ေရခံေၿမခံ

စီမံခန္႔ခြဲမႈဘာသာရပ္မွာ ပါတယ္၊ အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခု ေအာင္ၿမင္ဖုိ႔ ဘာေတြမ်ား လုိအပ္ပါသလဲေပါ့။ ႏွစ္ပုိင္းစဥ္းစားရပါမယ္၊ ILOC နဲ႔ ELOC တဲ့။

ILOC ဆိုတာကေတာ့ Internal Locus Of Control ကို ဆိုလိုတာ၊ Internal ဆိုတာက အတြင္း၊ Locus ဆိုတာက ေနရာ၊ Control ကေတာ့ ထိန္းခ်ဴပ္တာ၊ ဆီေလ်ာ္ေအာင္ ၿခံဳၿပီး ဘာသာၿပန္ရရင္ေတာ့ အတြင္းကေန ထိန္းခ်ဴပ္ၿခင္းေပါ့၊ ELOC ဆိုတာကေတာ့ External Locus of control၊ ၿပင္ပအရာတခုခုကေန လာေရာက္ထိန္းခ်ဴပ္တာ၊ လႊမ္းမိုးတာကို ေခၚတာ။

အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခု ေအာင္ၿမင္ဖို႔အတြက္ အဲ့ဒီအဖြဲ႔ထဲက အဖြဲ႔သားေတြရဲ႔ အရည္အခ်င္း၊ ညီညြတ္မႈ၊ စိတ္ဓါတ္၊ ဒါေတြအေရးၾကီးသလို၊ သူ႔တခုတည္း ေဒါင္ေဒါင္ၿမည္ေနရံုနဲ႔လည္း မရဘူး၊ သူနဲ႔ မိတ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းေတြ၊ သူ႔ကို ပံ့ပိုးကူညီေပးေနတဲ့သူေတြ၊ သူ႔ရဲ႔ ၿပိဳင္ဘက္ေတြ၊ ေနာက္ ေနရာေဒသ၊ အခ်ိန္ကာလ စသၿဖင့္ ၿပင္ပက အရာေတြကိုလည္း ထည္႕သြင္းစဥ္းစားၿပီး ၿပင္ဆင္ဖို႔လိုတယ္။ ဒါမွပဲ အဲဒီအဖြဲ႔အစည္းဟာ ေအာင္ၿမင္မႈ ရရွိႏိုင္မယ္။

လူတစ္ေယာက္ခ်င္းစီအေနနဲ႔ စဥ္းစားၾကည္႔မိတယ္..

အေမရိကန္လုိ ႏုိင္ငံမ်ိဳးမွာ ေမြးဖြါးၾကီးၿပင္းၿပီး အလုပ္လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ လူတစ္ေယာက္ကို သြားေမးၾကည္႕ပါ၊ လူတစ္ေယာက္ ေအာင္ၿမင္ဖို႔အတြက္ ဘာေတြမ်ားလိုအပ္ပါမလဲ လို႔။ သူက ၿပန္ေၿဖလိမ့္မယ္၊ ကၽြန္ေတာ္ ပညာၾကိဳးစားတယ္၊ အလုပ္ၾကိဳးစားတယ္၊ ဒါေၾကာင့္ ေအာင္ၿမင္တယ္၊ ကၽြန္ေတာ္ အလုပ္မလုပ္တဲ့ေန႔၊ ပညာနည္းတဲဲ့ေန႔ ကၽြန္ေတာ္ က်ရံႈးမယ္၊ ဒီလိုပဲ ၿပန္ေၿဖလိမ့္မယ္၊ ဒါပဲ သူတို႔အတြက္ ေအာင္ၿမင္ဖို႔ လိုအပ္ခ်က္က။ ရွင္းရွင္းေလးပဲ။

