႐ု႐ွားႏုိင္ငံအေနျဖင့္ အက္ခါဇီးယားေဒသႏွင့္ ကုန္သြယ္ေရး၊ အျခားက႑ရပ္မ်ားတြင္ ပူးေပါင္း ေဆာင္႐ြက္ေရးအတြက္ အဆုိပါေဒသေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ညႇိႏႈိင္းေဆာင္႐ြက္သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သမၼတ Vladimir Putin က ေျပာၾကားခဲ႔ပါသည္။ ထုိ႔အျပင္ အက္ခါဇီးယားေဒသႏွင့္ ေတာင္အိုဆက္တီးယားေဒသတုိ႔ႏွင္႔ သေဘာတူခ်မွတ္ထားသည့္ စီးပြားေရးႏွင့္ အျခားအဖဲြ႕အစည္း ဆုိင္ရာဥပေဒမ်ားအား ေလးစားလုိက္နာရန္လည္း ေနတုိးအဖဲြ႕၀င္ႏုိင္ငံမ်ားအား သမၼတ Putin ၏ အစုိးရအဖဲြ႕က ေျပာၾကားခဲ႔ပါသည္။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာႏုိင္ငံအား ေနတုိးအဖဲြ႕၀င္ႏုိင္ငံအျဖစ္ လက္ခံေရး ႀကိဳးပမ္းမႈသည္ အက္ခါဇီးယားႏွင့္ ေတာင္အိုဆက္တီးယားေဒသတုိ႔အား လြတ္လပ္ေသာႏုိင္ငံမ်ား အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳေရး ႐ု႐ွားႏုိင္ငံအား တြန္းအားေပးေနသကဲ႔သုိ႔ ျဖစ္ေနေၾကာင္းလည္း ႐ု႐ွား တာ၀န္႐ွိသူမ်ားက သတိေပးေျပာၾကားခဲ႔ပါသည္။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာအစုိးရအဖဲြ႕၏ သေဘာတူခြင့္ျပဳခ်က္ မပါဘဲ အက္ခါဇီးယားအက်ဥ္းေထာင္မွ အက်ဥ္းသားမ်ားအားလဲႊေျပာင္းေပးအပ္ေရး ႐ု႐ွားႏွင့္ အက္ခါဇီးယား တုိက္႐ုိက္သေဘာတူညီမႈျပဳလုပ္ခဲ႔ျခင္းသည္လည္း ႐ု႐ွား-ေဂ်ာ္ဂ်ီယာဆက္ဆံေရး တင္းမာမႈအား ပုိမုိျမင့္တက္ေစခဲ႔ပါသည္။
ေဂ်ာ္ဂ်ီယာေမာင္းသူမဲ႔ကင္းေထာက္
ထုိ႔အျပင္ အဆုိပါေမာင္းသူမဲ႔ ကင္းေထာက္ေလယာဥ္အား အက္ခါဇီးယားေလတပ္၏ L-39 ေလယာဥ္က ပစ္ခ်ခဲ႔ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ကာကြယ္ေရးဒုတိယ၀န္ႀကီးGarry Kupalbul ကလည္း အတည္ျပဳေျပာၾကားခဲ႔ပါသည္။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာ ႏုိင္ငံကမူ ၎င္းတုိ႔၏ေမာင္းသူမဲ႔ကင္းေထာက္ေလယာဥ္အား ႐ု႐ွားေလတပ္မွMIG-29တုိက္ေလယာဥ္တစ္စင္းက ပစ္ခ်ခဲ႔ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း စြပ္စဲြေျပာၾကားခဲ႔ၿပီး ထုိသုိ႔ပစ္ခ်ခဲ႔မႈ မွတ္တမ္းတင္ ဗီဒီယုိေခြအား ဧၿပီလ(၂၁)ရက္ေန႔တြင္ ထုတ္လႊင့္ျပသခဲ႔ပါသည္။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာႏုိင္ငံ၏အဆုိအရ ႐ု႐ွားေလတပ္မွ MIG-29တုိက္ေလယာဥ္တစ္စင္းGuadata မွ ပ်ံတက္လာၿပီးေနာက္ ၎င္းတုိ႔၏ ေမာင္းသူမဲ႔ ကင္းေထာက္ေလယာဥ္အား ဒုံးပ်ံတစ္စင္းျဖင့္ပစ္ခ်ခဲ႔ေၾကာင္း၊ ထုိ႔ေနာက္ ႐ု႐ွားႏုိင္ငံ အတြင္းသို႔ ျပန္လည္၀င္ေရာက္သြားခဲ႔ေၾကာင္း စြပ္စဲြေျပာၾကား ထားပါသည္။
