ဘာသာ အယူအဆ မတူသူမ်ားအေပၚ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး၊ ဘီစီ ၂၆၈ မွာ သာသနာျပဳမင္း အိႏၵိယျပည့္ရွင္ အာေသာက က သူ႔ေက်ာက္စာထဲတြင္ ေအာက္ပါအတိုင္း ေရးထားသည္။


"အျခားဘာသာမ်ားအေပၚ ေ၀ဖန္ရွႈတ္ခ်ၿပီး မိမိဘာသာကိုသာ ခ်ီးမြမ္းမေနသင္႔။ မိမိဘာသာ သာသနာကို တိုးတက္ႀကီးပြားေအာင္ လုပ္ရင္းပင္၊ အျခားဘာသာ အယူ၀ါဒမ်ားကိုလည္း အားေပးခ်ီးေျမွာက္မွႈ ျပဳၾကရမည္။ ဤသို႔မလုပ္ေဆာင္လွ်င္၊ အျခားဘာသာ အယူ၀ါဒမ်ားအတြက္ ေဘးအႏၱရာယ္ျဖစ္ေစသလို၊ မိမိဘာသာကိုလည္း ေျမျမွဳပ္သၿဂိဳၤဟ္ျပီးသား ျဖစ္သြားလိမ္႔မည္...."


Respect other religions

“One should not honour only one's own religion and condemn the religions of others, but one should honour others' religions for this or that reason.  So doing, one helps one's own religion to grow and renders service to the religions of others too.  In acting otherwise one digs the grave of one's own religion and also does harm to other religions.  Whosoever honours his own religion and condemns other religions, does so indeed through devotion to his own religion, thinking "I will glorify my own religion".  But on the contrary, in so doing he injures his own religion more gravely.  So concord is good: Let all listen, and be willing to listen to the doctrines professed by others.”  

(Emperor Asoka)

 “If there be truth in me, it should explode. I cannot reject it: I would be rejecting myself.”
                                                                                                (Karol Wojtyla. John Paul II)

“က်ဳပ္ ယံုၾကည္တဲ႔ အမွန္တရား ရွိရင္၊ ဒါကို ေပါက္ကြဲ ပ်ံႏွံ႔ေစရမယ္။ အမွန္တရားကို ပစ္ပယ္လို႔ မရဘူး။ က်ဴပ္ကိုက်ဳပ္ပဲ ျငင္းပယ္ထားရလိမ္႔မယ္”
                                                                                      ကာရိုးေ၀ါ႔(ဂ်္) ေတလာ၊ ဂြ်န္ေပါလ္
၂


ဆင္မ်ဴရယ္ ဟန္တင္တန္ ေျပာတာကို အားလံုး အမွတ္ရၾကဦးမွာပါ။ ကမၻာမွာ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းလွႈိင္း သံုးလွႈိင္း ျဖစ္ေပၚခဲ႔တယ္။ ပထမလွႈိင္းရွည္က ၁၈၂၈-၁၉၂၆ ခုႏွစ္အတြင္းမွာ။ ဒုတိယလွႈိ္င္းတိုက ၁၉၄၃-၆၂ ခုႏွစ္အတြင္း ျဖစ္ခဲ႔ၿပီး၊ တတိယလွႈိင္းက ၁၉၇၄ မွာ စတင္ခ႔ဲတယ္။။ ေနာက္ဆံုး တတိယလွႈိင္းက ၁၉၈၀ နဲ႔ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြမွာ ဆက္တိုက္ ျဖစ္ေပၚခဲ႔တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ေနာက္ဆံုး တတိယလွႈိ္င္းကို ျဖစ္ထြန္းေစခဲ႔တဲ႔ အေၾကာင္းအရာေတြ ရွိပါတယ္။ တစ္ပါတီပံုစံနဲ႔ အမိန္႔ေပးစနစ္ေတြကို ညည္းေငြ႔လာျခင္း၊ ဒီမုိကရက္တစ္ တန္ဖိုးေတြ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ေထြးပိုက္လက္ခံလာျခင္း၊ ဂလိုဘယ္စီးပြားေရး မႀကံဳဘူးေအာင္ တိုးတက္အားေကာင္းၿပီး ၿမိဳ႕ျပလူလတ္တန္းစား တုိးပြားလာျခင္းနဲ႔ ဗာတီကန္ေကာင္စီက မီးစိမ္းျပလိုက္တဲ႔ေနာက္ ခရစ္ယာန္ေက်ာင္းေတြက အာဏာရွင္စနစ္ကို မေထာက္ခံျခင္းတို႔ေၾကာင္႔ ပါပဲ။

၁၉၇၀ နဲ႔ ၁၉၈၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြမွာ ခရစ္ယာန္ဘာသာ ဖြံ႔ၿဖိဳးမႈေတြ ထပ္ရွိခဲ႔ၿပီး၊ အဲဒီအေျပာင္းအလဲက ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္း ျဖစ္စဥ္ကို တြန္းေပးခဲ႔ပါတယ္။ ေခတ္သစ္ဒီမိုကေရစီဟာ ခရစ္ယာန္ကိုးကြယ္တဲ႔ တိုင္းျပည္ေတြမွာသာ အရင္ဆံုး အားေကာင္းေမာင္သန္ ဖြံ႔ၿဖိဳးခဲ႔ပါတယ္။

၁၉၈၈ ခုႏွစ္ကို င႔ဲၾကည့္ရင္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ ၄၆ ႏိုင္ငံရွိတဲ႔အနက္ ၃၉ ႏိုင္ငံမွာ ကက္သလစ္နဲ႔ ပရိုတက္စတင္႔ဘာသာတို႔က လႊမ္းမိုးထားပါတယ္။ တကယ္တမ္းေျပာရရင္ အစၥလာမ္၊ ဗုဒဘာသာနဲ႔ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္အယူ လႊမ္းမိုးတဲ႔ ႏို္င္ငံေတြမွာ ေဒါင္ေဒါင္ျမည္ ဒီမိုကေရစီဆိုတာ အေတာ႔္ကို ရွားရွားပါးပါးပါ။

ဒီမုိကေရစီနဲ႔ ခရစ္ယာန္ဘာသာ ဆက္စပ္ေနတယ္လို႔ေတာ႔ အတိအက် ေရးထားတာ ေဟာေျပာခဲ႔တာေတြ မရွိပါဘူး။ သို႔ေသာ္ အေနာက္တိုင္းခရစ္ယာန္ဘာသာက တစ္ဦးခ်င္းရပိုင္ခြင္႔ ဂုဏ္သိကၡာ၊ ေက်ာင္းေတာ္နဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ၾကား စည္းျခားမႈ တို႔ကို အလြန္အေလးအနက္ ထားပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဖိႏွိပ္သူေတြကို ဆန္႔က်င္ရာမွာ ကက္သလစ္နဲ႔ ပရိုတက္စတင္႔ ေခါင္းေဆာင္ေတြက အေရးပါခဲ႔ပါတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ပဲ ခရစ္ယာန္အယူ ျပန္႔ပြားလာတာနဲ႔အမွ် ဒီမုိကရက္တစ္ တန္ဖိုးေတြ အားေကာင္းလာဟန္ ရွိပါတယ္။


ေတာင္ကိုရီးယားက ခရစ္ယာန္ ဒီမိုကရက္မ်ား

ေတာင္ကိုရီးယားကိုပဲ အရင္ၾကည့္ပါ။ ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြအတြင္း ေတာင္ကိုရီးယားဟာ အရပ္သားအစိုးရျဖစ္တဲ႔ ဆစ္မန္ရီး လက္ေအာက္မွာ ရွိခဲ႔ပါတယ္။ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြမွာေတာ႔ စစ္ဘက္တစ္ပိုင္း ဒီမိုကေရစီတစ္ပိုင္းျဖစ္တ႔ဲ ပတ္ခ္ခ်ဳံဟီး လက္ေအာက္မွာ ေနခဲ႔ရပါတယ္။ ၁၉၇၀ နဲ႔ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြမွာေတာ႔ အရပ္ဘက္ကို စိတ္နည္းနည္းေျပာင္းလာတဲ႔ ပတ္ခ္ နဲ႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး ခ်န္ဒူး၀မ္ တို႔ေအာက္မွာ ရွိခဲ႔တယ္။ ၁၉၈၇ မွာေတာ႔ ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းဖို႔ လံုးလံုး စတင္ပါေတာ႔တယ္။

ဒုတိယကမၻာစစ္ၿပီးခ်ိန္မွာ ေတာင္ကိုရီးယားကို ဗုဒၵဘာသာနဲ႔ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္၀ါဒက အဓိက လႊမ္းမိုးထားပါတယ္။ ခရစ္ယာန္ ဦးေရးက တစ္ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ပါပဲ။ ၁၉၈၀ ျပည့္လြန္ အလယ္ႏွစ္မ်ားေရာက္ေတာ႔ ခရစ္ယာန္ဦးေရက ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္းထိ ျဖစ္လာပါၿပီ။ အဲဒီမွာ ပရိုတက္စတင္႔က ငါးပံုေလးပံုရွိၿပီး က်န္တာက ကက္သလစ္ေတြပါ။

ခရစ္ယာန္အယူ ကူူးေျပာင္းလာသူေတြက လူငယ္ေတြနဲ႔ ၿမိဳ႕ျပလူလတ္တန္းစားေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ခရစ္ယာန္ဘာသာ ကူးေျပာင္းလာၾကတဲ႔အေၾကာင္းကလည္း ဘာသာေရးအယူသည္းလြန္းလို႔ မဟုတ္ဘဲ၊ ကိုရီးယားရဲ႕ စီးပြားေရး လူမႈေရး အေျပာင္းအလဲတို႔ေၾကာင္႔ပါ။ ၿမိဳ႕ျပကို သန္းနဲ႔ခ်ီၿပီး ေရာက္လာတဲ႔ လူေတြရဲ႕အျမင္မွာ စိုက္ပ်ဳိးေရးေခတ္ သက္၀င္လႈပ္ရွားမႈ ကင္းတဲ႔  ဘာသာေရးပံုစံေဟာင္းေတြကို ခံတြင္းမေတြ႔ၾကေတာ႔လို႔ပါ။ ခရစ္ယာန္ဘာသာရဲ႕ တစ္ဦးခ်င္းလြတ္ေျမာက္ေရးနဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာအကာကြယ္ေပးမႈက အက်ပ္အတည္းေရာက္ ဂယ္ေပါက္ပိတ္ေနခ်ိန္မွာ ထြက္ေပါက္ရေစတယ္၊ အသိုင္းအ၀ို္င္းနဲ႔ ၀ိုင္း၀န္းေပးတယ္၊ လူေနမႈပံုစံမွာ စတို္င္က်တယ္လို႔ ထင္လာၾကတာလည္း ပါပါတယ္။

