့အခါမွာ ရုိဟင္ဂ်ာ လူမ်ိဳးစုက ေပါက္ကြဲမႈ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် အရွိဆုံး အုပ္စုမွာ ပါတယ္။ RSO အဖြဲ႕အေနနဲ႔ အၾကမ္းဖက္မႈ ေဖာက္ခြဲမႈေတြ လုပ္ဖုိ႔ လိုအပ္တဲ့ ေငြေၾကးအေထာက္ပံ့၊ နည္းပညာ၊ အိမ္ရွင္ႏိုင္ငံ၊ အယူဝါဒအေျခခံ၊ ကြန္ယက္၊ အနာဂတ္မဲ့တဲ့ လူထု စတဲ့ ေရခံေျမခံေတြ အကုန္ရွိတယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈ ေဖာက္ခြဲမႈေတြအတြက္ ျပင္ဆင္မႈလုပ္တဲ့ အေထာက္ထားေတြလည္း ေတြ႔ရတယ္။ ဒါဆို RSO အပါဝင္ တစ္ျခားရုိဟင္ဂ်ာအဖြဲ႕ေတြ ဘာလို႔ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ ေဖာက္ခြဲေရးေတြ မလုပ္လဲလုိ႔ စဥ္းစားစရာျဖစ္လာတယ္။
ျဖစ္ႏိုင္ေခ် တစ္ခုကေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အစိုးရရဲ႕ မူဝါဒ အရျမန္မာအစိုးရနဲ႔ မလုိအပ္ပဲ ထိပ္တိုက္မေတြ႔ေအာင္ ေရွာင္ေရးျဖစ္တယ္။ သမိုင္းအစဥ္ အဆက္အရ ရုိဟင္ဂ်ာနဲ႕ပတ္သက္လာယင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နယ္ကုိအေျခခံျပီး ျမန္မာျပည္ထဲကို ထိုးစစ္ဆင္တာမ်ိဳး လုပ္တာကို သူတုိ႔အစိုးရက သေဘာမက်ဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ျမန္မာတပ္ေတြက သူတို႔ႏိုင္ငံထဲ အထိလိုက္ဝင္တိုက္မွာ ကိုစုိးရိမ္လို႔။ ရုိဟင္ဂ်ာအဖြဲ႔ေတြက ျမန္မာျပည္ထဲ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ လုပ္ယင္ အယင္စနစ္ေဟာင္းေအာက္မွာ ျမန္မာအစိုးရက ျပည္တြင္းကရုိဟင္ဂ်ာေတြကို မဲျပီး ဖိႏိုပ္ခဲ့ရင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ဘက္ကို ဒုကၡသည္ အျပဳံၾကီး ထပ္ေရာက္လာမွာ ကို ဘဂၤလားအစိုးရက မလိုလားဘူး။ အဲဒီေတာ့ RSO ကိုေမြးထားတဲ့ အဆင့္ေလာက္ပဲရွိျပီး ျမန္မာျပည္ထဲ စစ္ဆင္ေရး ေဖာက္ခြဲေရးေတြ မလုပ္ဖို႔ ဘဂၤလားအစိုးရက တားထား တာလဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဘဂၤလားအစိုးရ အေနနဲ႕ မတည္ျငိမ္တာက တစ္ေၾကာင္း ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္ပါတီေတြ ထပ္အားေကာင္းႏိုင္တာေတြက တစ္ေၾကာင္းတို႔ေၾကာင့္ ဘဂၤလားအစိုးရ ေပၚလစီေပၚမွီခုိျပီး RSO အၾကမ္းဖက္မႈကို ဟန္႔တားလို႔မရပါ။
ျဖစ္ႏိုင္ေခ် ေနာက္တစ္ခုက RSO အေနနဲ႔ ျပည္တြင္းမွာ ေဖာက္ခြဲေရးလုပ္ခဲ့ယင္ေတာင္ မသိခဲ့တာမ်ိဳးလည္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ၂၀၀၅ ေမမွာျဖစ္ခဲ့တဲ့ ရန္ကုန္နဲ႔ မႏၱေလးက လူ၂၇ေယာက္ေသ ၂၁၅ ဒဏ္ရာရခဲ့တဲ့ ဗုံးကြဲမႈ ၂ခုလုံးက အရပ္သားပစ္မွတ္ေတြကို ဦးတည္ထားျပီး လူအေသအေျပာက္ရွိေအာင္ စီမံခဲ့တယ္။ ၂၀၀၅ ခုကေန ၂၀၀၈ အတြင္း ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ (နယ္စပ္စစ္ပြဲျဖစ္ေနရာေတြမပါ) အၾကမ္းဖက္ဗုံးခြဲမႈ ၆၂ ၾကိမ္ရွိခဲ့တယ္။ အမ်ားစုက လက္သယ္မေပၚခဲ့ဘူး။ ေခတ္သစ္အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ အမ်ားစုက အရပ္သားေတြကုိ ပစ္မွတ္ထားရင္ ဘယ္သူလုပ္တယ္လုိ႔ ဝန္ခံေလ့ မရွိဘူး။ အရပ္သား ေသေက်ထိခိုက္လာရင္ အစိုးရက အကာအကြယ္ မေပးႏိုင္ရေကာင္းလား ဆိုျပီး လူထုက အစိုးရ အေပၚမွာ ယုံၾကည္မႈ နည္းလာမယ္။ ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မႈေတြ ျဖစ္လာမယ္ ဆိုျပီးရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႕ အရပ္ဖက္ပစ္မွတ္ေတြကို ဗုံးခြဲတိုက္ခုိက္ခဲ့တဲ့ သာဓကမ်ားလည္း ရွိခဲ့ပါတယ္။ RSO နဲ႔ပတ္သက္ ျပီးထူုးျခားတာက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ေထာက္လွမ္းေရးကလြဲလုိ႔ အေနာက္ႏိုင္ငံကေထာက္လွမ္းေရးတင္မက ေဒသတြင္း ေထာက္လွမ္းေရးေတြကလည္း သိပ္သိၾကပုံ မေပၚဘူး။