အဲလို စကားမ်ိဳးကို စစ္ၿဖစ္လုိ႔ ထြက္ေၿပးတိမ္းေရွာင္ေနရတဲ့ ကခ်င္ၿပည္နယ္က ဒုကၡသည္ေတြ၊ ဘဂၤါလီအေရးေၾကာင့္ ဒုကၡေရာက္ေနၾကရတဲ့ ရခိုင္က ၿပည္သူေတြ၊ မိဘက ေငြေၾကးအဆင္မေၿပလို႔ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔ ေက်ာင္းထြက္ အလုပ္လုပ္ေနၾကရတဲ့ ကေလးေလးေတြ၊ ေနာက္ ေၿမသိမ္းခံ လယ္သမားေတြ၊ သူတို႔ေတြကို ခုနက စကားမ်ိဳး သြားေၿပာၾကည္႕ပါလား၊ ခင္ဗ်ားတို႔ ၾကိဳးစားၾကဗ်ာ၊ ပညာေတြ တတ္ေအာင္ သင္ၾက၊ ဒါမွ ခင္ဗ်ားတုိ႔ေတြ ေအာင္ၿမင္မွာ၊ ေကာင္းစားမွာ လို႔ ေၿပာၾကည္႕လုိက္၊ သူတို႔က ၿပန္ေၿပာမွာေပါ့၊ ေၿပာတာမွ ခံစားခ်က္အၿပည္႕နဲ႔ မ်က္ရည္ေတြအ၀ဲလိုက္နဲ႔ကို နင့္နင့္သီးသီး ၿပန္ေၿပာမွာ၊

"ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြ ပညာသင္ဖို႔ ဘယ္မွာလဲ စာသင္ေက်ာင္း၊ ဘယ္မွာလဲ ပိုက္ဆံ၊ အလုပ္လုပ္ဖို႔ ဘယ္မွာလဲ အခြင့္အလမ္း၊ ဘယ္မွာလဲ တရားဥပေဒ စိုးမိုးမႈ၊ ဘယ္မွာလဲ ၿငိမ္းခ်မ္းမႈ။"

ဟုတ္တယ္ေနာ္၊ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြကေတာ့ မိဘရဲ႔ အရိပ္အာ၀ါသေအာက္မွာ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္းနဲ႔ စာေတြသင္၊ ပညာေတြတတ္၊ အၿမင္ေတြက်ယ္လို႔ ပညာေခတ္ ပညာေခတ္နဲ႔ ေအာ္ေနႏုိင္ေပမဲ့ သူတို႔ေတြကေတာ့ ပညာေခတ္ကို အသာထားဦး၊ အၿပင္မွာၿဖစ္ေနတဲ့ စစ္ထဲ အသက္ေတြ ပါမသြားဖို႔ အဓိကၿဖစ္ေနတယ္ေလ။

ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔ အလုပ္လုပ္ေနၾကရတဲ့ ကေလးေတြကိုေရာ ဘယ္လုိလုပ္ ပညာရဲ႔တန္ဖိုးအေၾကာင္း သြားေၿပာၿပရမလဲ၊ ပညာဆိုတဲ့အမ်ိဳးက ရက္ပိုင္းအတြင္း၊ ကာလတိုေလးအတြင္းမွာ အစြမ္းၿပတတ္တဲ့ အရာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူးမလား၊ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာမွ သိသိသာသာ အစြမ္းၿပလာတတ္တဲ့ ေဆးတစ္မ်ိဳးဆိုေတာ့ ခုလတ္တေလာ အေရးေပၚ ၿဖစ္ေနတဲ့ ေနေရး စားေရး ေရာဂါအတြက္က အဆင္ေၿပႏုိင္တဲ့ အေနအထားမွာ မရွိဘူး။ သူတို႔အေနနဲ႔ ပညာရဲ႔တန္ဖိုးကို ၿမင္ႏုိင္ဖို႔ဆိုတာ ေၿပာသေလာက္ေတာ့ မလြယ္ပါဘူး။