ခရစ္ယာန္အယူက ႏိုင္ငံေရးဖိႏွိပ္မႈကို ဆန္႔က်င္ရာမွ အယူအဆပိုင္းအရေရာ၊ အင္စတီက်ဴးရွင္းပုိင္းမွာ စနစ္တက် လုပ္ေဆာင္မႈေတြ ရွိတယ္။ တန္းတူညီမွ်ေရးနဲ႔ တစ္ဦးခ်င္းဂုဏ္သိကၡာကို အၿမဲေရွ႕တန္းတင္တယ္။ ကြန္ဖ်ဴးရွပ္ အာဏာပိုင္စနစ္နဲ႔ ေလာကီေရးရာ အင္စတီက်ဴးျပႆနာေတြမွာ အေလးမထားတဲ႔ ဗုဒဘာသာတို႔ေနရာမွာ အစိုးရနဲ႔ ဘာသာေရး ခြဲျခားက်င္႔သံုးတဲ႔ ခရစ္ယာန္ကို အစားထုိးလာၾကပါတယ္။

၁၉၇၄ မွာ သမၼတပတ္ခ္ ရဲ႕ မာရွယ္ေလာကို ဆန္႔က်င္ဖို႔ ဘစ္ေရွာ႔ငါးပါးက ရုိမန္ကက္သလစ္ ဘာသာ၀င္ ၅၀၀၀ ေက်ာ္ကို ဦးေဆာင္ၿပီး ဆႏၵျပခဲ႔ၾကပါတယ္။ ကင္ေဒးဂ်ဳံနဲ႔ ကင္ယံုဆန္တို႔လို အတိုက္အခံအမ်ားစုကလည္း ခရစ္ယာန္ေတြပါပဲ။ ၁၉၈၀ ျပည့္လြန္အေစာပိုင္းမွာေတာ႔ ခရစ္ယာန္ေက်ာင္းေတာ္ေတြဟာ ေရြးေကာက္ခံမဟုတ္တဲ႔ အစိုးရကို ဆန္႔က်င္ဖို႔ အဓိက အင္အားစု ျဖစ္လာပါတယ္။ ၁၉၈၆ နဲ႔ ၁၉၈၇ မွာ ကာဒီနယ္ ကင္ဆူ၀မ္နဲ ကက္သလစ္ေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ ပရိုတက္စတင္႔ အဖြဲ႔ေတြ၊ အမ်ဳိးသားခရစ္ယာန္အသင္းေတာ္ေတြ အားလံုးေပါင္းၿပီး သမၼတကို တိုက္ရို္က္ေရြးေကာက္ဖို႔ စည္းရံုးမႈေတြ လုပ္ခဲ႔ပါတယ္။

ဘုရားေက်ာင္းေတာ္ေတြက လူသားရပိုင္ခြင္႔နဲ႔ တရားမွ်တမႈအတြက္ အင္စတီက်ဴးရွင္းပိုင္းဆိုင္ရာ အုတ္ျမစ္ခိုင္ေအာင္ ေဟာေျပာပို႔ခ်မႈေတြ လုပ္ပါတယ္။ ကက္သလစ္ဘုန္းႀကီး ငယ္၊ လတ္၊ ႀကီးေတြ၊ လူငယ္အသင္းသားေတြက အစိုးရဆန္႔က်င္ေရးမွာ ပိုမိုပါ၀င္လာၿပိး ႏိုးၾကားတက္ၾကြလာၾကတယ္။ ဒါေၾကာင္႔ ဂ်ာမန္လူမႈဒႆန ပညာရွင္ မက္စ္ေဗဘာရဲ႕ ခရစ္ယာန္အယူနဲ႔ အရင္းရွင္စနစ္ေပါင္းစည္းေရးအျမင္က ေတာင္ကိုရီးယားမွာ တစ္ဖန္ျပန္ေက်ာ႔လာတယ္လို႔ ေျပာရပါမယ္။ ၁၉၈၇ နဲ႔ ၈၈ တစ္၀ိုက္ ေတာင္ကိုရီးယားမွာ ဒီမိုကေရစီဖြံ႔ၿဖိဳးမႈအတြက္ အဲဒီအတိုင္း ျဖစ္ခဲ႔ပါတယ္။


ပရိုတက္စတင္႔ ဒီမိုကရက္

သမိုင္းေၾကာင္းအရဆိုရရင္ ပရိုတက္စတင္႔နဲ႔ ဒီမိုကေရစီက ေဆြမ်ဳိးေတာ္ေနတတ္တယ္။ အေနာက္ကမၻာရဲ႕ ဒီမိုကေရစီဟာ ဆယ္႔ခုႏွစ္ရာစု ပ်ဴရစ္တန္ေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ အရွိန္အဟုန္ယူခဲ႔ပါတယ္။ ဆယ္႔ကိုးရာစု ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္း ပထမလွိႈင္းမွာ ပါ၀င္ခဲ႔တဲ႔ ႏိုင္ငံအမ်ားစုဟာ ပရိုတက္စတင္႔အယူ ရွိတဲ႔ႏိုင္ငံေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒုတိယကမၻာစစ္အၿပီး ဒုတိယလွႈိင္းျဖစ္စဥ္မွာေတာ႔ ပါ၀င္တဲ႔ႏိုင္ငံေတြၾကည့္ရင္ ပရိုတက္စတင္႔နဲ႔ ကက္သလစ္ ေရာပါလာပါတယ္။ ဒါေတာင္ ၁၉၆၀ ျပည့္လြန္အထိ ပရုိတက္စတင္႔ကပဲ အမ်ားစုျဖစ္ေနပါေသးတယ္။ ပရိုတက္စတင္႔ လူဦးေရ အခ်ဳိးစားမ်ားေလေလ ဒီမိုကေရစီ အဆင္႔ျမင္႔မ်ားေလေလလို႔ ဆိုရပါမယ္။

ဒါနဲ႔ေျပာင္းျပန္ ကက္သလစ္ႏို္င္ငံေတြမွာေတာ႔ ဒီမိုကေရစီ ဆိတ္သုဥ္းၿပီး အာဏာရွင္ေတြေအာက္မွာ လံုးခ်ာရိုက္ေနခဲ႔ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးနဲ႔ လူမႈဒႆနပညာရွင္ မာတင္လစ္ဆက္စ္ က ‘ဒုတိယကမၻာစစ္မတိုင္မီ ဥေရာပနဲ႔ လာတင္အေမရိက မွ ကက္သလစ္ဘာသာ ႏိုင္ငံေတြဟာ ဒီမိုကေရစီကို လံုး၀ဆန္႔က်င္တဲ႔ အေျခအေနရွိတယ္’ လို႔ေတာင္ ေကာက္ခ်က္ဆြဲပါတယ္။

ပရိုတက္စတင္႔ဘာသာ၀င္ေတြမွာေတာ႔ ဒီမိုကရက္တစ္မာန္ဟုန္က ၾကြေနပါတယ္။ သူတို႔ ဒီလို ၾကြတက္ေနရတဲ႔အေၾကာင္း သံုးခု ရွိပါတယ္။ ပထမအခ်က္က ပရိုတက္စတင္႔၀ါဒဟာ တစ္ဦးခ်င္းတန္ဖိုးနဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာကို အၿမဲအေလးထားတယ္။ ဒါက ဒီမိုကေရစီနဲ႔ နီးစပ္ေစတယ္။ လူတစ္ဦးခ်င္းစီနဲ႔ ဘုရားသခင္ တိုက္ရိ္ုက္ဆက္ႏြယ္မႈကို အေလးကဲထားတယ္။ ဒီေနရာမွာ ကက္သလစ္မွာက လာတင္ဘာသာ တန္ဖိုးေတြ၊ ဘုန္းေတာ္ႀကီးေတြက ဘုရားသခင္နဲ႔ လူတစ္ဦးခ်င္းၾကား ၾကား၀င္ ေအာင္သြယ္ေပးရင္း အာဏာပိုင္သဖြယ္ ျဖစ္သြားပါတယ္။

ဒုတိယအခ်က္ကေတာ႔ ပရိုတက္စတင္႔ေက်ာင္းေတာ္ေတြဟာ ဒီမိုကေရစီနည္းက်က် အုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုစံ ရွိျခင္းပါပဲ။ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္ေတြက ဘုရားသခင္သားေတာ္ဆိုၿပီး လူတြင္က်ယ္လုပ္ ဗိုလ္က်လို႔မရပါဘူး။ ဒါနဲ႔ ဆန္႔က်င္ဘက္ ကက္သလစ္မွာေတာ႔ ပုပ္ေတြ၊ ဘစ္ေရွာ႔ေတြ၊ ကာဒီနယ္ေတြက အဆင္႔ဆင္႔ အာဏာပိုင္ပံုစံနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ထားပါတယ္။ ကက္သလစ္ေတြကို စိတ္၀ညာဥ္ပိုင္းနဲ႔ ေလာကုတၱရာကိစၥမွာေတာင္ အာဏာရွင္ဆန္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။

ေနာက္ဆံုး တတိယအခ်က္ကေတာ႔ လူမႈဒႆနပညာရွင္ မက္စ္ေဗဘာရဲ႕ သံုးသပ္ခ်က္ပါ။ ပရိုတက္စတင္႔ဘာသာေရးက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ၊ ဥစၥာဓနေတြ၊ အရင္းရွင္စနစ္နဲ႔ လူလတ္တန္းစားေတြကို တိုးပြားမ်ားျပားေစတယ္။ အဲဒီလို စီးပြားေရး ဖြ႔ံၿဖိဳးမႈနဲ႔ လူလတ္တန္းစားမ်ားျပားလာမႈက ဒီမိုကေရစီ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ ေပၚထြက္လာေအာင္ ေခ်ာဆီထည့္ေပးပါတယ္။


ကက္သလစ္ ဒီမိုကရက္

၁၉၆၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားအထိ ပရိုတက္စတင္႔နဲ႔ ဒီမိုကေရစီၾကား ဆက္စပ္မႈဟာ အေျပာင္းလဲမရွိ ခိုင္ၿမဲေနဆဲပါ။ ဒါေပမဲ႔ ၁၉၇၀ နဲ႔ ၁၉၈၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြမွာေတာ႔ ဒီိမိုကရက္တစ္ တတိယလွႈိင္း တစ္လံုးၿပီးတစ္လံုး အျပန္႔က်ယ္စြာ ေပၚထြက္လာပါတယ္။

အဲဒီလွႈိင္းေတြက ကက္သလစ္လႈိင္းေတြပါ။ တတိယလွႈိင္းမွာ အဦးဆံုး ေပၚထြက္လာတဲ႔ ဒီမိုကရက္တစ္ သံုးႏိ္ုင္ငံအနက္ ေပၚတူဂီနဲ႔ စပိန္က ကက္သလစ္ေတြပါ။ ဒီေနာက္ ေတာင္အေမရိက ေျခာက္ႏိုင္ငံနဲ႔ ဗဟိုအေမရိက သံုးႏိုင္ငံတို႔ကတစ္ဆင္႔ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းဟာ အရွိန္အဟုန္နဲ႔ စီးဆင္းသြားပါတယ္။

