အ႐ံႈး/အျမတ္
၅၁။ ကာဂီးလ္စစ္ပြဲသည္ ေမလပထမပတ္ကုန္မွစတင္ခဲ့ၿပီး ဇူလုိင္လ ၂၆ ရက္ေန႕တြင္ ၿပီးဆုံးခဲ့ပါသည္။ စစ္ပြဲအတြင္းႏွစ္ဖက္တပ္ဖြဲ႕မ်ားဆုံး႐ႈံးမႈအေနျဖင့္ အိႏၵိယဘက္မွ အရာရွိ ၂၅ ဦးအပါအ၀င္ ၅၂၇ ဦးက်ဆုံး၊ အရာရွိ ၄၅ ဦးအပါအ၀င္ ၆၈၃ ဦး ထိခုိက္ဒဏ္ရာရရွိခဲ့ၿပီး တစ္ဦးမွာစစ္သု႔ံပန္းအျဖစ္ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရပါသည္။ အိႏၵိယေလတပ္မွတုိက္ေလယာဥ္MIG-21 တစ္စီး၊ MI-12 တစ္စီး၊ ရဟတ္ယာဥ္ MI-17တစ္စီးတုိ႔ပ်က္စီး ဆုံး႐ႈံးခဲ့ပါသည္။ တိုက္ေလယာဥ္ တစ္စင္းႏွင့္ရဟတ္ယာဥ္တစ္စင္းတို႔မွာ စစ္ပြဲအတြင္းပစ္ခ်ခံခဲ႔ရၿပီး အျခားတိုက္ေလယာဥ္ တစ္စင္းမွာမူ စက္ခၽြတ္ယြင္းမႈေၾကာင့္ ပ်က္က်ခဲ႔ျခင္းျဖစ္ပါသည္။
၅၂။ ပါကစၥတန္ဘက္မွ အရာရွိ ၄၅ ဦးအပါအ၀င္ ၃၅၇ ဦးမွ ၄၀၀၀ ဦးထက္မနည္းက်ဆုံး၊ ၆၆၅ ဦးဒဏ္ရာ ရရွိခဲ့ၿပီး ၈ ဦးမွာ စစ္သု႔ံပန္းအျဖစ္ဖမ္းဆီးခံခဲ့ရပါသည္။ ပါကစၥတန္ေလတပ္မွ ရဟတ္ယာဥ္တစ္စီး ဆုံး႐ႈံးခဲ့ပါသည္။
၅၃။ အိႏၵိယႏုိင္ငံႏွင့္ပါကစၥတန္ႏုိင္ငံတုိ႕အၾကား ၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ကာဂီးလ္စစ္ပဲြအား စစ္ေရးဆုိင္ရာမဟာဗ်ဴဟာေလ့လာသူမ်ားက ပါကစၥတန္တပ္မေတာ္ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ မူ႐ွာရက္ဖ္၏ စီမံၫႊန္ၾကားမႈေအာက္တြင္ ပါကစၥတန္တပ္မေတာ္၏ စစ္ေရးဆုိင္ရာ ႐ႈံးနိမ့္မႈတစ္ခုအျဖစ္ ႐ႈျမင္ခဲ့ၾကပါသည္။ ပါကစၥတန္တပ္မေတာ္သည္တုိက္ပဲြအစပုိင္းတြင္ ေအာင္ျမင္မႈအနည္းငယ္ ႐ွိခဲ့ ေသာ္လည္း ေနာက္ဆုံးတြင္ အိႏၵိယတပ္မေတာ္၏ လက္ေအာက္တြင္ အႀကီးအက်ယ္႐ႈံးနိမ့္ခဲ့ရေပ သည္။ ပါကစၥတန္၏ အဓိကအားနည္းခ်က္မွာ ပါကစၥတန္စစ္ဘက္ႏွင့္ အရပ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္မ်ား အၾကား မဟာဗ်ဴဟာဆုိင္ရာၫိႇႏိႈင္းမႈမ႐ွိျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။
စစ္မဟာဗ်ဴဟာႏွင့္စစ္နည္းဗ်ဴဟာက်င့္သံုးမႈ