ဟုတ္ပါၿပီ၊ သူတို႔ေတြကို အသာထားလုိက္ဦး၊ ေအးေအးခ်မ္းခ်မ္း သာသာယာယာ ေနေနၾကရတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ကိုယ္တိုင္ကိုပဲ တစ္ခါလွည္႕စဥ္းစားၾကည္႕ၾကစို႔။ ခုနက အေမရိကန္လို ႏုိင္ငံမ်ိဳး၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီးႏုိင္ငံမ်ိဳးမွာ ေမြးဖါြးၾကီးၿပင္းလာရတဲ့ လူတစ္ေယာက္နဲ႔ ၿမန္မာၿပည္က ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြနဲ႔ အၿမင္ခ်င္း၊ ခံယူခ်က္ခ်င္း၊ အေတြ႔အၾကံဳ၊ ကၽြမ္းက်င္မႈခ်င္း တူႏုိင္ပါ့မလား၊ မတူႏုိင္ဘူးေနာ္၊ ေ၀းေ၀းမၾကည္႕ပါနဲ႔ဦး၊ အင္တာနက္ သံုးတာကိုပဲ ၾကည္႕၊ သူမ်ားႏုိင္ငံေတြမွာ အင္တာနက္ (၁)နာရီ သံုးလို႔ ရလာတဲ့ သတင္းအခ်က္အလက္ ပမာဏကို ရဖို႔ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ေတြက (၃)နာရီေလာက္ အခ်ိန္ေပးၾကရတယ္။ ကြန္နက္ရွင္ခ်င္းက မတူဘူးေလ။ အဂၤလန္မွာ လူလာၿဖစ္တဲ့သူနဲ႔ ၿမန္မာၿပည္မွာ လူလာၿဖစ္တဲ့သူ ဘယ္သူက ကမာၻေက်ာ္ ေဘာလံုးသမားၿဖစ္ဖုိ႔ ပိုလြယ္ကူမလဲ၊ စဥ္းစားၾကည္႕ေနာ္။ ေနာက္ဆံုးကုန္ကုန္ ေၿပာရရင္ ခု ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္မွာ ရွိေနတဲ့ ကမာၻ႕အဆင့္အတန္းမီ အရည္အေသြးေတြ ဆိုတာမွာလည္း သူကိုယ္တိုင္ရဲ႔ ၾကိဳးစားအားထုတ္မႈ၊ သတၱိ၊ စိတ္ပိုင္းၿဖတ္မႈေတြအၿပင္ ႏုိင္ငံၿခားမွာ ၾကီးၿပင္းခဲ့တာ၊ တကၠသိုလ္တက္ခဲ့ရတာ၊ ကာလအတန္ၾကာ ေနထိုင္အေၿခခ်ခဲ့ဖူးတာ၊ ဒါေတြကိုလည္း ေမ့ထားလို႔ေတာ့ မရဘူး။

ဒါၿဖင့္ စဥ္းစားစရာ ၿဖစ္လာတယ္၊ လူဆိုတာ မိမိကိုယ္သာ ကိုးကြယ္ရာ၏ လို႔ေတာင္ ဘုရားေဟာ ရွိေသးတယ္မဟုတ္လား၊ လူက အဓိကပဲေလ၊ ဒီလုိေတြ ပတ္၀န္းက်င္ကို လုိက္လက္ညိွဳးထိုးေနလို႔ ဘယ္ၿဖစ္မလဲ။ ေနာက္ၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ႔ အေဖ၊ ဗိုလ္ခ်ဴပ္ေအာင္ဆန္းက နတ္ေမာက္ကေလ၊ ဘယ္ႏုိင္ငံၿခားမွာမွလည္း မေမြးဘူး၊ ၾကီးလည္းမၾကီးၿပင္းဘူး၊ သူဆိုလည္း ေတာ္လိုက္တာမွ ေၿပာမေနနဲ႔၊ ေနာက္ ဖ်ာပံုက ဆရာေဇာ္ဂ်ီတို႔၊ ပန္းတေနာ္က ဦးသန္႔တုိ႔ဆိုရင္ေရာ။