ဒါေပမယ့္ RSOလို အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔မ်ိဳးကို ရုိဟင္ဂ်ာတစ္ခုလုံးကို ကိုယ္စားျပဳတယ္လို႔ ျမင္လို႔မရဘူး။ အစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ဆိုတာ ဘယ္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမွာ ျဖစ္ျဖစ္ လူနည္းစုပါ။ အာဖကန္နစ္စတန္လို ႏိုင္ငံမ်ိဳးမွာေတာင္ လူမ်ားစုကေတာ့ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြနဲ႔ မပတ္သက္ခ်င္ပါဘူး။ အမ်ားစုက သူတို႔ဘဝ သာယာခ်င္တယ္၊ တိုးတက္ခ်င္တယ္၊ ျငိမ္းျငိမ္းခ်မ္းခ်မ္း ေနခ်င္တယ္။ အစြန္းေရာက္ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕ေတြရဲ႕ နည္းနိယ်ာက လူထုကို အစြန္းေရာက္ေအာင္တြန္းပို႔ ဖို႔ၾကိဳးစားတယ္။ အီရတ္ နဲ႕႔ ပါကစၥတန္မွာဆို စြန္နီ ရွီရုိက္ ျပႆနာပိုၾကီးေအာင္ အရပ္သားေတြကို ပစ္မွတ္ထား တိုက္ခုိက္တယ္။ လူထုအစြန္းေရာက္ေလေလ အစြန္းေရာက္ဝါဒီေတြ အတြက္အျမတ္ထြက္ေလေလ ျဖစ္တယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ေတြရဲ႕ အႏၱရာယ္ကို ကာကြယ္ ဖုိ႔ဆိုယင္ ရုိဟင္ဂ်ာအမ်ားစု နဲ႔ အၾကမ္းဖက္ခ်င္တဲ့ အုပ္စုေတြ အၾကားမွာ မနီးစပ္သြားေအာင္ စည္းျခားေပးဖို႕လိုမယ္။ ဒီအၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕ေတြ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ တိုက္ခုိက္မႈမ်ိဳးမလုပ္ခင္ ၾကိဳတင္တား ဆီးႏိုင္ဖုိ႔လိုလိမ့္မယ္။
ရုိဟင္ဂ်ာကိစၥနဲ႔ပတ္သက္ျပီး အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး ျပႆနာေတြကိုစဥ္းစားတဲ့အခါ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြား ရည္မွန္းခ်က္ ဘာျဖစ္သင့္တယ္၊ ဘယ္လိုမူဝါဒမ်ိဳး ခ်မွတ္ျပီး အေကာင္အထည္ ေဖာ္သင့္တယ္ ဆိုတာကို ေနာက္တစ္ပတ္မွာ ဆက္ေဆြးေႏြးပါမယ္။
ရုိဟင္ဂ်ာ ပဋိပကၡ၊ အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး ႏွင့္ လက္ေတြ႔မူဝါဒ ဆိုင္ရာစိန္ေခၚမႈမ်ား (၂)
9 July 2012 at 11:07
ရုိဟင္ဂ်ာ ပဋိပကၡ၊ အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး ႏွင့္ လက္ေတြ႔မူဝါဒ ဆိုင္ရာစိန္ေခၚမႈမ်ား (၂)(The Voice Weekly, Volume 8, No. 29, Page 34)
မင္းေဇာ္ဦး
အယင္တစ္ပတ္က ရုိဟင္ဂ်ာ ျပႆနာနဲ႔ပတ္သက္လို႔ အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး စိန္ေခၚမႈမ်ားအျဖစ္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ရဲ႕လူဦးေရသိပ္သည္းမႈနဲ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ဆိုင္ရာ ေဘးဥပဒ္ေတြေၾကာင့္ သူ႔ရဲ႕အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြကို ျခိမ္းေျခာက္ေနတဲ့ လူခိုးဝင္မႈျပႆနာ၊ ရခိုင္ျပည္နယ္မွာရွိတဲ့ ရုိဟင္ဂ်ာတို႔ရဲ႕ ျမန္မာျပည္ထက္ တဖက္ႏိုင္ငံကို ယဥ္ေက်းမႈအရ ပိုဆက္ႏြယ္ ေနျပီး ျပည္တြင္းဆက္စပ္ေပါင္းစည္းမႈ integration မလုပ္ႏိုင္တဲ့ ျပႆနာ၊ ေနာက္ျပီး ရုိဟင္ဂ်ာ လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔ေတြ အထူးသျဖင့္ Rohingya Solidarity Organization (RSO) ရဲ႕လုံျခဳံေရး ဆိုင္ရာျခိမ္းေျခာက္မႈတုိ႔ ကိုေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။
ဒီတစ္ပတ္ေတာ့ အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး စိန္ေခၚမႈမ်ား အေပၚအေျခခံျပီး ရုိဟင္ဂ်ာ ျပႆနာကို အေျဖရွာတဲ့အခါ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြား ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ဘာေတြျဖစ္သင့္တယ္၊ ဘယ္လို မူဝါဒမ်ိဳးခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ေဖာ္သင့္တယ္ ဆိုတာကို ေဆြးေႏြးပါမယ္။
ပကတိ အေျခေန
အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားကို စဥ္းစားတဲ့ ေနရာမွာ ခံစားခ်က္ေတြထက္ လက္ေတြ႔က်တဲ့ တိုင္းျပည္တစ္ခုလုံး အတြက္ အက်ိဳးရွိႏိုင္တဲ့ မူဝါဒအရ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏုိင္တဲ့ ရည္မွန္းခ်က္မ်ိဳး ျဖစ္ဖို႔လိုပါတယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာ ျပႆနာနဲ႔ ပတ္သက္ယင္ ျပည္တြင္းလိုအပ္ခ်က္ေတြသာမက လက္ရွိကမာ႔ၻအခင္းအက်ဥ္း နဲ႔ အံဝင္ဂြင္က်ျဖစ္တဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ေတြျဖစ္ဖို႔လိုပါတယ္။ရုိဟင္ဂ်ာ ပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘင္ဂလီ ပဲေခၚေခၚ တိုင္းရင္းသား ပဲျဖစ္ျဖစ္ ဧည့္သည္ ပဲဆိုဆို လက္ရွိပကတိ အေျခအေန အရ ဒီလူမ်ိဳးစု ၉ သိန္းေလာက္ဟာ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ ေနထိုင္သူေတြ ျဖစ္တယ္။ ကမာၻ႔ကုလသမဂၢက အဖိႏိုပ္အခံရဆုံး လူနည္းစုတစ္ခု လို႔သတ္မွတ္ ခံထားရတဲ့သူေတြျဖစ္တယ္။ တစ္တိုင္းျပည္လုံးက မင္းတို႔ထြက္သြားဆိုျပီး ဝိုင္းႏွင္ထုတ္ရင္ေတာင္ လက္ခံမယ့္တိုင္းျပည္မရွိပါဘူး။ ဘင္းဂလားေဒ့ရွ္ ကလည္းလက္မခံတဲ့ အျပင္ အရင္ႏွင္ထုတ္ခံထားရတဲ့ သူေတြကိုေတာင္ ျမန္မာျပည္က ျပန္ေခၚဖို႔ အၾကိမ္ၾကိမ္ေတာင္း ဆိုေနတာပါ။ ရုိဟင္ဂ်ာေတြ ျပႆနာရွာလို႔ဆိုျပီး အင္အားသုံးျပီး ႏွင္ထုတ္ေခ်မႈန္းမယ္ဆိုတာ ျမန္မာျပည္ဒီမုိကေရစီ လမ္းေၾကာင္းေပၚ စေလွ်ာက္ေနတဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ လက္ေတြ႔မဆန္ပါဘူး။ လက္ရွိအစိုးရကို လည္းလူမ်ိဳးျဖဳတ္စစ္ပြဲဆင္ႏြဲ ေနတယ္ဆိုျပီးႏိုင္ငံတကာက အေရးယူခံရပါလိမ့္မယ္။ ဒီမုိကေရစီ လမ္းေၾကာင္းေပၚက ေဘးေခ်ာ္ထြက္ မယ့္ကိန္းပါ။ ပကတိအေျခအေနအရ ဘယ္လုိေပၚလစီမ်ိဳးျဖစ္ျဖစ္ အေျဖရွာတဲ့အခါ ရုိဟင္ဂ်ာေတြ ဒီတိုင္းျပည္မွာ ဆက္ရွိေနမယ္ဆိုတဲ့ အရွိတရားကို အေျခခံျပီး စဥ္းစားတြက္ခ်က္ ၾကည့္ဖို႔လိုပါလိမ့္မယ္။
အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြား ရည္မွန္းခ်က္
ဒါေတြအေပၚမွာ အေျခခံစဥ္းစားလိုက္ယင္ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြား ရည္မွန္းခ်က္အျဖစ္ (၁) ေရတိုေရရွည္မွာ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ျပႆနာေပၚ အေျခခံျပီး ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္းတရားမဝင္ ခုိးဝင္မႈမ်ားကို တားဆီးႏိုင္ရန၊္ (၂) ရုိဟင္ဂ်ာ အေရးေပၚ အေျခခံ၍ လူမ်ိဳးဘာသာေရး အဓိကရုန္းမ်ား မျဖစ္ေအာင္ တားဆီးရန္၊ (၃) ျပည္တြင္းတြင္ လက္ခံထားမည့္ ရုိဟင္ဂ်ာမ်ားကို တေျဖးေျဖးခ်င္း ယဥ္ေက်းမႈအရေရာ အမ်ိဳးသားေရးအရပါ စုစည္းဆက္ႏြယ္မႈ (Integration) တည္ေဆာက္သြားရန္၊ (၄) ရုိဟင္ဂ်ာျပႆနာကို အေျဖရွာရာတြင္ ရခုိင္တုိင္းရင္းသားတို႔၏ စိုးရိမ္ပူပန္မႈမ်ားကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားေသာ ျပႆနာေျဖရွင္းမႈမ်ိဳးျဖစ္လာရန္၊ (၅) ႏိုင္ငံတကာမွ ျမန္မာျပည္အား အေရးယူလာမည့္ ခ်ိဳးေဖာက္မႈမ်ား မျဖစ္ေစရန္၊ (၆) ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ အေျပာင္းအလဲႏွင့္ လိုက္ဖက္ညီေသာ အေျခခံ လူ႔အခြင့္အေရးစံမ်ားကို မပစ္ပယ္ေသာ ျပႆနာ ေျဖရွင္းမႈမ်ိဳးျဖစ္ရန္ (၇) ရုိဟင္ဂ်ာ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕မ်ားမွ ျမန္မာျပည္အတြင္း တိုက္ခုိက္မႈမ်ား မလုပ္ႏိုင္ေအာင္ တားဆီးရန္…. စတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ ၆ခုကို အေျခခံသင့္တယ္ လို႔ေဆြးေႏြးပါရေစ။ ဒီရည္မွန္းခ်က္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ေအာင္ အခန္းက႑ အသီးသီးမွာ မူဝါဒခ်မွတ္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္သင့္တာေတြကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုင္းပါ။
လူဝင္မႈၾကီးၾကပ္ေရးဆိုင္ရာမူဝါဒမ်ားျပင္ဆင္ျခင္း