၅၄။ အိႏၵိယႏုိင္ငံႏွင့္ပါကစၥတန္ ႏုိင္ငံအၾကား ၁၉၉၉ခုႏွစ္၊ ေမလႏွင့္ ဇြန္လ အတြင္း ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ကာဂီးလ္စစ္ပြဲအား ပါကစၥတန္ႏုိင္ငံဘက္မွ ပါကစၥတန္တပ္မေတာ္၊ ပါကစၥတန္ မူဂ်ာဟစ္ဒင္တပ္ဖြဲ႕ႏွင့္ကက္ရွ္မီးယား စစ္ေသြးႂက(ျပည္သူ႕စစ္ေျပာက္က်ား) တပ္ဖြဲ႕မ်ားျဖင့္ ပါ၀င္တုိက္ခုိက္ခဲ့ပါသည္။၎င္းစစ္ပြဲတြင္ ပါကစၥတန္တပ္မေတာ္သမား႐ုိုးက်တပ္မ်ားသည္ ပါကစၥတန္ မူဂ်ာဟစ္ဒင္တပ္ဖြဲ႕၊ ကက္ရွ္မီးယား စစ္ေသြးႂကတုိ႔ႏွင့္ပူးေပါင္းကာ ေျပာက္က်ားစစ္ကုိ အေျမာက္ ပစ္ကူယူ၍ သမား႐ုိးက်စစ္အသြင္ တုိက္ခိုက္ေသာ စစ္မဟာဗ်ဴဟာကုိ က်င့္သံုးခဲ့ပါသည္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံ တပ္မေတာ္၏ တန္ျပန္ထုိးစစ္ ကာလတြင္မူ ခံစစ္ေသအျဖစ္ ၎င္းတို႔သိမ္းယူခဲ့ေသာေတာင္ကုန္း နယ္ေျမမ်ားကုိ ကာကြယ္ခဲ့ပါသည္။ အိႏၵိယတပ္မေတာ္ကမူ စစ္ပြဲအား ကန္႔သတ္စစ္ (Limited War ) အျဖစ္ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။
၅၅။ ကားဂီးလ္္စစ္ပြဲ၏ ထင္႐ွားေသာ စစ္နည္းဗ်ဴဟာမွာ ႏွစ္ဘက္တပ္မေတာ္မ်ားက အျမင့္ေပျမင့္္မားၿပီး ၊ ရာသီဥတုဆုိးရြားျပင္းထန္ေသာ စစ္ေျမျပင္တြင္ ေတာင္ေပၚတုိက္ပဲြ စစ္နည္းဗ်ဴဟာကို က်င့္သုံးခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ပါကစၥတန္တပ္မေတာ္အေနျဖင့္ ကက္႐ွ္မီးယား စစ္ေသြးႂက (ျပည္သူ႕စစ္ေျပာက္က်ား)မ်ားကုိပါအသုံးျပဳၿပီး သမား႐ုိးက်စစ္၊ ေျပာက္က်ားစစ္ ကိုေပါင္းစပ္၍ နယ္ေျမသိမ္းတုိက္ပဲြမ်ားအား အလစ္အငိုက္ရယူကာ ျမင့္မားေသာ ေတာင္တန္းမ်ား႐ွိရာ အဆုိပါေဒသတြင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါသည္။ ႏွစ္ဘက္တပ္မေတာ္မ်ားအတြက္ တုိက္ပဲြစဥ္အတြင္္း အုပ္ခ်ဳပ္ေထာက္ပံ့မႈအခက္အခဲမ်ား ႀကီးမားလြန္းျခင္းကုိ ခက္ခဲစြာေျဖ႐ွင္း ခဲ့ရပါသည္။ နယ္ေျမတစ္ခုလုံးသည္ ေရခဲႏွင့္ႏွင္းမ်ားဖံုးလႊမ္းေနေသာ၊ အေအးလြန္ကဲသည့္ ျမင့္မားလြန္းေသာ ေတာင္တန္းေတာင္စြယ္မ်ားျဖစ္ပါသည္။ သဘာ၀ေျမအေျခအေန၏ ကန္႔သတ္ခ်က္အရ တပ္မႏွင့္တပ္မဟာအဆင့္ နည္းဗ်ဴဟာေျမာက္ စစ္ဆင္ေရးမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည္ ဟုဆုိေသာ္လည္း တပ္ရင္းႀကီးအဆင့္ႏွင့္တပ္ရင္းအဆင့္ တုိက္ပဲြမ်ားကိုသာ ဖန္တီးတုိက္ခိုက္ျဖစ္ပြား ခဲ့သည္ကို ေတြ႕႐ွိရပါသည္။ အျမင့္ေပျမင့္မားလြန္းျခင္းႏွင့္ ရာသီဥတုဆုိးရြားျခင္းမ်ားေၾကာင့္လည္း ေလေၾကာင္း တုိက္ခုိက္မႈမ်ားႏွင့္ ေလေၾကာင္းမွ ဗုံးႀကဲျခင္းမ်ားမွာထိေရာက္သင့္သေလာက္ ထိေရာက္မႈ မ႐ွိခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႕႐ွိရပါသည္။