ဟုတ္ပါတယ္၊ ဒါေတြ ေၿပာေနတာ ဘုရားေဟာကို ဆန္႔က်င္တာလည္း မဟုတ္ဘူး၊ ေအာင္ၿမင္ဖို႔အတြက္ ေနရာတကာ အေထာက္အပံ့ရွာ၊ အမွီရွာခုိင္းေနတာလည္း မဟုတ္ဘူး၊ စိတ္ဓါတ္က်ဖို႔လည္း မဟုတ္ဘူး၊ ေတာမွာ ေမြးတုိင္း မေအာင္ၿမင္ႏုိင္ေတာ့ဘူးလို႔ ေၿပာေနတာလည္း မဟုတ္ဘူး။ ဗိုလ္ခ်ဴပ္ေအာင္ဆန္းတို႔လုိ ေတာၿမိဳ႔ေလးေတြကေန ကမာၻေက်ာ္သြားတဲံသူေတြ ကမာၻမွာေရာ ၿမန္မာမွာပါ အမ်ားၾကီးပါပဲ။ ခုလက္ရွိ ကခ်င္စစ္ေဘးဒုကၡသည္ကေလးငယ္ေတြ၊ လူငယ္ေတြထဲကေနေရာ တစ္ခ်ိန္မွာ ကမာၻ႕ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဗိသုကာေတြ၊ ႏုိဘယ္ဆုရွင္ေတြ ထြက္ေပၚမလာႏုိင္ဘူးလို႔ ဘယ္သူက ကံေသကံမ ေၿပာႏုိင္မွာလဲ၊ ရွိလာႏုိင္တာေပါ့၊ သူတို႔က စစ္မက္ရဲ႔ ဒုကၡေတြကို ကိုယ္ေတြ႔ခံစားဖူးသူေတြကိုး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြ ဒီကေန ဘယ္ေလာက္ပဲ ကိုယ္ခ်င္းစာပါတယ္ေၿပာေၿပာ၊ ခံစားရပါတယ္ေၿပာေၿပာ ကာယကံရွင္ေတြၿဖစ္တဲ့ သူတို႔ေတြရဲ႔ ခံစားခ်က္ကိုေတာ့ ဘယ္မီႏိုင္မလဲ၊ ဟုတ္တယ္ေနာ္။ ကၽြန္ေတာ္ေၿပာခ်င္တာက တစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းအေနနဲ႔ ေၿပာတာ မဟုတ္ဘူး၊ တစ္တုိင္းၿပည္လံုးအေနနဲ႔ စဥ္းစားေစခ်င္တာ။

နတ္ေမာက္သား ဗိုလ္ခ်ဴပ္ေအာင္ဆန္း၊ ပန္းတေနာ္သား ဦးသန္႔၊ ဖ်ာပံုသား ဆရာေဇာ္ဂ်ီ၊ သူတို႔ေတြဟာ ခုနကလို ေတာၿမိဳ႔ေတြမွာ ေမြးဖြါးၾကီးၿပင္းလာရတာ ဆိုေပမဲ့ သူတို႔ေဘးမွာ စာအုပ္ေတြ ရွိတယ္၊ ပညာကို လိုလားတဲ့ အသိုင္းအ၀ုိင္း ရွိတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူတစ္ေယာက္ ေအာင္ၿမင္ဖို႔ ဘာမွမရွိဘူးဆုိေတာင္ အနည္းဆံုး စာအုပ္ေတြေတာ့ ရွိဖို႔လုိတယ္၊ စာဖတ္ၿခင္းကို အားေပးတဲ့၊ အားလည္းအားေပးႏုိင္တဲ့ အသိုင္းအ၀ိုင္း ရွိဖို႔လုိတယ္။ ေခတ္မီနည္းပညာေတြ မရွိလည္း အဲဒီစာအုပ္ေတြကတစ္ဆင့္ သူ႔ဟာသူ အေရာက္သြားလိမ့္မယ္၊ ေငြေၾကးၾကြယ္၀မႈေတြဆီကိုလည္း အဲဒီပညာကတစ္ဆင့္ပဲ အေရာက္သြားလို႔ ရႏုိင္တယ္။ အဲဒီေတာ့ တုိင္းၿပည္တိုးတက္ဖို႔ အနည္းဆံုး စာအုပ္ေတြေတာ့ ၿပည္႕ၿပည္႕စံုစံု လံုလံုေလာက္ေလာက္ ရွိရလိမ့္မယ္။