ေနာက္ အေရွ႕အာရွမွာ ဖိလစ္ပိုင္ဟာ ပထမဆံုး ဒီမိုကရက္ျဖစ္လာၿပီး၊ ေတာင္အေမရိကက ခ်ီလီနဲ႔ မကၠစီကိုတုိ႔ကလည္း အားက်မခံ ဒီိမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းျဖစ္စဥ္မွာ ပါ၀င္လာၾကပါတယ္။ ကက္သလစ္ ပိုလန္နဲ႔ ဟန္ေဂရီ တို႔လည္း ဒီမိုကေရစီ အေရခြံသစ္ကို ပထမဆံုး လဲယူခဲ႔ၾကတယ္။ ကမၻာ႔ေဒသတိုင္းက ကက္သလစ္တိုင္းျပည္ေတြဟာ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္း ဦးေဆာင္သူေတြ ျဖစ္ၿပီး၊ ကက္သလစ္တို႔ ေပ်ာ္စံရာ လာတင္အေမရိကတခြင္ဟာ  တင္းျပည့္ ဒီမိုကရက္ေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။

အၾကမ္းဖ်င္းေျပာရရင္ ၁၉၇၄ နဲ႔ ၁၉၈၉ အၾကား ဒီမိုကေရစီ ေအာင္ျမင္စြာကူးေျပာင္းႏိုင္ခဲ႔တာဟာ ကက္သလစ္ဘာသာ ႏုိင္ငံေတြပါပဲ။ ခြ်င္းခ်က္အျဖစ္ ၁၉၈၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြမွာ ပရိုတက္စတင္႔ကေန ဒီမိုကရက္ျဖစ္လာတဲ႔ သံုးႏိုင္ငံက အေရွ႕ဂ်ာမဏီ၊ ေတာင္အာဖရိကနဲ႔ ဆရာေတြရဲ႕ သြန္သင္မႈေၾကာင္႔ ဘုရားသခင္ေနာက္လုိက္လာတဲ႔ ေတာင္ကိုရီးယား ရယ္ပါ။ ခ်ဳပ္ေျပာရင္ အဲဒီကာလ ႏိုင္ငံအမ်ားအျပား ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္လာတယ္ဆိုရင္ ဒါဟာ ကက္သလစ္၊ ေအာ္သိုေဒါ႔တို႔ပါပဲ။


ေက်ာင္းေတာ္အတြင္းပိုင္း ေျပာင္းလဲမႈ

ေမးစရာ ရွိလာပါၿပီ။ ကိုေရႊကက္သလစ္တို႔ ေနာက္မွ ဘယ္လိုျဖစ္လို႔ ဒီမုိကရက္တစ္ပိုး ၀င္သြားရတာလဲ။ ေရွးရိုး စာအုပ္ႀကီး ပိုက္၊ ဗဟိုဦးစီးပုံစံကဲတဲ႔ ကက္သလစ္တို႔ ေနာက္က်မွ ဘာေၾကာင္႔ အၿပံဳလိုက္ ဒီမိုကရက္ဘ၀ ခုန္ကူးလာၾကတာလဲ။

အေျဖက ရွင္းပါတယ္။ ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္တုိ႔ ေရွးရိုး ေရခဲရိုက္ပုံစံထဲကေန ေဖာက္ထြက္လာလို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ သမို္င္းတေလွ်ာက္ ပရုိတက္စတင္႔ႏိုင္ငံေတြက ကက္သလစ္ႏိုင္ငံေတြထက္ စီးပြားေရး ပိုမို ဖြံ႔ၿဖိဳးခဲ႔တယ္။ ဥစၥာဓန ၾကြယ္၀မႈ ျမင္႔မားတယ္။ ၁၉၅၀ ျပည့္လြန္ အေစာပိုင္းကစလို႔ ကက္သလစ္ႏိုင္ငံေတြက ပရိုတက္စတင္႔တို႔ထက္ စီးပြားေရး တိုးတက္မႈႏႈန္း ပိုျမန္လာပါတယ္။ ေနာက္အေၾကာင္းတစ္ခုက ကက္သလစ္ေက်ာင္းေတာ္မ်ားအတြင္း ေျပာင္းလဲမႈေတြေၾကာင္႔ ျဖစ္ပါတယ္။

အရင္က လာတင္အေမရိက က ခရစ္ယာန္ေက်ာင္းေတြဟာ ေျမယာပိုင္ ေအာလစ္ဂါးခီေတြ အစိုးရအာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ ေပါင္းသင္းမႈ ရွိပါတယ္။ ၁၉၆၀ ျပည့္လြန္မ်ားမွာေတာ႔ ေက်ာင္းေတာ္ေတြက အဲဒီအက်င္႔ဆိုးကို ေျပာင္းလဲပစ္ပါတယ္။ chcrch ေတြရဲ႕ အတြင္းပိုင္း ေျပာင္းလဲမႈက အာဏာရွင္အစိုးရေတြ ဆန္႔က်င္ရာမွာ လူမႈအင္စတီက်ဴးရွင္းပို္င္း အားေကာင္းေစခဲ႔တယ္။ ဘာသာေရးကို ခုတုံးလုပ္တတ္တဲ႔ အစိုးရေတြထံက ဖယ္ေရွာင္ခဲ႔ၿပီး လူထုကို အကာအကြယ္ေပးလာပါတယ္။ အရင္ဆံုး ဒီမိုကေရစီလိုလားသူေတြကို ခြန္အားျဖစ္ေစပါတယ္။

၁၉၆၀ မတိုင္မီက ကက္သလစ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကိုယ္တိုင္ပင္ အာဏာစက္သံုးခဲ႔တာေတြ ရွိပါတယ္။ ၁၉၆၀ ျပည့္လြန္ အလယ္ေလာက္ကစလို႔ ဒီမိုကေရစီမဟုတ္တဲ႔ အစိုးရေတြကို ဆန္႔က်င္လာပါတယ္။ ဘရာဇီး၊ ခ်ီလီ၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ ပိုလန္နဲ႔ ဗဟိုအေမရိကႏိုင္ငံေတြမွာ အာဏာရွင္ေတြကို ေကာင္းေကာင္းပညာေပးလာပါတယ္။ ကသလစ္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးရဲ႕ အသြင္သစ္ ေျပာင္းလဲမႈေၾကာင္႔ အဓိကႏိုင္ငံေရးျဖစ္ရပ္ေတြ ေပၚထြက္လာပါတယ္။

လူမႈပညာရွင္အခ်ဳိ႕ ေျပာတဲ႔အတိုင္းပါပဲ။ ၁၉၅၀ ျပည့္ႏွစ္ေတြထိ ကက္သလစ္ဘာသာဟာ ဒီမိုကေရစီရဲ႕ ခလုပ္ကသင္းတစ္ခု ပါ။ အဲ.. ၁၉၇၀ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ႔ ကက္သလစ္အယူဟာ ေက်ာင္းေတာ္ရဲ႕ အတြင္းပိုင္းေျပာင္းလဲမႈေၾကာင္႔ ဒီမုိကေရစီ အတြက္ မဟာအင္အားျဖစ္လာခဲ႔ပါတယ္။


ပုပ္ ၂၃ ရဲ႕ တစ္ဦးခ်င္းအခြင္႔အေရး ႏႈိးေဆာ္မႈ

ဗာတီကန္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးရဲ႕ အေျပာင္းအလဲကို ကမၻာ႔အတိုင္းတာနဲ႔ အသက္၀င္ေစဖို႔ စၿပီး အားထုတ္သူက ပုပ္ဂြ်န္ ၂၃ ျဖစ္ပါတယ္။ ကက္သလစ္ အေျပာင္းအလဲေတြဟာ သူ႔ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္စတိုင္နဲ႔ ရိုးသားျဖဴစင္တဲ႔ ကတိက၀တ္ကေန ေပၚထြက္လာတာပါ။

ဒုတိယေျမာက္ ဗာတီကန္ေကာင္စီကေန သူ႔ရဲ႕ ပုပ္ရဟန္းမင္း စာတမ္းသစ္ကို တင္ျပၿပိး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတာင္းပါတယ္။ အဲဒီ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကေန လူမႈအေျပာင္းအလဲေတြ အေလးကဲေဆာင္ရြက္ဖို႔၊ ဘစ္ေရွာ႔ေတြ၊ မာသာေတြက ဆင္းရဲသားေတြကို အကူညီေပးၾကဖို႔၊ တစ္ဦးခ်င္းအခြင္႔အေရးေတြကို မားမားမတ္မတ္ ရပ္ခံေဆာ္ဩၾကဖို႔ တိုက္တြန္းထားပါတယ္။ Church ဘုန္းႀကီးေတြ ဆရာေတြဟာ တစ္ဦးခ်င္းအခြင္႔အေရးနဲ႔ ပတ္သက္ရင္ အခ်ိန္အခါမေရြး ေရွ႕တန္းက တာ၀န္ယူရမယ္လို႔ ထုတ္ျပန္ခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီသေဘာထားေတြကို ၁၉၆၈ နဲ႔ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္တို႔မွာ က်င္းပတဲ႔ လာတင္အေမရိက ဘစ္ေရွာ႔မ်ား ညီလာခံက အေသးစိပ္ အတည္ျပဳလိိုက္နာဖို႔ ဆုံးျဖတ္ခဲ႔ပါတယ္။

ဗာတီကန္အသင္းေတာ္ႀကီးရဲ႕ အေျပာင္းအလဲၿပီးရင္ပဲ တစ္ကမၻာလံုးက ကက္သလစ္ေက်ာင္းေတာ္မ်ား လွႈပ္ရွားႏိုးၾကြ လာပါတယ္။ ၁၉၆၀ ျပည့္လြန္မ်ားအတြင္း စပိန္က လူငယ္မ်ဳိးဆက္သစ္ ကက္သလစ္ဘုန္းႀကီး သီလရွင္၊ ပညာရွင္၊ တရားေဟာဆရာေပါင္းစံုဟာ အစုိးရနဲ႔ က႑ေကာစ ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၇၄ မွာ ဘရာဇီး ခရစ္ယာနေက်ာင္းေတြမွာ ဘုန္းႀကီး၊ သီလရွင္ ၄,၀၀၀ ရွိလာၿပီး အသြင္သစ္နဲ႔ ကက္သလစ္ကို ဖန္ဆင္းလိုက္ပါတယ္။ တစ္ၿပိဳင္ထဲမွာ ဘုန္းႀကီးငယ္ေတြနဲ႔ ေအာက္ေျခဆင္းလႈပ္ရွားသူတို႔က ကြန္ျမဴနစ္ဆန္႔က်င္ေရး၊ အင္ပါယာဆန္႔က်င္ေရးေတြ စက္ပုန္းခုတ္လႈပ္ရွားလာပါတယ္။

၁၉၇၀ ျပည့္ေႏွာင္းပိုင္းေတြမွာေတာ႔ အာဂ်င္တီးနား church မ်ားက ေရွးရိုးတယူသန္မႈကေန လမ္းခြဲၿပီး ျမဴးၾကြေနတဲ႔ ဘုန္းႀကီးငယ္ေတြရဲ႕ အင္အားသစ္နဲ႔ ဧ၀ံေဂလိရွင္သန္ေရး ပံုစံသစ္ခင္းလာပါတယ္။ ပိုလန္၊ ခ်ီလီ ႏွစ္ႏိုင္ငံကလည္း အားက်မခံ church ေတြကေန ေအာက္ေျခလူထုကို ႏိုင္ငံေရးပိုးသြင္းေပးၿပီး အၾကမ္းမဖက္လႈပ္ရွားမႈေတြ ဖန္တီးၾကပါတယ္။ အဲဒီလို ဗာတီကန္ရဲ႕ အယူအဆသစ္ မီးစိမ္းျပမႈနဲ႔ တနံတလ်ား ေအာက္ေျခလႈပ္ရွားမႈေတြ ေပါင္းစပ္မႈက ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းေတြ ဇယ္ဆက္သလို ျဖစ္လာပါတယ္။

ခရစ္ယာန္ေက်ာင္းေတြဟာ အာဏာရွင္စနစ္ကို ဆန္႔က်င္ဖို႔ ရင္းျမစ္ေတြ အမ်ားႀကီး ပံ႔ပိုးေပးပါတယ္။ အာဏာရွင္စနစ္ ဆန္႔က်င္သူမ်ားကို ေထာက္ပ႔ံမႈ၊ ခိုလႈံခြင္႔ေပးမႈေတြ လုပ္ေပးပါတယ္။ church ေရဒီယိုအသံလႊင္႔ဌာန၊ သတင္းစာ၊ အပတ္စဥ္ထုတ္ သတင္းလႊာေတြကေန အစိုးရဆန္႔က်င္ေရးကို ပါးပါးနပ္နပ္ လမ္းခင္းျပတယ္။

ဘရာဇီးမွာဆိုရင္ church ေတြက အားလံုးစုစည္း လႈပ္ရွားပါ၀င္ေစဖုိ႔ အမ်ဳိးသားကြန္ယက္ ဖြဲ႔စည္းထားပါတယ္။ ဘုန္းႀကီး၊ သီလရွင္၊ တရားေဟာဆရာ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာဟာ မီးခဲျပာဖံုး ယူဂ်ီလုပ္ေနတဲ႔ အမ်ဳိးသားႏိုင္ငံေရး ယႏၱရားအဖြဲ႔ႀကီးပါပဲ။

Church ေတြမွာ ထင္ရွားတဲ႔ ေခါင္းေဆာင္ကိုယ္စီ ရွိတတ္ပါတယ္။ ဘရာဇီးမွာဆို ကာဒီနယ္ အန္း၊ ဖိလစ္ပိုင္မွာဆို ဆင္း၊ အယ္လ္ဆာေဗဒိုးမွာဆုိရင္ ရိုမီယို၊ ေတာင္ကိုရီးယားမွာဆို ကင္ စသည္တို႔ပါပဲ။ သူတို႔က သမၼာက်မ္းပိုက္ရင္း  ႏိုင္ငံေရးတရားေတြ ထည့္ေဟာစည္းရုုံးသြားပါတယ္။

ဗာတီကန္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးရဲ႕ ဩဇာကလည္း ခရစ္ယာန္ႏိုင္ငံတိုင္းက national church ေတြ၊ ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္ေတြ အေပၚ ႀကီးမားပါတယ္။ ဥပမာ၊ ဘရာဇီး church က ဖီဆန္မႈတစ္ခု လုပ္ေတာ႔၊ ဗာတီကန္က အရွိန္အ၀ါႀကီးႀကီး ေထာက္ခံမႈေပးပါတယ္။ ေရာမေက်ာင္းေတာ္က တစ္ခြန္းဟတယ္ဆိုရင္ပဲ ဥေရာပ၊ အေမရိကတို႔က ဘနု္းႀကီးအေပါင္းနဲ႔ အခြင္႔အေရးလႈပ္ရွားသူေတြ၊ သတင္းမီဒီယာေတြက ပြက္ေလာညံသြားပါတယ္။ အဲဒီေ၀ဖန္ ရိုက္ခတ္မႈေတြကို ဘရာဇီး အစိုးရအဖုိ႔ တံုျပန္ဖို႔ ခဲရင္းပါတယ္။


ဂြ်န္ေပါလ္ ၂ ရဲ႕ ခရီးစဥ္မ်ား

ကြယ္လြန္သြားတဲ႔ ပုပ္ရမင္းႀကီး ဂြ်န္ေပါလ္ ၂  ဗာတီကန္ကို ဆက္ခံလိုက္ခ်ိန္မွာေတာ႔ လက္သံက ပိုျပင္းလပါတယ္။ အာဏာရွင္ေတြကို ဆန္႔က်င္ေရး ႀကိဳးပမ္းမႈမွာ ပုပ္ရဟန္းမင္းနဲ႔ ဗာတီကန္က အဓိက ဇာတ္ခံုေပၚမွာ ရွိႏိုင္ဖို႔ ႀကိဳးစားပါတယ္။ သူရဲ႕ ပထမဆံုး ဘရင္ဂ်ီဘုန္းေတာ္ႀကီးမ်ားထံ ျဖန္႔ေ၀ေပးစာမွာ လူသားပိုင္ခြင္႔ ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို ရႈတ္ခ်ေ၀ဖန္ထားပါတယ္။ စိန္႔ပီတာေက်ာင္းေတာ္ႀကီးဟာ ပုဂလိကလူသား ဂုဏ္သိကၡာအတြက္ အၿမဲရပ္ခံၿပီး လြတ္လပ္မႈကို ကာကြယ္ေစာင္႔ေရွာက္သူ (the Guardian) ျဖစ္ေနရမယ္လို႔ အတိအလင္း ေၾကျငာပါတယ္။

ဒီေနာက္ေတာ႔ ပုပ္ရမန္းႀကီး ဂြ်န္ေပါလ္ ရဲ႕ ခရီးစဥ္ေတြက အဓိက အေရးပါလာပါတယ္။ လူထုဆႏၵျပပြဲေတြရဲ႕ ေရွ႕ေမွာက္မွာ ပုပ္ရဟန္းမင္းႀကီးက ဘြားဘြားႀကီး ေပၚထြက္လာတတ္ပါတယ္။ သူ႔အလည္ပတ္ခရီးစဥ္ေတြကို ၾကည့္ရင္ ပိုလန္ကို ၁၉၇၉ ဇြန္၊ ၁၉၈၃ ဇြန္၊ ၁၉၈၇ ဇြန္။ ဘရာဇီးကို ၁၉၈၀ ဇြန္-ဇူလိုင္၊ ဖိလစ္ပိုင္ကို ၁၉၈၁ ေဖေဖာ္၀ါရီ။ ဗာဒိုးနဲ႔ ေဟတီတို႔ကို ၁၉၈၃ မတ္လ။ ေတာင္ကိုရီးယား ၁၉၈၄ ေမ။ ခ်ီလီကို ၁၉၈၇ ဧၿပီနဲ႔ ပါရာေဂြးကို ၁၉၈၈ ေမလတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီခရီးစဥ္ေတြရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က သာမန္ သာသနာျပဳအလည္ခရီး မွ်သာပါပဲ။ ဒါေပမဲ႔ သူရဲ႕ အဂႏၱဳခရီးစဥ္မ်ားက ႏိုင္ငံေရးမွာ အေတာ္႔ကို အက်ဳိးမ်ားလွပါတယ္။ ဖိႏွိပ္တဲ႔အစိုးရမ်ားကို အံတုေနတဲ႔ ေဒသခံ church ေတြကို အားေပးေထာက္ခံမႈေတြ လုပ္ရပါတယ္။ ပိုလန္၊ ဂြာတီမာလာ၊ နီကာရာဂြါ၊ ခ်ီလီနဲ႔ ပါရာေဂြးတို႔မွာ ဖိႏွိပ္သူေတြကို ဆန္႔က်င္ဖို႔ သူကိုယ္တိုင္ မားမားရပ္ ေျပာဆိုခဲ႔တာေတြ ရွိပါတယ္။ အထူးျခားဆံုး ေအာင္ပြဲကေတာ႔ ၁၉၇၉ ပိုလန္ ခရီးစဥ္ ျဖစ္ပါတယ္။
လူထုရဲ႕ ေၾကာက္စိတ္ေတြကို ေျဖေလ်ာ႔ေပးႏိုင္ခဲ႔တယ္။ ထုႏွက္ခံရ၊ အလုပ္ထုတ္ခံရ၊ ရာထူးမတိုး၊ ေက်ာင္းထုတ္တာေတြကို တားေပးႏို္င္ခဲ႔ပါတယ္။

ႏို္င္ငံေရးသိပံပညာရွင္ေတြက ဂြ်န္ေပါလ္ ၂ ရဲ႕ သာသနာျပဳခရီးစဥ္ေတြက အေရွ႕ဥေရာပမွာ ကြန္ျမဴနစ္၀ါဒ ဆံုးခန္းတိုင္ေစဖို႔ အစပ်ဳိးေပးလိုက္တာျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုၾကပါတယ္။ ၁၉၈၇ မွာ ခ်ီလီက အာဏာရွင္ ပီႏိုေခ်းနဲ႔ ထိပ္တိုက္တိုးတဲ႔အခါမွာ သူ႔ခရီးစဥ္ေတြဟာ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ပုံကို ခပ္တင္းတင္း ေျပာခ်လိုက္ပါတယ္။

“က်ဴပ္က ဒီမိုကေရစီ တရားေဟာဆရာ မဟုတ္ဘူး။ ခရစ္၀င္က်မ္း ဧ၀ံေဂလိ တရားေဟာဆရာသက္သက္ပါ။ ဒါေပမဲ႔ လူသား အခြင္႔အေရး ျပႆနာအားလံုးက ခရစ္ယာန္က်မ္းစာနဲ႔ ပတ္သက္ေနတယ္။ တကယ္လို႔ ဒီမိုကေရစီဟာ လူ႔အခြင္႔အေရးကို ဆိုလိုတယ္ဆိုရင္ ဗာတီကန္ရဲ႕ စကားေတြကလည္း ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ဆက္ႏြယ္ေနလိမ္႔မယ္”


Church ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈမ်ား

ဒီလိုနဲ႔ ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္း ျဖစ္စဥ္ေတြရဲ႕ အက်ပ္အတည္းတိုင္းမွာ church ေခါင္းေဆာင္ေတြ ၾကား၀င္ေျဖရွင္းပါတယ္။ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္ ဒိုမီနီကန္သမၼတႏိုင္ငံမွာ မဲလိမ္မႈေတြ ရပ္တန္းကရပ္ဖို႔၊ သမၼသက္တမ္း ရွည္ၾကာလြန္းတဲ႔ ဆီလာဂူရာကို အနားေပးဖို႔ စိန္႔ပီတာေက်ာင္းေတာ္ကေန ေၾကျငာဖိအားေပးပါတယ္။