သံုးသပ္ခ်က္
၅၆။ ကက္႐ွ္မီးယားပဋိပကၡတြင္ အိႏၵိယႏွင့္ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံတို႔သည္ ထုိအခ်ိန္က ေငြေၾကး အက်ပ္အတည္း ျဖစ္ေနသည့္ၾကားမွပင္ အေမရိကန္၊ ႐ုရွားႏွင့္တ႐ုတ္တုိ႔၏ ေထာက္ပံ့ ကူညီမႈမ်ားျဖင့္ ေငြေၾကးမ်ားစြာအကုန္က်ခံ၍ စစ္မက္ယွဥ္ၿပိဳင္ တိုက္ခိုက္ခဲ့ၾကပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ပါကစၥတန္ အေနျဖင့္ ျပည္ပေထာက္ပံ့မႈမ်ားသည္ ၎င္းအတြက္မ်ားစြာ အေရးပါခဲ့ပါသည္။ အေမရိကန္မွ ပါကစၥတန္သုိ႔ ေထာက္ပံ့ထားေသာ ေမာင္းသူမဲ့ေလယာဥ္ပ်ံမ်ားႏွင့္ AN TPQ-36 ပစ္မွတ္ရွာေရဒါ မ်ားသည္ ပါကစၥတန္၏ေထာက္လွမ္းေရးလုပ္ငန္းတြင္ မ်ားစြာအေထာက္အကူျပဳခဲ့ ပါသည္။ ထုိ႔ျပင္ အိႏၵိယႏုိင္ငံအား အစၥေရးက အေျမာက္လက္နက္မ်ား၊ ေမာင္းသူမဲ့ရဟတ္ယာဥ္၊ ေလဆာ ထိန္းခ်ဳပ္ဗံုးႏွင့္ ၿဂိဳလ္တုေထာက္လွမ္းေရးဓါတ္ပံုမ်ားအား လွ်ဳိ႕၀ွက္စြာေထာက္ပံ့ေပးခဲ့ပါသည္။ ပါကစၥတန္ႏုိင္ငံသည္ ႏုိင္ငံတကာေငြေၾကး၇ံပံုေငြအဖြဲ႕မွ ေခ်းငွားေငြေဒၚလာ သန္း ၁၀၀ ႏွင့္ ဥေရာပေငြေခ်းစာခ်ဳပ္တန္ဘုိး အေမရိကန္ေဒၚလာသန္း ၇၅၀ ရရွိမႈတုိ႔သည္ ပါကစၥတန္၏ အခက္အခဲမ်ားအားမ်ားစြာ အဆင္ေျပမႈရွိခဲ့ပါသည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္ ကက္႐ွ္မီးယားျပႆနာ ေျပလည္သြားသည့္တိုင္ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုးသည္ ၎င္းတို႔၏ နယ္စပ္ေဒသကို ကင္းလွည့္ေစာင့္ၾကပ္ရန္ႏွင့္ ပိုင္နက္အျငင္းပြားမႈမျဖစ္ပြားေစရန္ ကာကြယ္ထိန္းသိမ္းေရးအတြက္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၁ ဘီလီယံစီခန္႔ကို သံုးစြဲေနၾကရပါသည္။ လက္႐ွိအခ်ိန္တြင္ ပါကစၥတန္သည္ ျပည္ပေႂကးၿမီေဒၚလာ ဘီလီယံ ၄၀ ႐ွိသည္ကို ေတြ႕ရၿပီး အေႂကးပင္လယ္ေ၀လွ်က္႐ွိပါသည္။ ထိုနည္းတူစြာပင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံသည္လည္း ကာကြယ္ေရးအတြက္ နယ္စပ္ေဒသတြင္တပ္မ်ား အလြန္အမင္း ျဖန္႔က်က္ခ်ထားမႈေၾကာင့္ ႏိုင္ငံ၏ဘတ္ဂ်က္လိုေငြျပမႈျမင့္တက္ေစရန္ တြန္းအားေပးသကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ေနပါသည္။