၁၉၈၂ ခုမွာျပဌာန္းခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံသားဥပေဒက ျမန္မာျပည္ထဲကို ၁၈၂၃ ခု မတိုင္မွီကတည္း ကလာေရာက္အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့တဲ့ လူမ်ိဳးစုက ဆင္းသက္တဲ့သူေတြကိုမွ ႏိုင္ငံသား အျဖစ္သတ္မွတ္တယ္။ ဒီဥပေဒရဲ႕ အဓိက ပစ္မွတ္က အဂၤလိပ္ျမန္မာျပည္ သိမ္းျပီးမွ ေရာက္လာတဲ့ သူေတြကို ရည္ရြယ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီေတာ့ ရုိဟင္ဂ်ာတင္မကဘူး ျပည္တြင္းမွာ ျမန္မာ့လူမႈယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ တသားတည္းက်ေနနဲ႔ တရုပ္ အိႏၷိယ အႏြယ္ဝင္ေတြကိုပါ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္ျငင္းပယ္ခံရတယ္။ အခုႏိုင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲမ်ိဳးမွာ ၁၉၈၂ ခု ႏိုင္ငံသားဥပေဒက ေခတ္စနစ္နဲ႔ မညီေလွ်ာ္ေတာ့ဘူး။ ၁၈၂၃ ခု မတိုင္မွီကတည္းက အေျခခ်ရမယ္ဆိုတဲ့ လိုအပ္ခ်က္ကို ျဖဳတ္ပစ္ရေတာ့မယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံျခားကဝင္ေရာက္လာသူေတြ နဲ႔ သူတို႔ရဲ႕သားစဥ္ေျမးဆက္ ေတြ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ခြင့္အတြက္ ျမန္မာ့လူမႈစနစ္ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ဘယ္ေလာက္နီးစပ္လဲ ဆိုတဲ့ လုိအပ္ခ်က္မ်ိဳး ေတြရွိဖို႔လိုတယ္။ ဥပမာ သူတုိ႔ေနတဲ့ တိုင္း/ျပည္နယ္ထဲက တိုင္းရင္းသားစကား (သို႔) ရုံးသုံးစကား ေရး၊ေျပာ၊ဖတ္ တတ္ဖို႔လို တယ္၊ ႏိုင္ငံသားျဖစ္ စာေမးပြဲမ်ိဳး စတဲ့ လိုအပ္ခ်က္မ်ိဳးေတြရွိရပါမယ္။ အေမရိကန္၊ ကေနဒါ၊ ေအာ္စေတးလ်၊ ျပင္သစ္ စတဲ့ဒီမိုကေရစီႏုိင္ငံမ်ားမွာလည္း သက္ဆိုင္ရာ ရုံးသုံးစကားကို ေျပာဆိုေရးဖတ္ႏိုင္မွ ႏိုင္ငံသားျဖစ္တာပါ။ သေဘာကေတာ့ လူမႈယဥ္ေက်းမႈ ေပါင္းစည္းဆက္စပ္ႏိုင္မွ (integration) ႏိုင္ငံသားျဖစ္လို႔ရတာပါ။ Multiculturalism လို႔ေျပာျပီး ယဥ္ေက်းမႈေပါင္းစုံ ရွင္သန္ႏိုင္ရမယ္လို႔ ေၾကြးေၾကာ္ခဲ့တဲ့ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြေတာင္ သူတို႔ရဲ႕ စမ္းသပ္မႈၾကီး က်ရႈံးသြားေၾကာင္း ဝန္ခံျပီး integration လုပ္ဖို႔လိုတယ္လို႔ မူဝါဒေျပာင္းခဲ့ရပါျပီ။
ေအာက္ေျခလူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားထိစပ္ျပီး ဆက္ဆံေရးတည္ေဆာက္ျခင္း
ႏိုင္ငံသားဥပေဒေျပာင္းေပးခဲ့လို႔ တစ္ခ်ိဳ႕ကလည္းႏိုင္ငံသား ျဖစ္လာမယ္ တစ္ခ်ိဳ႕လည္းယာယီေနထိုင္ခြင့္နဲ႔ ႏိုင္ငံသား ျဖစ္ဖို႔ေစာင့္ဆိုင္းေနတာရွိမယ္။ ဒါေပမယ့္ ဆယ္စုႏွစ္မ်ားစြာ ပဋိပကၡျဖစ္ခဲ့တဲ့ လူမ်ိဳးစုႏွစ္ခုပာာ ႏိုင္ငံသားဥပေဒ ေျပာင္းေပးရုံသက္သက္နဲ႔ေတာ့ အာဃာတေတြ မေပ်ာက္သြားပါဘူး။ ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ ရွိတဲ ့ရုိဟင္ဂ်ာေတြကို လက္ခံထားရေတာ့မယ္ဆိုယင္ ေနာက္ေနာင္မွာ အခုလုိ လူမ်ိဳးေရး အဓိကရုန္းေတြ ထပ္မျဖစ္ေအာင္ ရခုိင္လူမ်ိဳးေတြနဲ႔ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ယွဥ္တြဲေနထိုင္ႏိုင္မယ့္ အခင္းအက်င္းမ်ိဳး ကိုဖန္တီးေပးဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ ပဋိပကၡေျဖရွင္းမႈ အေျခခံတဲ့ ရပ္ရြာေဆြးေႏြးပြဲ (community dialogue) ေတြလုပ္ဖို႔လိုလိမ့္မယ္။ လူအဖြဲ႔အစည္းႏွစ္ခုကို စည္းျခားဆက္ဆံတဲ့ အေျခအေနကေန ကူးလူးဆက္ဆံနိုင္တဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္ ျဖစ္ေအာင္ဖန္တီးရပါမယ္။ ႏိုင္ငံတစ္ခုမွာ ေပါင္းစီးဆက္စပ္မႈ (integration) ျဖစ္ဖို႔ဆိုတာ အမ်ားစုျဖစ္သူေတြက အနည္းစုက ေပါင္းစီးဆက္စပ္ဖို႔ ဆႏၵရွိယင္ လက္ခံႏိုင္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အခုလုိ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ ပူပူေႏြးေႏြး ရွိေနတဲ့ အခ်ိန္မွာေတာ့ တစ္ဖက္နဲ႔တစ္ဖက္ ကူးလူးဆက္ဆံဖို႔ ခက္ပါဦးမယ္။ အခ်ိန္ယူျပီးတည္ေဆာက္ရမယ့္ ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။