၁၉၈၉ မွာ ပနားမား church ေခါင္းေဆာင္ေတြက သမၼတ ႏိုေရးဂါးရဲ႕ မဲခိုးမႈကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္ၿပီး၊ အတိုက္ခံေတြကို ႏွိပ္ကြပ္မယ္႔ ပနားမားတပ္ေတြကို သမၼတအမိန္႔ မလိုက္နာဖို႔ ေဖ်ာင္းဖ် စည္းရံုးႏိုင္ခဲ႔ပါတယ္။ နီကာရာဂြာမွာလည္း ဘုန္းေတာ္ႀကီး ကာဒီနယ္ အိုမန္ဒိုယာမရာဗိုက ဆန္ဒစ္နစ္တာ အစိုးရကို ဆန္႔က်င္ဖို႔ စည္းရံုးမႈေတြ လုပ္ခဲ႔ပါတယ္။

ခ်ီလီမွာေတာ႔ ပီႏိုေရွးအစိုးရကို ဆန္႔က်င္အာခံရာမွာ  ကာဒီနယ္ အိုမန္ဒိုရာမရာဗို က ေရွ႕တန္းကေန ပါ၀င္ၿပီး၊ ၁၉၈၅ ခုႏွစ္ ဩဂုတ္လ၊ ဖြဲ႔စည္းပံုေျပာင္းလဲေရးနဲ႔ ေရြးေကာက္က်င္းပေပးေရး ေတာင္းဆိုရာမွာ ႏိုင္ငံေရးပါတီ ၁၁ ခုက ေခါင္းေဆာင္မ်ားနဲ႔ အတူ လက္တြဲခဲ႔ပါတယ္။

Church ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ ႏို္င္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မႈ အလြန္အမင္းပံုစံတစ္ခုကေတာ႔ ဖိလစ္ပိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကာဒီနယ္ ဆင္းက အတိုက္အခံအုပ္စုေတြနဲ႔ အကြီႏို ၾကား ေစ႔စပ္ေပးတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီ တစ္ရက္မွာ ကာဒီနယ္က ကက္သလစ္ဘာသာ၀င္မ်ားထံ စာလႊာပါးပါတယ္။ စာထဲမွာ လူ႔အခြင္႔အေရးတြက္ ယံုၾကည္ေလးစား၊ ရိုးသားေျဖာင္႔မတ္မႈရွိတဲ႔ ပုဂိုလ္ကိုသာ မဲေပးရမယ္လို႔ ေဆာ္ဩထားတယ္။ ကာဒီနယ္က အကြီႏို ကို မဲေပးခိုင္းတာပါ။

ဘုန္းႀကီးေတြနဲ႔ လူထုကလည္း ခ်က္ဆိုနားခြက္မီးေတာက္ပါတယ္။ မားကိုစ္ မဲခိုးဖုိ႔ႀကိဳးစားေတာ႔ စစ္တပ္က ဆန္႔က်င္ေအာင္ ခရစ္ယာန္ အသံလႊင္႔ဌာနကေန ေအာ္ေပးပါတယ္။ မားကို႔စ္ ဟာ၀ိုင္ရီ ထြက္ေျပးရၿပီး စနစ္ဆိုးတစ္ခု ဆံုးခန္းတို္င္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ရာမွာ ကာဒီနယ္ဆင္း ရဲ႕ အခန္းက႑က အေရးပါပါတယ္။


ေဒၚလာနဲ႔ လက္၀ါးကပ္တို္င္ လိုဂိုပံု

ဇာတ္ေၾကာင္းခ်ဳပ္ၾကည့္ရင္ ဗာတီကန္ေက်ာင္းေတာ္ႀကီး အတြင္းပိုင္းသာ အေျပာင္းအလဲေတြမလုပ္ခဲ႔ရင္၊ အာဏာရွင္စနစ္ကိုသာ ကက္သလစ္တို႔ ေဘးတီးမေပးခဲ႔ရင္၊ တတိယလွႈိင္း ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္းဟာ သိပ္ခရီးတြင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

၁၉၇၀ နဲ႔ ၁၉၈၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္မ်ားအတြင္းမွာ ေပၚထြက္လာတဲ႔ တတိယလွႈိင္း ဒီမိုကရက္တိုက္ေဇးရွင္း အတြက္ စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈက ပထမအေၾကာင္းရင္းျဖစ္ၿပီး၊ ကက္သလစ္ဘာသာက ဒုတိယအခန္းက႑ကေန အေရးပါခဲ႔ပါတယ္။ တတိယလွႈိင္းကို logo တံဆိပ္နဲ႔ ပံုေဖာ္ခ်င္ရင္ ေဒၚလာနဲ႔ လက္၀ါးကပ္တိုင္ ပံုႏွစ္ခုကို ေရာၿပီး ပံုေဖာ္ရမယ္လို႔ ဆင္မ်ဴရယ္ ဟန္တင္တန္က အရႊန္းေဖာက္ပါတယ္။

ရဲျမင္႔ေက်ာ္

ရည္ညႊန္း
The Third Wave by Samuel P. Huntington
Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism by Max Weber
(စပယ္ျဖဴမဂဇင္း၊ အမွတ္ ၅၊ ဇူလိုင္၊ ၂၀၀၅ တြင္ ေဖာ္ျပထားသည္)

ကမၻာ့စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈ ကာလအတြင္း ထူျခားသည့္အခ်က္တစ္ခုမွာ ထြန္းသစ္စႏိုင္ငံမ်ားျဖစ္ေသာ အိႏၵိယ၊ တရုတ္၊ အင္ဒိုနီးရွားတို႔သည္ အက်ပ္အတည္းဒဏ္ကို ခန္႔မွန္းထားသည္ထက္ ပို၍ ခံႏိုင္ရည္ ရွိေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။

အထူးသျဖင့္ တရုတ္ႏုိုင္ငံဆိုလွ်င္ စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္းေၾကာင့္ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းမႈမ်ားပင္ ရရွိခဲ့သည္ဟုဆိုႏိုင္သည္။ တရုတ္ႏိုင္ငံ သည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ အလုပ္လက္မဲ့ဦးေရမ်ား တိုးပြားခဲ့ၿပီး တိုင္းျပည္၏ ပို႔ကုန္လုပ္ငန္းမ်ားလည္း ထိခိုက္ခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ယခုႏွစ္တြင္ တရုတ္၏ စုစုေပါင္းစီးပြားေရးထြက္ကုန္ ဂ်ီဒီပီသည္ ၈.၅ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ျမင့္တက္ႏိုင္သည္ဟု ခန္႔မွန္းထားသည္။

ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ ဂ်ီဒီပီရာခိုင္ႏႈန္း အႏုတ္လကၡဏာျပေနခ်ိန္တြင္ျဖစ္၍ တရုတ္၏ ၈.၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ျမင့္တက္မႈသည္ အထူးေအာင္ျမင္မႈတစ္ခုျဖစ္သည္ဟုဆိုႏိုင္သည္။ တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးအက်ပ္အတည္း အေပၚ ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းမႈသည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏုိင္ငံမ်ားထက္ သာလြန္ေကာင္းမြန္ခဲ့သည္။

ပါတီစည္းလံုးညီညြတ္မႈ

တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ တစ္ခုတည္းေသာ အာဏာရပါတီသည္ အမ်ားထင္ျမင္ယူဆေနသကဲ့သို႔ စည္းလံုးညီညြတ္ေနသည္ မဟုတ္ပါ။ ေက်းလက္ေဒသဖြံ႕ၿဖိဳးမႈကို အေလးထားလုိေသာ သမၼတ ဟူက်င္းေတာင္ႏွင့္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ၀မ္က်ားေပါင္တို႔က တစ္ဖက္၊ ၿမိဳ႕ျပဖြံ႕ၿဖိဳးမႈကို အဓိကထားလိုေသာ ပါတီေခါင္းေဆာင္ပိုင္းတခ်ိဳ႕က တစ္ဖက္ ႏွစ္အုပ္စုကြဲေနၾကသည္။ ဟူႏွင့္၀မ္တို႔က ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေနာက္က်ေနေသာ တရုတ္ျပည္အေနာက္ဘက္ ျပည္နယ္မ်ားကို တန္းတူ ဖြံ႕ၿဖိဳးလာေအာင္ ေဆာင္ရြက္လိုသည္။ အျခားပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ားကေတာ့ ဖြံၿဖိဳးၿပီး ကမ္းရိုးတန္းေဒသ ပိုင္းရွိ ရွန္ဟဲ၊ ရွန္က်င့္စေသာ ၿမိဳကျပမ်ားကို ကမၻာ့စံျပ ၿမိဳ႕ေတာ္ႀကီးမ်ားျဖစ္ေအာင္ တည္ေဆာက္လိုၾကသည္။ သမၼတဟူႏွင့္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ၀မ္တို႔က စီးပြားေရေႏွးေကြးလွ်င္ ေႏွးေကြးပေစ၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး၊ ကာဘြန္ထုတ္လုပ္မႈမ်ားသည့္ စက္ရံုမ်ားကို စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ား ခ်မွတ္ေရးစသည့္ နီယိုလစ္ (Neo-Liberal) ဆန္ေသာေပၚလစီမ်ား ခ်မွတ္လိုသည္။

ပါတီအီလိုက္ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းကေတာ့ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးကိုပိုၿပီး ႀကိဳးေျဖလႊတ္ေစခ်င္ၾကသည္။ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ား ေလွ်ာ့ခ်၊ ပုဂၢလိက က႑ကို ျမွင့္တင္ၿပီး၊ ေလဆက္ဖဲယား အယူအဆကို အျပည့္အ၀အသံုးခ်သူမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တရုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ၏ အကြဲအၿပဲသည္ သမၼတႏွင့္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဦးေဆာင္ေသာ လက္၀ဲဆန္သည့္ အုပ္စုႏွင့္ ပါတီအီလိုက္မ်ား ဦးေဆာင္ေသာ လက္ယာဆန္ ေသာ အုပ္စုတို႔ျဖစ္ၾကသည္။

အခုေလာေလာဆယ္အခ်ိန္မွာ မည္သည့္အုပ္စုက အသာစီးရႏိုင္မလဲဆိုတာ မွန္းရ ခက္ေနပါေသးသည္။ ျပည္သူအမ်ားစု ကေတာ့ ဟူႏွင့္၀မ္အုပ္စုကို ပို၍သေဘာက်ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ တရုတ္ျပည္တြင္ ၾသဇာအာဏာရွိသည္မွာ တရုတ္ျပည္သူ တို႔မဟုတ္ဘဲ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ထိပ္တန္းေခါင္းေဆာင္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။