ခုေခတ္ကို Globalization Age လို႔ ေခၚၾကတယ္။ ဆိုလုိတာက ကမာၻၾကီးက ရြာၾကီးသဖြယ္ ၿဖစ္လာၿပီ၊ အရင္လို ကိုယ့္အခ်င္းခ်င္းပဲ ၿပိဳင္ေနလို႔ မရေတာ့ဘူး၊ တစ္ကမာၻလံုးနဲ႔ ၿပိဳင္ရေတာ့မယ္။ ခု ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ဆရာ၀န္ေတြ၊ ႏုိင္ငံၿခားထြက္ၾကမဲ့သူေတြ ရွိတယ္၊ ဒီမွာပဲ လုပ္မယ္ဆိုတဲ့သူေတြ ရွိတယ္။ ခု ႏုိင္ငံေရးက ပြင့္လင္းလာေတာ့ ႏုိင္ငံၿခား အကူအညီေတြ၊ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈေတြ ၀င္လာၾကၿပီ၊ သူတို႔နဲ႔အတူ ၿပိဳင္ဆုိင္မႈေတြပါ ၀င္လာၾကေတာ့မယ္။ အဲဒီအခါ ဒီဆရာ၀န္ကေတာ့ ၿမန္မာမို႔လို႔ ဒီေရာဂါကို မသိလည္း မကုတတ္လည္း ကိစၥမရွိဘူး၊ သူေၾကာင့္ လူနာေသသြားလည္း ခြင့္လႊတ္တယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ရွိမွာမဟုတ္ဘူး။ ၿမန္မာပဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ ကိုရီးယားပဲၿဖစ္ၿဖစ္၊ အေမရိကန္ပဲၿဖစ္ၿဖစ္ အားလံုးသည္ အတူတူပဲ၊ အားလံုးသည္ ၿပင္ညီကြင္းေပၚမွာပဲ စံႏႈန္းတစ္ခုတည္းနဲ႔ ၿပိဳင္ၾကဆိုင္ၾကရမွာပဲ၊ ဘယ္သူ႔ ဘယ္သူကိုမွ အေက်ာေပးတယ္ ဆုိတာမရွိဘူး။ ဒါေပမဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြဟာ ေရခံေၿမခံေကာင္းမွာ ေပါက္ဖြါးရွင္သန္ခဲ့ရသူေတြ မဟုတ္ေတာ့ ၿပိဳင္ပြဲမ၀င္ခင္ကတည္းက သူမ်ားေနာက္ ေရာက္ႏွင့္ေနၿပီဆိုတာ သေဘာေပါက္ထားရမယ္။ ဒါေလးကို Alert လုပ္ခ်င္တာပါ။ အဲဒီေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ေတြ ဘာလုပ္ၾကရမလဲ။

ဆရာမ ဂ်ဴး ကေတာ့ သူ႔ရဲ႔ ေစာင့္ေနမယ္လုိ႔ မေၿပာလုိက္ဘူး ၀တၳဳမွာ ေရးဖူးတယ္..