စီးပြားေရးဖြ႔ံျဖိဳးတုိးတက္မႈ
စီးပြားေရး အေျခေနဟာလည္း လူမ်ိဳးစု ဘာသာေရး အဓိကရုန္းေတြနဲ႔ တုိက္ရုိက္ဆက္စပ္မႈ ရွိတယ္။ လူမ်ိဳးစု တစ္ခုကေကာင္းစားျပီး အျခားလူမ်ိဳးစုက ဆင္းရဲေနတာမ်ိဳး၊ ႏွစ္ဖက္လုံးမွာ ဆင္းရဲမႈ မ်ားတာမ်ိဳး အေျခအေနေတြဟာ ရွိယင္းစြဲ ပဋိပကၡေတြကို ၾကာရွည္ေစတယ္။ အလုပ္လက္မဲ့မ်ားတဲ့ ေနရာမွာ အၾကမ္းဖက္ အဓိကရုဏ္းေတြျဖစ္ဖို႔ပိုလြယ္တယ္။ ရခုိင္ျပည္မွာ ျပႆနာေတြ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို႔ဆုိယင္ စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္း အလုပ္လက္မဲ့ ျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းေပးဖုိ႔လဲ လိုလိမ့္မယ္။
နယ္စပ္ေဒသလူဝင္မႈၾကီးၾကပ္ေရးဆိုင္ရာလုံျခဳံေရး
လက္ရွိအခ်ိန္မွာေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ စီးပြားေရး အေျခအေနေတြအရ လူခိုးဝင္မႈျပႆနာ အလုံးအခဲလိုက္ မရွိေသးေပမယ့္ အတိတ္ကသင္ခန္းစာကိုယူျပီး ဘယ္လိုကာကြယ္ ရမယ္ဆိုတာ ရည္ေရွစီမံခ်က္ အေနနဲ႔ ၾကိဳျပင္ဆင္ထားဖို႔လိုပါလိမ့္။ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပင္ဆင္မႈေနနဲ႔ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ နဲ႕ နယ္စပ္တစ္ေၾကာမွာ အလြယ္တကူခိုးဝင္လို႔မလြယ္ကူတဲ့ အတားအဆီးမ်ိဳး ဥပမာ ျခံစီးရုိး၊ တံတိုင္း၊ ေစာင့္ၾကည့္စနစ္ (surveillance system) စသည္တို႔ ထားရွိဖို႔လိုပါမယ္။ ေရေၾကာင္းဖက္က အတားအဆီးျဖစ္ႏိုင္မယ့္ ပုံမွန္ကင္းလွည့္ေရယာဥ္ အထူးသျဖင့္ အျမန္သြားေရယာဥ္အေသးစားမ်ား နဲ႔ ေရထဲကနယ္စပ္မ်ဥ္းကို အကာအကြယ္ေပးဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ လူခိုးဝင္မႈတင္မက ေမွာင္ခိုလုပ္ငန္းေတြ လက္နက္ခဲယမ္း ခုိးသြင္းတာေတြကို နယ္စပ္လုံျခဳံေရး ဆိုင္ရာ အတားအဆီးမ်ားမွ အထိုက္အေလ်ာက္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။
ၾကိဳတင္အသိေပးစနစ္တည္ေဆာက္ျခင္း
လူမ်ိဳးေရး ဘာသာေရး ပဋိပကၡ အမ်ားစုဟာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ အျဖစ္မေပါက္ကြဲထြက္ခင္မွာ နမိတ္အရိပ္အေယာင္ ျပေလ့ရွိတယ္။ Accelerator လို႔ေခၚတဲ့ ျပႆနာေရခ်ိန္တက္ေစတဲ့ လႈပ္ရွားမႈမ်ိဳးေတြ Trigger ဆိုတဲ့ စနက္တန္မီးရႈိ႕တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြကို သတိထားျပီး သုံးသတ္ႏိုင္ယင္ ေပါက္ကြဲထြက္တဲ့ အဆင့္မေရာက္ခင္မွာ ၾကိဳတင္တားဆီးဖို႔ ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ႏုိင္မယ္။ ပဋိပကၡ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္း (Conflict Prevention) ဆိုတာကို ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္ မ်ားမ်ားမွာ အေလးထား ေဆာင္ရြတ္ၾကပါတယ္။ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ ႏိုင္ဖို႔အတြက္ စနစ္တက် ျပဳစုတည္ေဆာက္ထားတဲ့ ၾကိဳတင္အသိေပးစနစ္ (Early Warning System)တစ္ခု လိုပါလိမ့္မယ္။
အၾကမ္းဖက္မႈကာကြယ္ေရးဥပေဒ (Counter-terrorism Law)
အၾကမ္းဖက္မႈေတြ တားဆီးႏိုင္ဖုိ႔အတြက္ အေျခခံအေနနဲ႔ အၾကမ္းဖက္မႈကာကြယ္ေရးဥပေဒ ျပဌာန္းေပးဖို႔လိုပါလိမ့္မယ္။ တစ္ဆက္ထဲမွာပဲ ဒီဥပေဒက ဝါးလုံးခ်ီးသုတ္ရမ္းသလုိ မျဖစ္ဖို႔လိုပါလိမ့္မယ္။ ဒီဥပေဒက Terrorism လို႔သတ္မွတ္လို႔ရတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ိဳးကို တိတိက်က် ကြဲကြဲျပားျပား ျပဌာန္းႏိုင္ဖို႔ လုိတယ္။ အေမရိကန္မွာ ဝါးလုံးခ်ီးသုတ္ရမ္းတဲ့ ဥပေဒမ်ိဳးျဖစ္လာေတာ့ သူတို႔ရဲ႕ဖခင္ၾကီး George Washington ေတာင္ အၾကမ္းဖက္သမား ျဖစ္မယ့္ကိန္းထြက္သြားတယ္။ လက္ရွိျမန္မာျပည္မွာ လူမ်ိဳးစု လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ ေတြနဲ႔ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ရေအာင္ၾကိဳးစားေနခ်ိန္မ်ာ ဒီဥပေဒ ေၾကာင့္အဟန္႔အတား ျဖစ္မွာမ်ိဳးကိုလည္း ေရွာင္ရမယ္။ တဆက္ထဲမွာပဲ ဒီလက္နက္ကိုင္ တိုက္ေနတဲ့ အဖြဲ႕ေတြ စစ္ေျမျပင္မွာ စစ္သားခ်င္းတိုက္တာမဟုတ္ပဲ လူထုကိုပစ္မွတ္ထားတာမ်ိဳး လူထုအၾကပ္အတည္း ျဖစ္ေအာင္အရပ္ဖက္ အေျခခံ အေဆာက္အအုံေတြကို တိုက္ခိုက္တာမ်ိဳးလုပ္လာယင္ေတာ့ အၾကမ္းဖက္မႈ အေနနဲ႔ သတ္မွတ္ႏိုင္တဲ့ ဥပေဒ ရွိရမယ္။ ဒီဥပေဒဖြင့္ဆိုခ်က္ကို လူထု လူမ်ိဳးစု အုပ္စုေတြနားလည္ႏိုင္ေအာင္လည္း ရွင္းျပဖို႔လုိမယ္။ ရုိဟင္ဂ်ာ အမ်ားစုနဲ႔ အစြန္းေရာက္ အဖြဲ႕ေတြၾကားမွာ ႏိုင္ငံေရး အရေရာ စစ္ေရးအရပါ ခါးဆက္ျဖတ္ႏိုင္ရမယ္။
ႏိုင္ငံတကာ လုံျခဳံေရးအဖြဲ႔မ်ား ႏွင့္ပူးေပါင္းေဆာင္ရြတ္ျခင္း
ရုိဟင္ဂ်ာ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြရဲ႕ ျပႆနာက ျမန္မာျပည္မွာတင္ မကပဲ အိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ျခိမ္းေခ်ာက္ခံရတဲ့ ျပႆနာရွိပါတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ေထာက္လွမ္းေရးက Rohingya Solidarity Organization (RSO) ကိုေမြးထားတယ္လို႔ ေယဘူရ သုံးသတ္လို႔ရေပမယ့္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ရဲ႕ ေရရွည္အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ျမန္မာျပည္နဲ႔ မိတ္ဖက္သဏၰန္ ဆက္ဆံဖို႔လိုမယ္လို႔ လက္ရွိ Awami League ဦးေဆာင္တဲ့ အစိုးရက သေဘာေပါက္ပုံရတယ္။ အစြန္းေရာက္ အစၥလန္အဖြဲ႔ေတြ စစ္တပ္ထဲက တစ္ခ်ိဳ႕နဲ႕ခ်ိပ္ဆက္ျပီး ဒီဇင္ဘာ ၂၀၁၁ မွာ အာဏာတက္သိမ္းဖို႔ ၾကိဳးစားခဲ့ဖူးေတာ့ Awami League ကိုယ္တိုင္က သူ႔တိုင္းျပည္ထဲက အစြန္းေရာက္ အုပ္စုေတြကို ေခ်မႈန္းဖို႔အားထုတ္ေနတယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ တပ္နဲ႔ေထာက္လွမ္းေရး ထဲမွာလည္း RSO အပါအဝင္ အျခားအစြန္းေရာက္အဖြဲ႔ေတြ အေပၚ သေဘာထား ကြဲျပား တာေတြရွိတယ္။ ျမန္မာအစိုးရ အေနနဲ႕ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ အာဏာပိုင္မ်ား နဲ႔ ပူးေပါင္းျပီး ၎ေျမေပၚကေန ျမန္မာျပည္တြင္းမွာ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ မလုပ္ႏုိင္ေအာင္ တားဆီးဖုိ႔ နဲ႔ RSO လို အစြန္းေရာက္ အဖြဲ႔မ်ိဳးကို ေခ်မႈန္းသြားဖို႔ လုပ္ေဆာင္သင့္တယ္။
အိႏၷိယ အစိုးရကေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္က အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔ေတြ အေပၚေစာင့္ၾကည့္ေနတာ ၾကာျပီ။ ရုိဟင္ဂ်ာ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြက အာသံခြဲထြက္ေရး အဖြဲ႔ေတြကို လက္နက္ေရာင္းတဲ့ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ျပီး တားဆီးႏိုင္ဖု႔ိ ၾကိဳးစားေနတယ္။ RSO ရဲ႕လႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႕ ပတ္သက္ယင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ေထာက္လွမ္းေရး ျပီးယင္ အသိဆုံးက အိႏၷိယ ေထာက္လွမ္းေရး ျဖစ္လိမ့္မယ္။ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဖက္က နယ္စပ္ျဖတ္ေက်ာ္ ခုိးဝင္တဲ့ ျပႆနာကို ကုိင္တြယ္ဖို႔ ျမန္မာအစိုးရ အေနနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္သင့္တယ္။ ဒါ့အျပင္ တရားမဝင္ လူကုန္ကူးမႈကို အေျခခံျပီး ႏိုင္ငံတကာမွာ ခ်ိတ္ဆက္ထားတဲ့ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔ေတြ ဒုစရုိက္ဂုိဏ္း ကြန္ယက္ေတြကို ထိုင္း၊ မေလးရွား၊ အင္ဒိုနီးရွား စတဲ့ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ ပူးတြဲေဆာင္ရြက္ရပါမယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈ ႏိုမ္နင္းေရးအတြက္ အဓိကေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ အေမရိကန္က သက္ဆိုင္ရာ ဌာနမ်ားနဲ႔ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ စနစ္တက် စတင္ဖုိ႔လိုပါလိမ့္မယ္။