ပါတီတြင္း ကြဲျပားေနမႈသည္ ယခုမွျဖစ္သည္မဟုတ္ဘဲ ယခင္သမၼတ က်န္ဇီမင္းလက္ထက္ကတည္းကပင္ ရွိခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ႏုိင္ငံတကာ အသိုက္အ၀န္းက သတိျပဳမိျခင္းမရွိဘဲ ယခုအခ်ိန္တြင္မွ လူေျပာသူေျပာမ်ားလာ ျခင္းျဖစ္သည္။ ဟူက်င္းေတာင္ေနာက္ မည္သည့္ဘက္က ႏိုင္ငံသမၼတ ျဖစ္လာႏိုင္မလဲဆိုေသာ ပုစၦာကို ႏိုင္ငံတကာ သတင္းမီဒီယာ မ်ားက အထူးဦးစားေပး ေဖာ္ျပလာၾကသည္။ ႏိုင္ငံ၏ရည္ရွည္ကာလတြင္ ေရရွည္ကာလတြင္ ခ်မွတ္ရမည့္ ေပၚလစီ ဗ်ဴဟာမ်ားအေပၚတြင္ ပါတီအုပ္စု ႏွစ္ခုကြဲျပားေနၾကေသာ္လည္း၊ တရုတ္ႏိုင္ငံကို ႏိုင္ငံတကာစင္ျမင့္တြင္ ထိပ္တန္းႏိိုုင္ငံ တစ္ခုျဖစ္လာေရးမွာ ပါတီအုပ္စုႏွစ္ခုစလံုး၏ ဘံုရည္မွန္းခ်က္ပင္ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ပင္ ၂၀၀၈ ခု စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္း ျဖစ္ပြားလာေသာအခါ လ်င္္္ျမန္စြာ တံု႔ျပန္ႏိုင္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ အေမရိကန္လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္၌ စီးပြားေရး ႏိႈးဆြ အစီအစဥ္ အတြက္ ျငင္းခံုလို႔ေကာင္းဆဲကာလတြင္ တရုတ္ႏိုင္ငံက ေဒၚလာ ၆၀၀ ဘီလီယံတန္သူ၏ စီးပြားေရး စီမံကိန္းကို စတင္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေနၿပီျဖစ္သည္။ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားက အက်ပ္အတည္းမျဖစ္မီကပင္ ေၾကြးၿမီ ေဒၚလာ ဘီလီယံေပါင္းမ်ားစြာ ရွိႏွင့္ေနၿပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္၊ အက်ပ္အတည္းကာလတြင္ ေငြထပ္မံ သံုးစြဲဖို႔ လက္တြန္႔ ေနၾကသည္။ တရုတ္အစိုးရကမူ ႏိုင္ငံျခားအရန္ေငြ ႏွစ္ထရီလီယံ မွ်ရွိေနေသာေၾကာင့္ စီးပြားေရးႏိႈးဆြအစီအစဥ္ကို အလ်င္အျမန္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။

ထိုကာလအတြင္း တရုတ္ႏိုင္ငံ အနာဂတ္အတြက္ အေရးပါေသာ အေျခခံ အေဆာက္အဦးႏွင့္ နည္းပညာသုေတသန လုပ္ငန္းမ်ား၌ ပံုေအာၿပီး ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံခဲ့သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ပင္ေဟာင္ေကာင္အေျခစိုက္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္တစ္ဦးက “ဒီတစ္ေခါက္ စီးပြားေရး အက်ပ္အတည္းမွာ အျမတ္ထြက္သြားတဲ့ ႏိုင္ငံကေတာ့ တရုတ္ႏိုင္ငံပဲ”ဟု မွတ္ခ်က္ျပဳခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

ေရရွည္တြင္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ေသာ ျပႆနာမ်ား

စီးပြားေရးပညာရွင္ အမ်ားစုက တရုတ္အစုိးရ၏ ျပႆနာ ေျဖရွင္းပံုသည္ လ်င္္ျမန္ၿပီး စြမ္းအား အျပည္အ၀ရွိ ေၾကာင္း သေဘာတူညီၾကသည္။ သို႔ေသာ္ ေရတိုကာလတြင္ ျပႆနာေျပလည္သြားေသာ္လည္း အနာဂတ္ အတြက္ ျပႆနာ တခ်ိဳ႕ရွိသည္ဟု ေထာက္ျပၾကသည္။ ျပႆနာတစ္ခုမွာ စီးပြားေရးတြင္ အစိုးရ၏ အခန္းက႑ အလြန္ႀကီးမားေနျခင္း ျဖစ္သည္။ တရုတ္ဂ်ီဒီပီမွာ ဂ်ပန္ကိုေက်ာ္ျဖတ္ၿပီး ဒုတိယ အႀကီးဆံုး စီးပြားေရးႏိုင္ငံ ျဖစ္လာေတာ့မည္။ သို႔ေသာ္ ဂ်ီဒီပီ၏ ၈၈ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားမွ လာျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိရာခိုင္ႏႈန္းမွာ ကမၻာေပၚတြင္ မည္သည့္ႏိုင္ငံမွ ႏိႈင္းယွဥ္၍ မရေအာင္ ျမင့္မားေသာ ပမာဏ ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ပုဂၢလိက က႑သည္တိုင္းျပည္၏ ဂ်ီဒီပီႏွင့္ ႏိႈင္းစာလွ်င္ အေတာ္ ေသးငယ္ေသာ အစိတ္အပိုင္း ကေလးျဖစ္ေနသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေစ်းကြက္စီးပြားေရးကို တိုးခ်ဲ႕လိုေသာ ပါတီေခါင္းေဆာင္ တခ်ိဳ႕က တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ အႀကီးဆံုးလုပ္ငန္းမ်ားကို ပုဂၢလိကပိုင္ျပဳလုပ္ဖို႔ တိုက္တြန္းေနျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုလုပ္ငန္းမ်ား ထဲတြင္ ဘဏ္လုပ္ငန္းမ်ား၊ ဆက္သြယ္ေရးလုပ္ငန္းႏွင့္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားတို႔ပါ၀င္သည္။ အစိုးရအရာရွုိမ်ား ကိုယ္တိုင္က စီးပြားေရး ႏႈိုးဆြသည့္ ေငြေၾကး အမ်ားစုသည္ အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္းႀကီးမ်ားကိုသာ ပို၍ ႀကီးမားလာေစသည္ဟု ၀န္ခံ ေျပာၾကားၾကသည္။ ထိုလုပ္ငန္္္းမ်ားကလည္း အထူးအျဖင့္ အေဆာက္အအံုမ်ား၊ လမ္း၊ တံတားမ်ား ေဆာက္လုပ္ ျခင္း၌ အဓိကထားျမွဳပ္ႏွံေနေသာေၾကာင့္ ကမ္းရိုးတန္းတစ္ေလွ်ာက္ရွိ ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားတြင္ အိမ္ၿခံေျမေစ်းမ်ား မတရား ျမင့္တက္ကုန္ၿပီး၊ အက္ဆစ္ ပူေပါင္းမ်ား ျဖစ္ပြားလာႏိုင္သည္ဟု အစိုးရအရာရွုိမ်ားက စိုးရိမ္ေနၾကသည္။

စန္းပြင့္ေနေသာ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးလုပ္ငန္း

တရုတ္အစိုးရသည္ မီးရထားလုပ္ငန္းတြင္ ေဒၚလာ ၃၀၀ ဘီလီယံခန္႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမည္ဟု သိရသည္။ ေနာက္ထပ္ မီးရထားလမ္းအရွည္ ကီလိုမီတာ ၂၀,၀၀၀ ခန္႔ ထပ္မံတိုးခ်ဲ႕မည္ဟု သိရသည္။ ထိုအထဲမွ ကီလိုမီတာ ၁၃,၀၀၀ ခန္႔သည္ အျမန္မီးရထားလမ္းမ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ထုိ အျမန္ရထားမ်ားက တစ္နာရီလွ်င္ ၃၅၀ ကီလိုမီတာထိ ေမာင္းႏွင္ႏိုင္စြမ္းရွိသည္။ ထိုအျမန္ရထားလမ္းစနစ္ေၾကာင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ ျပည္နယ္တစ္ခုႏွင့္တစ္ခု ဆက္သြယ္ သြားလာရမႈ လ်င္္ျမန္သြားေစ ခဲ့သည္။ ထိုအျမန္ရထားလမ္းစနစ္ ၿပီးစီးသြားပါက ေပက်င္းႏွင့္ ရွန္ဟိုင္း ခရီးသည္ ေလးနာရီမွ်သာ ၾကာေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။ ထိုသုိ႔ဆက္သြယ္မႈ လ်င္ျမန္လာေသာေၾကာင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈေနာက္က်ေနေသာ အေနာက္ပိုင္းျပည္နယ္မ်ားလည္း လိုက္ပါ တိုးတက္လာလိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ရသည္။ ပါေမာကၡတစ္ဦးျဖစ္သူ စီေ၀းက အျမန္ရထားစနစ္သည္ စီးပြားေရး ကိုသာမက ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈနယ္ပယ္ေတြကိုပါ ႀကီးမားတဲ့သက္ေရာက္မႈေတြ ရွိႏုိင္သည္ ဟုခန္႔ မွန္းသည္။ တရူတ္အရာရွိမ်ားက တရုတ္ႏိုင္ငံသည္ ယခင္ကသြားလာေရးခက္ခဲေသာေၾကာင့္ ပါတီစံုစနစ္က်င့္သံုး ဖို႔ မလြယ္ကူဟု ျငင္းဆိုခဲ့ၾကဖူးသည္။ ယခုအခ်ိန္တြင္ေတာ့ တရုတ္ႏုိင္ငံတစ္ဖက္စြန္းမွ တစ္ဖက္စြန္းသို႔ ေန႔ခ်င္းၿပီး သြားလာႏိုင္ၿပီျဖစ္ရာ ပါတီစံုစနစ္က်င့္သံုးဖို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ ရွိေနၿပီျဖစ္သည္ဟု ေပက်င္းမွ ပါေမာကၡတစ္ဦးက ေထာက္ျပသည္။ တရုတ္ႏိုင္ငံသည္ မီးရထားလမ္းသာမဟုတ္၊ ကားလမ္းအရွည္ ၄၄,၀၀၀ မိုင္ခန္႔ ထပ္မံေဖာက္လုပ္မည္ဟု သိရသည္။ လာမည့္ ဆယ္စုႏွစ္ အတြင္း ႏိုင္ငံတစ္၀န္းတြင္ ေလဆိပ္သစ္ ၁၀၀ ခန္႔ ေဆာက္လုပ္မည္ဟုသိရသည္။

လူမသိေသးေသာ တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ ကိန္းဂဏန္းတစ္ခု

တရုတ္ႏုိင္ငံတြင္ ယခုကဲ့သို႔ အေျခခံအေဆာက္အဦးမ်ားတြင္ ပံုေအာ၍ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံေနျခင္းသည္ သမၼတ ဟူက်င္းေတာင္ ႏွင့္ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ၀မ္က်ားေပါင္တို႔၏ စိတ္ကူးျဖစ္သည္။ သူတိို႔က ညီတူညီမွ် ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈကို လိုလား ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုသို႔အစိုးရ အသံုးစရိတ္ ျမင့္မားမႈေၾကာင့္ ဘတ္ဂ်က္တြင္ လိုေငြ ျပလာသည္။ တရုတ္ႏုိင္ငံသည္ ကုန္သြယ္ေရး တြင္ ဘီလီယံေပါင္းမ်ားစြာ ပိုေငြျပေနေသာေၾကာင့္ မီဒီယာ သမားမ်ားက ဘတ္ဂ်က္လိုေငြျပမႈကို သတိမထားမိၾကေခ်။ ယခုအခ်ိန္တြင္ ဘတ္ဂ်က္လိုေငြျပမႈသည္ ဂ်ီဒီပီ၏ ၃၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ရွိေနၿပီဟု သိရသည္။ ထိုရာခိုင္ႏႈန္းသည္ အေနာက္ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းစာလွ်င္ နည္းပါးေသး ေသာ္လည္း၊ တရုတ္ႏိုင္ငံေရးသမားမ်ားက စိုးရိမ္ေနၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ ကမၻာ့စီးပြားေရးဖိုရမ္ (World Economic Forum) ၌ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္၀မ္က်ားေပါင္က ...