"လူငယ္ေတြမွာ ၾကြယ္၀တဲ့ ပတ္၀န္းက်င္တစ္ခု လိုအပ္တယ္၊ Rich environment လို႔ ေခၚတာေပါ့၊ ဘ၀ေအာင္ၿမင္မႈအတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ အရာေတြေပါ့၊ စာအုပ္ေတြ လိုမယ္၊ ေခတ္ကိုအမီလိုက္ဖို႔ သင့္တင့္တဲ့ နည္းပညာေတြ လိုမယ္၊ ပညာကို ကုိယ့္ကို လက္ဆင့္ကမ္းႏိုင္မယ့္ လူေတြလိုမယ္။ အဲဒီပတ္၀န္းက်င္ဆုိတာက တခ်ိဳ႔အတြက္ အလိုအေလ်ာက္ ရွိေနၿပီး တခ်ိဳ႔အတြက္ေတာ့ ကိုယ္တုိင္အားထုတ္ဖန္တီးမွ ရတယ္။ ပညာက ကိုယ့္အနားကို မလာရင္ ကိုယ္က ပညာဆီ သြားရမွာပဲ။"

ဟုတ္တယ္၊ လုပ္ရမွာကေတာ့ ပညာက ကုိယ့္ဆီမလာရင္ ကိုယ္က ပညာဆီ မေရာက္ေရာက္ေအာင္ သြားၾကရမွာပဲ၊ ဒါပဲ ဒီ့အၿပင္ တၿခားနည္းလမ္း မရွိဘူး။

ကမာၻေက်ာ္သူေဌးၾကီး ဘီလ္ဂိတ္ကလည္း ကမာၻေက်ာ္စကားတစ္ခြန္းကို ေၿပာဖူးတယ္..

"ေမြးဖြါးလာတဲ့ အခိ်န္မွာ ဆင္းရဲေနတာဟာ မင္းအၿပစ္ မဟုတ္ဘူး၊ ေသဆံုးေတာ့မယ့္အခ်ိန္မွာ ဆင္းရဲေနရင္ေတာ့ အဲဒါ မင္းအၿပစ္ပဲ"တဲ့။

သိပ္ေကာင္းတဲ့ စကားေလးပါ၊ သူ႔စကားေလးနဲ႔ ဆရာေဇာ္ဂ်ီရဲ႔ သင္ေသသြားေသာ္ ကဗ်ာေလးကို ခ်ိတ္ဆက္ၾကည္႕မိတယ္..

ဆင္းရဲတဲ့တုိင္းၿပည္၊ မဖြံ႔ၿဖိဳးေသးတဲ့တိုင္းၿပည္မွာ လူလာၿဖစ္ရတာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြရဲ႔ အၿပစ္လား၊ မဟုတ္ဘူးေနာ္၊ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔အၿပစ္ မဟုတ္ဘူး။ အဲဒီအတြက္လည္း သိမ္ငယ္စရာ မရွိသလို ရွက္ေန၊ အားငယ္ေနစရာလည္း မလိုဘူး။ အဲ ဒါေပမဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြ ေသဆံုးသြားတဲ့အခါ ခုလုိပဲ ဆင္းရဲတဲ့တုိင္းၿပည္၊ LDC စာရင္း၀င္ တုိင္းၿပည္၊ ပဋိပကၡေပါင္း ေၿမာက္မ်ားစြာနဲ႔ တုိင္းၿပည္မ်ိဳးကိုပဲ ဆက္လက္ခ်န္ထားခဲ့ၾကဦးမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အဲဒါဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႔ အၿပစ္ၿဖစ္သြားၿပီေနာ္၊ သိပ္လည္း ရွက္စရာေကာင္းသြားၿပီ။ ဘယ္သူကမွ မတင္တဲ့ အဲဒီအၿပစ္၊ ဘယ္သူကမွ အေရးမယူ ေထာင္မခ်တဲ့ အဲဒီအၿပစ္ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြအားလံုး ေရွာင္လႊဲႏုိင္ဖုိ႔ ႏွစ္သစ္မွာ စိတ္သစ္ကိုယ္သစ္နဲ႔ ၾကိဳးစားသြားၾကဖို႔ေတာ့ လိုအပ္ေနပါၿပီေနာ္။

By 
Phio Thiha