လုံျခဳံေရးဆိုင္ရာဌာနမ်ား ျပင္ဆင္ဖြဲ႕စည္းျခင္း
၂၀၀၁ ခု အေမရိကန္ ႏိုင္ငံမွာ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခံ လိုက္ရတဲ့အခါ လုံျခဳံေရးဌာနေတြ အထူးသျဖင့္ တန္ျပန္အၾကမ္းဖက္ႏိုမ္နင္းေရးနဲ႔ ဆိုင္တဲ့အဖြဲ႔ေတြမွာ သင္ခန္းစာခု ေကာင္းေကာင္းရသြားတယ္။ အဲဒါက တန္ျပန္အၾကမ္းဖက္ႏိုမ္နင္းေရး ဆိုတာ ဗုံးကြဲမွ ထလုပ္လို႔မရဘူး ဆိုတာပဲ။ အလ္ခိုင္းဒါးကို လုံျခဳံေရးအရ အႏၱရာယ္ရွိတာကို သိေပမယ့္ ေစာေစာစီးစီးမွာ ထိထိေရာက္ေရာက္ မေခ်မႈန္းခဲ့လို႔ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ထဲ လာတိုက္တဲ့ အဆင့္ျဖစ္သြားတယ္။ ဒါကိုလက္တုန္႔ျပန္ရတဲ့ ကုန္က်စရိတ္ အသက္ေသြးေခၽြး စတဲ့ တိုင္းျပည္ရင္းျမစ္ေတြကို ျပန္တြက္ၾကည္႔ရင္ ေစာေစာစီးစီးထဲက ျပတ္ျပတ္သားသား ေခ်မႈန္းခဲ့ တာထက္စာယင္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ ကုန္က်ခဲ့တယ္။ ထိေရာက္တဲ့ တန္ျပန္အၾကမ္းဖက္ ႏိုမ္နင္းေရး ဆိုတာ မျဖစ္ခင္က ၾကိဳတင္ကာကြယ္ႏိုင္ေရးျဖစ္တယ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ လက္ရွိအေနအထားမ်ိဳးမွာ လူထုကို တုိက္ရုိက္ ပစ္မွတ္ထားတာျဖစ္ေစ၊ ဘာသာေရးအရ အထြတ္အျမတ္ထားတဲ့ ေနရာတစ္ခုခုကို ျဖစ္ေစ တိုက္ခိုက္မႈ မ်ိဳးျဖစ္ခဲ့ယင္ ့ လူထုေဒါသကို ဘယ္သူမွ ထိမ္းႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ဘာသာေရး အဓိကရုဏ္း အျဖစ္မ်ိဳး ထိမ္းမႏိုင္ သိမ္းမရ တစ္ႏိုင္ငံလုံးမွာ ျပန္႔သြားႏိုင္တယ္။
အၾကမ္းဖက္မႈကို ၾကိဳတင္ကာကြယ္ႏိုင္ဖုိ႔ အေျခခံ အက်ဆုံး လုံျခဳံေရး ယႏၱယားက ေထာက္လွမ္းေရး ဌာနေတြ ျဖစ္တယ္။ ၂၀၀၄ ခု ေထာက္လွမ္းေရးဌာနေတြမွာ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ခဲ့ျပီး ေနာက္ပိုင္း လုိအပ္ခ်က္အရ အေဆာတလွ်င္ ျပင္ဆင္ဖြဲ႔စည္းခဲ့တဲ့ ျမန္မာ့ေထာက္လွမ္းေရး ဖြဲ႔စည္းပုံ ယႏၱယားက ေခတ္စနစ္နဲ႕ မညီေတာ့ဘူး။ အေျပာင္းအလဲ ကာလမွာ လုံျခဳံေရး ျခိမ္းေျခာက္မႈေတြကို အေရးယူေဆာင္ရြက္ႏိုင္ဖို႔ ဒီမိုကေရစီ နည္းက်တဲ့ စုဖြဲ႔မႈ နဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ အျပင္ ျခိမ္းေျခာက္မႈ သဏၰန္ မ်ိဳးစုံ ကိုတုန္႔ျပန္ဖို႔ လိုအပ္တဲ့ နည္းပညာ ဆိုင္ရာ ကၽြမ္းက်င္မႈေတြ လိုအပ္ပါတယ္။ ေထာက္လွမ္းေရး ဌာနေတြၾကားမွာ စနစ္က်တဲ့ အခ်ိတ္အဆက္ ျပဳလုပ္ႏုိင္ဖုိ႔၊ သတင္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖုိ႔၊ မဟာဗ်ဴဟာ အဆင့္ရွိတဲ့ သုံးသတ္ခ်က္မ်ိဳးေတြလုပ္ျပီး ျပင္ဆင္ႏိုင္ဖုိ႔ ၾကိဳးစားရမွာပါ။
ျပည္တြင္း အၾကမ္းဖက္မႈကို တားဆီးႏိွမ္နင္းႏိုင္ဖုိ႔ နဲ႕ ရခိုင္မွာ ျဖစ္တဲ့ အဓိကရုန္းမ်ိဳးေတြကို ထိထိမိမိ ထိမ္းသိမ္းႏုိင္ဖို႔ အထူးသျဖင့္ လူမ်ိဳးစု ပဋိပကၡ ၾကီးတဲ့ေနရာေတြမွာ ရဲတပ္ဖြဲ႕ ကအဓိက က်ပါတယ္။ နံပတ္တစ္ အေနနဲ႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ အထူးအျဖင့္ ရုိဟင္ဂ်ာနဲ႕ရခိုင္ ေရာေထြးေနထိုင္တဲ့ေနေတြရာမွာ ရဲတပ္ဖြဲ႔ အင္အားတိုးျမုင့္ ဖို႔လိုပါတယ္။ စာေရးသူရဲ႕ ခန္႔မွန္းခ်က္အရ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္းေတာ နဲ႔ စစ္ေတြ ေဒသေတြမွာ အဓိကရုန္းကို ျဖိဳခြင္းဖုိ႔ အသုံးျပဳတဲ့ စစ္တပ္နဲ႔ ရဲ အင္အားေပါင္းရင္ေတာင္ ၁၀၀၀ နဲ႔ ၁၅၀၀ ၾကားမွာပဲ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ခန္႔မွန္းေခ် အရ အဲဒီေဒသေတြမွာ လူဦးေရ ၂.