“တရုတ္ရဲ႕ စီးပြားေရးအေျခအေနကို အလြန္အကၽြံ မခ်ီးက်ဴး ၾကပါနဲ႔ဦး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈက တည္ၿငိမ္မႈ၊ မွ်တမႈ၊ စည္းလံုးမႈ မရွိေသးပါဘူး။ ေရွ႕ေလွ်ာက္ ႀကိဳးစားဖို႔လိုေနပါေသးသည္” ဟု ေျပာဆိုခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔ လိုအပ္ေနဆဲ

တရုတ္ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းက စီးပြားေရးႏိႈးဆြအစီအစဥ္ထဲတြင္ ပညာေရးႏွင့္ က်န္းမာေရးက႑အတြက္ ေငြေထာက္ပံ့ ေပးထားျခင္း မရွိပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ေက်းလက္ေနျပည္သူမ်ားမွာ ဟိုက္ေ၀း လမ္းမက်ယ္ႀကီးေတြ၊ ရွည္လ်ားတဲ့ ျမစ္ကူး တံတားေတြ၊ အျမန္မီးရထားလမ္းေတြကို သံုးစြဲခြင့္ရရွိေနၾကေပမဲ့ က်န္းမာေရးေစာက္ေရွာက္မႈ ေကာင္းေကာင္း မရရွိ ၾကေသးပါ။ စာသင္ေက်ာင္းမ်ားမွာလည္း လံုေလာက္တဲ့အေဆာက္အအံုမ်ားမရရွိေသး ပါ။ ေရေျမာင္းစနစ္ ေကာင္းမြန္စြာ မရွိေသးသည့္အတြက္ ႏွစ္စဥ္ေရႀကီးမႈမ်ား ျဖစ္ပြားေနပါသည္။ တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ ေက်းရြာအေတာ္မ်ားမ်ားရွိ ရြာလမ္းမမ်ား တြင္ ပလက္ေဖာင္းမ်ား ေကာင္းေကာင္း မရွိေသးသည့္အတြက္ လမ္းေဘးပလက္ေဖာင္း ေဆာက္လုပ္ေရးမ်ား ေဆာင္ရြက္ ေပးရန္ ေက်းရြာေကာင္စီ လူႀကီးမ်ားက ေတာင္းဆိုလ်က္ရွိ ပါသည္။

တရုတ္ျပည္သူတို႔၏ တစ္ဦးခ်င္း ပ်မ္းမွ်၀င္ေငြမွာ (China’s per capita GDP) ေဒၚလာ ၃၀၀၀ ေက်ာ္ခန္႔ရွိေသးၿပီး ေက်းလက္ ျပည္သူမ်ားမွာ ပ်မ္းမွ်ပမာဏထက္ ပို၍ဆင္းရဲေသးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေက်းလက္ ေဒသတြင္ ေဖာက္လုပ္ ထားေသာအေ၀းေျပးကားလမ္းမႀကီးမ်ားေပၚတြင္ ယာဥ္သြားလာမႈ မ်ားမ်ားစားစား မေတြ႕ရပါ။ ေခ်ာင္ေကာင္းစီးပြားေရး ေက်ာင္းမွ စီးပြားေရးပါေမာကၡ မင္းေဟာင္က “ေက်းလက္ေနျပည္သူတို႔မွာ အစိုးရေဖာက္လုပ္ထားေသာ လမ္းမႀကီးမ်ားကို ျပည့္ျပည့္၀၀ အသံုးခ်ႏိုင္ျခင္းမရွိေသးဘူး” ဟု ေ၀ဖန္ေျပာဆိုပါ သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ တရုတ္အစိုးရ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈမ်ားသည္ စီးပြားေရးကို အက်ိဳးျပန္ျပဳဖို႔ အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ ေစာင့္ဆုိုင္းရဦးမည့္သေဘာရွိပါသည္။

အရင္းရွင္စနစ္ထြန္းကားၿပီဆိုတာ ဟုတ္ရဲ႕လား

ေခါင္းေဆာင္ႀကီး တိန္႔ေရွာင္ဖိန္က “ေၾကာင္ျဖဴသလား၊ မဲသလား အေရးမႀကီးပါ၊ ၾကြက္ခုတ္တတ္ဖို႔သာ လိုရင္းပဲ” ဟူသည့္ ေၾကြးေၾကာ္သံျဖင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ စီးပြားေရးကို အစဥ္အလာ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္မွ ေျပာင္းလဲပစ္ခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္တြင္ ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းေပါင္း သန္း ၂၀ ခန္႔ရွိၿပီး၊ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ သန္း ေလးဆယ္ခန္႔ထ္ိရွိခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းရွင္မ်ားပါ အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္းႀကီးမ်ားႏွင့္ ယွဥ္ၿပိဳင္ဖို႔ အခက္အခဲေတြရွိလာသည္။ အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္းမ်ားမွာ အစိုးရ ဘဏ္ႀကီးမ်ားမွတစ္ဆင့္ ေခ်းေငြအေျမာက္အျမားကို အတုိးႏႈန္းသံုးရာခိုင္ႏႈန္းျဖင့္သာ အလြယ္တကူရရွိလာၾကသည္။ ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းရွင္မ်ားက ေငြေခ်းလွ်င္ အတိုးႏႈန္း ျမင့္ျမင့္မားမား ေပးရၿပီး၊ အလြယ္တကူေငြေခ်း၍မရႏိုင္ဘဲ အေပါင္ ပစၥည္းတစ္ခုခုထားႏိုင္မွ ရရွိေလ့ရွိသည္။

ႏွစ္သံုးဆယ္ေက်ာ္ၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္ေသာ စီးပြားေရးတံခါးဖြင့္္မႈသည္ ပုဂၢလိက က႑ကို အထိုက္အေလ်ာက္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေစခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အစိုးရပိုင္လုပ္ငန္းႀကီးမ်ား (State-owned Enterprise) ကေတာ့ ၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ ႏွစ္စဥ္တိုးတက္ခဲ့သည္။ ပုဂၢလိက လုပ္ငန္းရွင္မ်ားကေတာ့ အရင္းအႏွီးရွာေဖြရခက္ခဲမႈေၾကာင့္ ဆံုးရံႈးနစ္နာမႈမ်ား စြာရွိခဲ့သည္။

ႏိုင္ငံ၏ ေသာ့ခ်က္က်ေသာ လုပ္ငန္းမ်ားျဖစ္သည့္ ဘ႑ာေရး၊ အင္တာနက္၊ ဆက္သြယ္ေရးလုပ္ငန္း၊ ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ ဓါတ္ေငြ႕ စသည္တို႔တြင္ ပုဂၢလိကပိုင္းကို ၀င္ေရာက္လုပ္ကိုင္ခြင့္ ပိတ္ပင္ထားဆဲျဖစ္သည္။ အိမ္ၿခံေျမေစ်းကြက္၏ သံုးပံု ႏွစ္ပံုခန္႔ကို အစိုးရပိုင္ကုမၸဏီမ်ားက ခ်ဳပ္ကိုင္ထားၿပီး၊ စေတာ့ေစ်းကြက္မ်ားတြင္ လည္း ထိုကုမၸဏီ၏ စေတာ့မ်ားက ၇၀ ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ထိပါ၀င္သည္။ စီးပြားေရးက်ဆင္းမႈ ဂယက္ေနာက္ပိုင္းတြင္ အေျခအေနသည္ ပို၍ဆိုးရြားသြားသည္ဟု ပညာရွင္မ်ားက သံုးသပ္ၾကသည္။ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီမ်ားက ေငြျပတ္ ေနခ်ိန္တြင္ ထိုကုမၸဏီမ်ားက လုပ္ငန္းပိုတိုးခ်ဲ႕ လာေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

တရုတ္ႏိုင္ငံ ပို႔ကုန္လုပ္ငန္း၏ လွ်ိဳု႕၀ွက္ခ်က္

ကမၻာ့စီးပြားေရး ေႏွးေကြးမႈေၾကာင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ ပို႔ကုန္လုပ္ငန္း ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္း က်ဆင္းသြားသည္။ သို႔ေသာ္ တရုတ္၏ ဂ်ီဒီပီကေတာ့ ရွစ္ရာခိုင္ႏႈန္းခန္႔ ျမင့္တက္လာမည္ျဖစ္သည္။ ထုိအခ်က္က တရုတ္စီးပြားေရးသည္ ပို႔ကုန္လုပ္ငန္းကို အဓိကအားကိုးရျခင္း မရွိေၾကာင္းသိႏိုင္သည္။ တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ ပို႔ကုန္က႑သည္ စီးပြားေရးတစ္ခုလံုး၏ ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ခန္႔ရွိသည္ဟု ယခင္က ယူဆခဲ့ၾကဖူးသည္။ ထိုအခ်က္က လြဲမွားေနတာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဟု စီးပြားေရးပညာရွင္တစ္ဦးက ေျပာသည္။ ကမၻာေပၚတြင္ ကြန္ပ်ဴတာကီးဘုတ္မွအစ ဂ်က္ေလယာဥ္ အင္ဂ်င္မ်ားအထိ Made in China ဟူေသာ စာတန္းကို ေတြ႕ျမင္ေနရသည္။ တရုတ္ႏိုင္ငံမွ ကမၻာ့ေစ်းကြက္တစ္ခုလံုးကို ေထာက္ပံ့ထားသည္ဟုပင္ ထင္ခ်င္စရာ ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ တကယ့္အျဖစ္အပ်က္မွာ ၂၁ ရာစုတြင္တြင္ က်ယ္လာေသာ Offshoring လုပ္ငန္းကို တရုတ္ျပည္က အမ်ားဆံုးရရွိေနေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ တကယ္ေတာ့ တရုတ္တြင္ လုပ္သည္ဟူေသာ ပစၥည္းအမ်ားစုမွာ တရုတ္ျပည္တြင္ အေခ်ာတပ္ဆင္ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ အမွန္တကယ္ ထုတ္လုပ္ျခင္းမဟုတ္ပါ။ ဥပမာ ၂၉၉ ေဒၚလာတန္ i pod တစ္လံုးကို လက္ကားေစ်း ေဒၚလာ ၁၅၀ ခန္႔ျဖင့္ ေရာင္းခ်သည္။ သို႔ေသာ္ တရုတ္အလုပ္သမားမ်ား ရရွိသည္က ၇.၅ ေဒၚလာမွ်သာရွိသည္။ က်န္သည့္ေငြ ၁၄၀ ေဒၚလာေက်ာ္ကို မူရင္းကုမၸဏီ Apple က ရရွိျခင္းျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္Made in China စာတန္းပါ i pod တစ္လံုးေၾကာင့္ တရုတ္စီးပြားးေရးကို ခုနစ္ေဒၚလာေက်ာ္သာ တက္ေစျခင္းျဖစ္သည္။