၅၇။ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုးသည္ ႏ်ဴးကလီးယားလက္နက္မ်ား ပိုင္ဆိုင္ထားသည့္ ရန္ဘက္ အိမ္နီးခ်င္းမ်ား ျဖစ္ေနသည့္ အေလ်ာက္ ကာကြယ္ေရးက႑ကို ဦးစားေပးလွ်က္ ႐ွိၾကရာ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံသည္ ၎င္း၏ ေလတပ္ႏွင့္ ေရတပ္အတြက္MIRAGE IIIတိုက္ေလယာဥ္မ်ားႏွင့္ ဗါသ်အေ အတန္းအစား ေရငုပ္သေဘၤာမ်ား ၀ယ္ယူေရးကို သတ္မွတ္ထားသည့္ ကာလအတိုင္း ၀ယ္ယူရန္ စီစဥ္ႀကိဳးပမ္းလွ်က္ ႐ွိသကဲ့သို႔ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွလည္း ေလေၾကာင္းရန္ကာကြယ္ေရး စစ္ေရယာဥ္ အား ႏိုင္ငံေတာင္ဘက္ကမ္း႐ိုးတန္း ကိုခ်င္ၿမိဳ႕တြင္ ႐ူပီး ၁၆ ဘီလီယံ (အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၃၇ သန္းေက်ာ္) အကုန္အက်ခံ တည္ေဆာက္ရန္ႏွင့္ ေရငုပ္သေဘၤာတစ္စင္းတည္ေဆာက္ရန္စီစဥ္လွ်က္႐ွိၿပီး ႐ု႐ွားေလယာဥ္တင္သေဘၤာ ADMIRAL KROSKOV အား ၀ယ္ယူေရးအတြက္လည္း ႐ု႐ွားႏိုင္ငံႏွင့္ နားလည္မႈစာခၽြန္လႊာ လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီး ျဖစ္ပါသည္။
၅၈။ ႏွစ္ႏိုင္ငံစလံုးသည္ စစ္ေရးတည္ေဆာက္မႈမ်ားကို တိုးျမႇင့္လုပ္ေဆာင္ေနသည့္အတြက္ ႏွစ္ဘက္ရန္လိုမႈမ်ား အဆံုးသတ္ႏိုင္ေျခနည္းပါးေနသည့္နည္းတူ အိႏၵိယ ပိုင္နယ္ဘက္ျခမ္း႐ွိ ယခု မြတ္စလင္ စစ္ေသြးႂကမ်ား ထိုးေဖာက္၀င္ေရာက္ခဲ့သည့္ ေတာင္တန္းမ်ားသည္ -၃၀ ဒီဂရီ ဆဲလ္ဆီးယပ္စ္ေအာက္ ေအးသည့္ေဒသျဖစ္ရာ ေဆာင္းရာသီေရာက္ခ်ိန္ အိႏၵိယတပ္ဖြဲ႔မ်ား လႈပ္႐ွားမႈ နည္းပါးေနခ်ိန္တြင္ အလစ္အငိုက္ရယူ ထပ္မံထိုးေဖာက္ ၀င္ေရာက္ႏိုင္မႈ႐ွိႏိုင္သျဖင့္ အကယ္၍ထပ္မ၀င္ေရာက္လာပါက စစ္ပြဲျပန္ျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ ႐ွိပါသည္။
၅၉။ ပါကစၥတန္၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ကအိႏၵိယႏိုင္ငံ ပိုင္နက္ေတာင္ကုန္းမ်ားမွ မူဂ်ာဟီဒင္စစ္ေသြးႂက မြတ္စလင္ ေျပာက္က်ားမ်ားအေပၚ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံက အေထာက္အကူေပးထားသည္ဟူေသာ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၏ စြပ္စြဲခ်က္မွာ မဟုတ္မမွန္ေၾကာင္း၊ ၎င္းတို႔သည္ အိႏၵိယထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွ လြတ္ေျမာက္ရန္ တိုက္ပြဲ၀င္ေနသူမ်ားသာျဖစ္ေၾကာင္း ျငင္းဆိုေျပာၾကားခဲ့ေသာ္လည္း ယင္းေျပာက္က်ားမ်ား ျပန္လည္႐ုပ္သိမ္းေရးကို ေဆာင္႐ြက္မည္ဟု အေမရိကန္ သမၼတကလင္တန္ ႏွင့္ သေဘာတူညီခဲ့သည္ကို ေထာက္႐ႈျခင္းျဖင့္ ေျပာက္က်ားမ်ားႏွင့္ဆက္ႏြယ္မႈ႐ွိသည္မွာထင္႐ွား ေနပါသည္။
၆၀။ ကက္႐ွ္မီးယားအေရး တင္းမာမႈမွာ ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံက စတင္၍ မြတ္စလင္စစ္ေသြးႂက ေျပာက္က်ား မ်ား ကို အေထာက္အကူေပးကာ ဆင္းမလားသေဘာတူစာခ်ဳပ္အရ ကက္႐ွ္မီးယား ေဒသကို ပိုင္းျခားထားသည့္ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးမ်ဥ္း ကို ျဖတ္ေက်ာ္၍ က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္သည့္သေဘာ သက္ေရာက္ေနပါသည္။ စစ္အင္အားအရ ၾကည့္လွ်င္လည္း ပါကစၥတန္ႏိုင္ငံသည္ အိႏၵိယႏိုင္ငံထက္ အင္အားနည္းၿပီး အကန္႔အသတ္ျဖင့္သာ စစ္ဆင္ႏြဲေနရသည့္အေျခအေန႐ွိပါသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ကက္႐ွ္မီးယားျပႆနာကို ေျဖ႐ွင္းရာတြင္ ႏိုင္ငံေရးအရ လည္းေကာင္း၊ စစ္ေရးအရလည္းေကာင္း ပါကစၥတန္က အနိမ့္စည္းမွေရာက္ေနၿပီး တတိယၾကားႏိုင္ငံတစ္ခု၏ သံတမန္ေရးအရ ေစ့စပ္ဖ်န္ေျဖမႈျဖင့္ ေဆာင္႐ြက္သြားလိုသည့္ဆႏၵ႐ွိေၾကာင္း ေတြ႔႐ွိရပါသည္။
၆၁။ လတ္တေလာအေျခအေန၌ ကာဂီးလ္ျပႆနာ ေျပလည္သြားသည့္တိုင္ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ပိုင္ဆိုင္မႈ ကာလတာ႐ွည္အျငင္းပြားေနသည့္ ကမၻာ့အျမင့္ဆံုးစစ္ေျမျပင္ဟု တင္စားေခၚေ၀ၚသည့္ ဆီယာခ်င္ေရခဲေတာင္ျပႆနာမွာက်န္႐ွိေနေသးသည္ကတစ္ေၾကာင္း၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးေဆြးေႏြးပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း တစ္ဘက္ႏွင့္တစ္ဘက္ ျပစ္တင္ေ၀ဖန္ေနမႈမ်ား ျပဳလုပ္ ေနၾကျခင္းေၾကာင့္တစ္ေၾကာင္း၊ ႏွစ္ႏိုင္ငံျပႆနာမ်ားေျပလည္ေရး ႀကိဳပမ္းေနမႈမွာအလွမ္းေ၀း ေနဦးမည္ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ တင္းမာမႈမ်ား ဆက္လက္ျဖစ္ေပၚေနမည္ျဖစ္ေနဦးမည္ျဖစ္ပါသည္။ —
By