၅ သန္းေလာက္ရွိမယ္ ဆိုေတာင္ စစ္တပ္အပါ လုံျခဳံေရးတပ္သား ၁ ေယာက္ကို လူ ၁၇၀၀ နီးပါး အခ်ိဳးနဲ႔ ထိမ္းရသလို ျဖစ္ေနတယ္။ အလားတူ ပဋိပကၡျဖစ္ခဲ့တဲ့ Kosovo (1999) မွာ ႏိုင္ငံတကာ စစ္တပ္မပါပဲ ရဲတပ္သား ၁ ေယာက္ကို လူ ၄၀၀ ႏႈန္း၊ East Timor (1999)မွာဆို လူ ၈၀၀ ႏႈန္းနဲ႔ ထိမ္းတာကို ေတြ႔ရတယ္။ တိုးတက္တဲ့ ဒီမိုကေရစီ ႏုိင္ငံေတြမွာ ေတာ့ ေယဘူရအားျဖင့္ ရဲ ၁ ေယာက္ကို လူ ၅၀၀ ႏႈန္းနဲ႔ထားေလ့ရွိတယ္။ ပဋိပကၡျဖစ္ႏုိင္တဲ့ ရခိုင္ေဒသေတြ အတြက္ ရဲအင္အားခ်ည္းသက္သက္ ၃၀၀၀ မွ ၅၀၀၀ အထိေရာက္ေအာင္ တိုးသင့္တယ္။ ဒါ့အျပင္ စနစ္က်တဲ့ အဓိကရုန္း ျဖိဳခြဲနည္း စနစ္ေတြ နဲ႔ မေသေစႏိုင္တဲ့ (nonlethal) လက္နက္ကိရိယာေတြကို တပ္ဆင္ေပးျခင္းျဖင့္ အၾကမ္းဖက္မႈေတြ မျဖစ္ခင္ လူအုပ္ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ထိမ္းသိမ္းႏိုင္ပါမယ္။ ေဒသခံရဲ အပါအဝင္ အျမန္တုန္႔ျပန္တပ္ဖြဲ႕ (rapid reaction force) မ်ိဳး ထားဖို႔လိုမယ္။ တိုင္းျပည္နယ္ ျမိဳ႕ေတာ္တိုင္းမွာ အၾကမ္းဖက္မႈ ျဖစ္လာယင္ နာရီပိုင္းအတြင္း တု႔ံျပန္ႏိုင္ဖို႔ အထူးတပ္ဖြဲ႔ (SWAT) ေတြ ျပင္ဆင္ေလ့က်င့္ ဖြဲ႔စည္းဖို႔လိုပါမယ္။
အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႔အစည္းေတြကို စစ္ေရးအရေျဖရွင္းဖုိ႔ လိုလာျပီဆိုယင္ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ မွာလည္း နည္းဗ်ဴဟာ အထူးျပဳ တပ္စုဖြဲ႔မႈ မ်ိဳးလုပ္ဖို႔ လိုပါမယ္။ အာဖကန္နစ္စတန္ နဲ႔ အီရတ္အေတြ႔ အၾကဳံအရ အထူးတပ္ (Special Force) ဟာ အၾကမ္းဖက္ႏိုမ္နင္းေရးအတြက္ ေက်ာရုိးျဖစ္တယ္။ ယခုလက္ရွိ C4I (Command, Control, Communication, Computer & Intelligence) ဆိုတဲ့ သေဘာတရားနဲ႔တင္ မလုံေလာက္ေတာ့ဘူး။ ေစာင့္ၾကည့္ျခင္း (Surveillance) နဲ႔ ကင္းေထာက္ျခင္း(Reconnaissance) ဆိုတာေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ လုပ္ႏိုင္ဖုိ႔ သမားရုိးက် မဟုတ္တဲ့ တပ္မ်ိဳးေတြလိုပါမယ္။ အခုေခတ္ စစ္ပြဲေတြမွာ Combat System ဆိုျပီး စစ္တပ္တင္မက အျခားဌာနဆိုင္ရာမ်ားမွ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြတ္ႏိုင္တဲ့ Interagency Coordination ကို အေလးေပး ေဆာင္ရြက္လာၾကတယ္။ အၾကမ္းဖက္မႈ ႏိုမ္နင္းကာကြယ္ႏိုင္ေရး အတြက္ စစ္ေရးအရ စဥ္းစားတဲ့ အခါ တပ္မေတာ္နဲ႔ အျခားဌာနေတြၾကား ဘယ္လို ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ ႏိုင္မလဲ ဆိုတာ အေရးၾကီးပါတယ္။
ျမန္မာျပည္ဖြ႔ံျဖိဳးတိုးတက္ဖို႔ အတြက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးရဖို႔ အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အမ်ိဳးသားလုံျခဳံေရး ကိုထည့္မစဥ္းစားတဲ့ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ဆိုတာ ဘယ္တိုင္းျပည္မွာ မွေရရွည္မခံ ပါဘူး။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ အေျပာင္းအလဲမွာ ျပႆနာအမ်ားၾကီးနဲ႔ ရင္ဆိုင္ရဦးမွာပါ။ ဒီအတြက္ အစိုးရဖက္ကလည္း ျပင္ဆင္မႈေတြ လုပ္ရမွာျဖစ္ျပီး ဒီျပႆနာေတြနဲ႔ ေျဖရွင္းမႈမ်ိဳးကို လူထုကိုလည္း အသိေပးထားျခင္းျဖင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာတဲ့ မူဝါဒလုပ္ဟန္ ျဖစ္လာဖို႔ လုိပါတယ္။
(မင္းေဇာ္ဦးသည္လက္ရွိ အာဖကန္နစ္စတန္တြင္ သုေတသနညႊန္မႉး အျဖစ္ Democracy International အဖြဲ႔တြင္ တာဝန္ယူလွ်က္ရွိသည္။ လုံျခဳံေရးဆိုင္ရာ သုံးသတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ ၾကိဳတင္အသိေပးစနစ္မ်ား ဆိုင္ရာစီမံခ်က္တို႔တြင္ ၁၀ ႏွစ္ေက်ာ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့သည္။ George Mason University မွ ပဋိပကၡေျဖရွင္းေရးဘာသာျဖင့္ Ph.D. ရရွိခဲ့ျပီး Georgetown University မွ လုံျခဳံေရး ဘာသာရပ္ျဖင့္ မဟာဝိဇၹာဘြဲ႔မ်ား ရရွိခဲ့သည္။)