ျပည္တြင္းစားသံုးမႈအေျခအေန

တရုတ္ႏိုင္ငံတြင္ လူလတ္တန္းစား ဦးေရမ်ားစြာ တိုးတက္လာေသာ္လည္း၊ ျပည္တြင္းစားသံုးမႈပမာဏ နည္းပါးေသးသည္။ တရုတ္ျပည္တြင္းစားသံုးမႈ (Domestic Comsumption) က ဂ်ီဒီပီ၏ ၃၇ ရာခိုင္ႏႈန္းသာရွိၿပီး၊ အျခားစီးပြားေရးအင္အားႀကီး ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ စာလွ်င္ အနည္းဆံုးရာခိုင္ႏႈန္းျဖစ္ပါသည္။ ထိုသုိ႔ျဖစ္ရသည္မွာလည္း တရုတ္လူထုက ၀င္ေငြျမင့္တက္ လာသည့္ တိုင္ေအာင္ စားသံုးဖို႔ထက္ စုေဆာင္းမႈကို ပို၍ျပဳလုပ္ၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ တရုတ္အစိုးရက ျပည္တြင္းစားသံုးမႈ တိုးတက္လာေစရန္ ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ေနျခင္းျဖစ္သည္။ လူလတ္တန္းစား မ်ားကုိေငြထုတ္ေခ်းရန္ အစိုးရက ညႊန္ၾကားခဲ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေပက်င္းႏွင့္ ရွန္ဟိုင္းရွိ တိုက္ခန္းမ်ား အ၀ယ္လိုက္လာခဲ့သည္။ အကယ္၍ အစိုးရကသာ ျပည္တြင္းစားသံုးမႈတက္ေအာင္ လုပ္ႏိုင္ပါက ပို႔ကုန္လုပ္ငန္းမပါဘဲ၊ ဂ်ီဒီပီ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ကိုးရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ျမင့္တက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္လိမ့္မည္ဟု ပညာရွင္မ်ားက ခန္႔မွန္းၾကသည္။

ေရနံအေပၚ မီခိုေနရေသာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ

တရုတ္ႏိုင္ငံ၏ စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ား ၁၉၉၀ ခုႏွစ္မ်ားတြင္ အလ်င္အျမန္ တိုးတက္ခဲ့မႈေၾကာင့္ ထိုအခ်ိန္မွစ၍ တရုတ္တြင္ ေရနံ၀ယ္လု္ိအား တျဖည္းျဖည္းခ်င္းျမင့္တက္ခဲ့သည္။ တရုတ္ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းကလည္း မိမိႏိုင္ငံ ၏ ေရနံအေပၚ မွီခို ေနရမႈကို နားလည္သေဘာေပါက္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရနံလံုေလာက္စြြာ ရရွိႏိုင္ေရးအတြက္ ၾကိဳတင္အစီအမံမ်ားစြာ ျပဳလုပ္ထားသည္။ တရုတ္အစိုးရပိုင္ ေရနံကုမၸဏီႀကီးမ်ားသည္ ကမၻတစ္၀န္းရွိ ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႕ ထြက္ရွိသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားႏွင့္ ႏွစ္ရွည္ကန္ထရိုက္စာခ်ဳပ္မ်ား ခ်ဳပ္ဆုိထားသည္။ ေနာက္ထပ္ေရနံ ပိုက္လိုင္းသစ္မ်ား တည္ေဆာက္ၿပီး၊ အနာဂတ္စြမ္းအင္ဖူလံုေရးကို တုိင္းျပည္၏အဓိက တာ၀န္အျဖစ္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ရႈျမင္ၾကသည္။

တရုတ္ႏိုင္ငံတြင္ ျပည္တြင္းအေျခအေန တည္ၿငိမ္ေအးခ်မ္းေရးအတြက္ စီးပြားေရးဆက္တိုက္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေနဖို႔ လိုအပ္သည္။ စီးပြားေရးဖြံ႕ၿဖိဳးဖို႔အတြက္ လံုေလာက္ေသာ ေရနံကို ပံုမွန္ရရွိေနဖို႔က အေရးႀကီး ေၾကာင္း တရုတ္ေခါင္းေဆာင္မ်ားက သိျမင္ၾကသည္။ သို႔ေသာ္ေရရွည္တြင္ ပို၍ စိတ္ခ်ရေစရန္အတြက္ ေရနံအေပၚ မွီခိုမႈကိုလည္း အစားထုိုးနည္းပညာမ်ား သံုးစြဲျခင္းျဖင့္ ေလွ်ာ့ခ်ရန္ ၾကိဳးစားလာသည္။ ေနေရာင္ျခည္၊ ေလစြမ္းအင္ႏွင့္ ဘတ္ထရီနည္းပညာ သုေတသနလုပ္ငန္း မ်ားတြင္ ေငြအေျမာက္အျမားရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံထားသည္။ ထုိနည္းပညာသံုးခုတြင္ ရင္းႏွီးထားသည့္ ေငြမွာ ေဒၚလာ ၂၁၈ ဘီလီယံ ရွိသည္။ ထိုပမာဏမွာ ကမၻာေပၚတြင္ အမ်ားဆံုးရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈပင္ ျဖစ္သည္။

တရုတ္ျပည္၏ လ်င္္ျမန္စြာ ေျပာင္းလဲႏိုင္မႈ

ယခင္အခ်ိန္တုန္းကဆိုလွ်င္ တရုတ္ႏိုင္ငံသည္ ကာဘြန္ထုတ္လုပ္မႈ ေလွ်ာ့ခ်ေပးရန္ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကို အစဥ္အၿမဲ ျငင္းပယ္ေလ့ရွိသည္။ ယခုေတာ့ေပက်င္းအစိုးရက ကမၻာႀကီးပူေႏြးမႈသည္ မိမိတို႔ႏိုင္ငံကိုလည္း အမ်ားႀကီးထိခိုက္ ႏို္င္ေၾကာင္း သိျမင္လာၿပီး၊ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ တကယ္ေတာ့ တရုတ္ျပည္၏ ေျပာင္းလဲႏိုင္မႈကို အထူးအံ့ၾသစရာမလုိလွပါ။ အတိတ္ကာလတြင္လည္း အေျခအေနက ဖိအားေပးလာလွ်င္ တရုတ္ႏုိင္ငံက အလိုက္သင့္ ေျပာင္းလဲႏိုင္ခဲ့သည္သာ။ ယဥ္ေက်းမႈ ေတာ္လွန္ေရးေၾကာင့္ ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈမ်ားကို ခံစားရသျဖင့္တရုတ္ေခါင္းေဆာင္ တိန္႔ေရွာင္ဖိန္က စီးပြားေရးတံခါးဖြင့္ လွစ္ဖို႔ ဆံုးျဖတ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေနာက္တက္လာမည့္ တရုတ္ေခါင္းေဆာင္သစ္ သည္လည္း ေျပာင္းလဲေနသည့္ ကမၻာ့အေျခအေနကို သံုးသပ္၍ ေပၚလစီအေျပာင္းအလဲမ်ား ျပဳလုပ္လိမ့္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ရပါသည္။

အင္အားၿပိဳင္ဆိုင္မႈျပင္းထန္ဆဲကာလ

၂၀၁၂ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္သမၼတေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပမွာျဖစ္သလိုတရုတ္ႏိုင္ငံတြင္လည္း ၂၀၁၂ ခုႏွစ္၌ ေနာက္တက္ လာမည့္ သမၼတအသစ္ကို ပါတီေပၚလစ္ဗ်ဴရိုမ်ားက ေရြးခ်ယ္ၾကမည္ျဖစ္သည္။ ထုိိိထိပ္ပိုင္း ေခါင္းေဆာင္မ်ား သတင္း ရပ္ကြက္မွ တစ္စြန္းတစ္စထြက္လာေသာ သတင္းမ်ားအရ ေလာေလာဆယ္ သမၼတ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် အရွိဆံုးပုဂၢိဳလ္မွာ ဒုတိယ သမၼတ စီက်င္းပင္ (xi Jinping) ျဖစ္သည္။ သူသည္၂၀၀၃ ခုႏွစ္မွ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္အထိ က်ိက်ီးယန္ျပည္နယ္၏ ပါတီဥကၠ႒ အျဖစ္အမႈထမ္းခဲ့ၿပီး၊အခ်ိန္ခဏတာအတြင္း တိုင္းျပည္၏ ဒုတိယ အျမင့္ဆံုးရာထူးကို ရရွိခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ပါတီ ေခါင္းေဆာင္ပိုင္းမ်ားအတြင္း အင္အားၿပိဳင္ဆိုင္မႈ ျပင္းထန္းေနေသာေၾကာင့္ သူတရုတ္သမၼတ တကယ္ျဖစ္မျဖစ္ကို အေသအခ်ာမေျပာႏိုင္ေသးပါ။ စီက်င္းပင္ကလက္ရွိတြင္ ဒုတိယ သမၼတျဖစ္ေနေသာ္လည္း၊ တရုတ္တပ္မေတာ္တြင္ မည္သည့္ ရာထူးမွမရရွိေသးပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ပါတီအီလိုက္မ်ားက စက္တင္ဘာတြင္ က်င္းပခဲ့ေသာ ပါတီအေထြေထြ ညီလာခံတြင္ စီက်င္းပင္ကို ဒုတိယ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္ရာထူးသုိ႔ တိုုးျမွင့္ေပးရန္ႀကိဳးစားေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္လည္းတစ္ဖက္ အုပ္စု၏ ကန္႔ကြက္မႈေၾကာင့္ေအာင္ျမင္ျခင္းမရွိခဲ့ပါ။ တရုတ္ႏိုင္ငံတြင္အစဥ္အလာအရ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ခ်ဴအင္လိုင္း လက္ထက္မွစ၍ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားသည္ သမၼတတက္ျဖစ္ေလ့မရွုိခဲ့ပါ။ သုိ႔ေသာ္ လက္ရွိ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္၀မ္က်ားေပါင္ သည္ ျပည္သူလူထုႀကိဳက္ႏွစ္သက္မႈ အမ်ားဆံုးရရွိေနၿပီး၊ တရုတ္သမိုင္းတေလွ်ာက္ လူႀကိဳက္အမ်ားဆံုး ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္ေနသည္။ ထိုု႔ေၾကာင့္ ေနာက္ျဖစ္လာမည့္ သမၼတအသစ္သည္ ၀မ္က်ားေပါင္းလည္းျဖစ္ႏိုင္သည္ဟု ထင္ေၾကးေပးေန ၾကသူမ်ားရွိၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ၂၀၁၂ ေရာက္လွ်င္ေတာ့ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ ဘယ္လိုေျပာင္းလဲသြားမလဲ ဆိုတာ ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေက်ာ္သူဟန္
Ref: Newsweek