႐ု႐ွားႏုိင္ငံကမူ အဆုိပါစြပ္စဲြေျပာၾကားခ်က္မ်ားအား ျငင္းဆုိခဲ႔ၿပီး ေဂ်ာ္ဂ်ီယာႏုိင္ငံသည္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ေမာ္စကုိသေဘာတူညီမႈအား ခ်ိဳးေဖာက္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ လုံၿခဳံေရးဇုန္မ်ားႏွင့္ စစ္လက္နက္ပစၥည္းကန္႔သတ္ေရးဇုန္မ်ားတြင္ ကုလသမဂၢ၏ခြင့္ျပဳခ်က္မရ႐ွိဘဲ ေမာင္းသူမဲ႔ ကင္းေထာက္ေလယာဥ္မ်ားအား တပ္ျဖန္႔ခ်ထားျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထုိ႔ျပင္ အက္ခါဇီးယားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ကုလသမဂၢ၏ေျဖ႐ွင္းေဆာင္႐ြက္ေပးထားမႈအား ေလးစားလုိက္နာမႈမ႐ွိျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း စြပ္စဲြေျပာၾကားခဲ႔ပါသည္။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာေမာင္းသူမဲ႔ကင္းေထာက္ေလယာဥ္ ပစ္ခ်ခံရမႈႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေျဖ႐ွင္းေပးေရး ေဂ်ာ္ဂ်ီယာႏုိင္ငံက ကုလသမဂၢသုိ႔တင္ျပခဲ႔ရာ အဆုိပါကိစၥႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ဧၿပီလ (၂၄)ရက္ေန႔၌ ကုလသမဂၢလုံၿခဳံေရးေကာင္စီတြင္ အေရးေပၚအစည္းအေ၀း တစ္ရပ္က်င္းပခဲ႔ပါသည္။ အေမရိကန္၊ ၿဗိတိန္၊ ျပင္သစ္ႏွင့္ ဂ်ာမနီႏုိင္ငံတုိ႔သည္ အက္ခါဇီးယား၊ အိုဆက္တီးယားအေရးကိစၥႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ႐ု႐ွား၏ သေဘာထားေျပာင္းလဲေရး သို႔မဟုတ္ ေ႐ွ႕ဆက္ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္႐ြက္ေရးကိစၥႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး စုိးရိမ္ပူပန္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေနရေၾကာင္း ပူးတဲြေၾကျငာခ်က္တစ္ေစာင္ထုတ္ျပန္ခဲ႔ပါသည္။
ကုလသမဂၢဆုိင္ရာ႐ု႐ွားသံအမတ္ႀကီး Vitaya Chakin ကမူ အက္ခါဇီးယားႏွင့္ အိုဆက္တီးယားအေပၚထား႐ွိသည့္ ႐ု႐ွားႏုိင္ငံ၏သေဘာထားမွာ ေျပာင္းလဲသြားမည္မဟုတ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ႔ပါသည္။ သုိ႔ေသာ္ ႐ု႐ွားႏုိင္ငံအေနျဖင့္ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာေမာင္းသူမဲ႔ကင္းေထာက္ေလယာဥ္အား ပစ္ခ်ခဲ႔သည္ဆုိသည္ကုိမူ ျငင္းဆုိထားပါသည္။ အဆုိပါကိစၥႏွင့္ပတ္သက္၍ ေနတုိးဆုိင္ရာ ႐ု႐ွား သံတမန္Dimitry Ragogav ကလည္း MIG-29 တုိက္ေလယာဥ္မ်ားအား ေနတုိးအဖဲြ႕၀င္ႏုိင္ငံမ်ားကလည္းပုိင္ဆုိင္ထားေသာေၾကာင့္ ၎င္းတုိ႔ေလယာဥ္မ်ား၏ လက္ခ်က္လည္းျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ႔ပါသည္။ ထုိသုိ႔ ေျပာၾကားမႈအားတုံ႔ျပန္သည့္အေနျဖင့္ ေနတုိးအတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္Jeep De Hop Hopper က အက္ခါဇီးယားမွ ေနတုိးအဖဲြ႕၀င္ႏုိင္ငံမ်ား၏MIG-29 ေလယာဥ္တစ္စင္း ပ်ံတက္လာၿပီး ေဂ်ာ္ဂ်ီယာေမာင္းသူမဲ႔ကင္းေထာက္ေလယာဥ္အား ပစ္ခ်ခဲ႔သည္ဆုိသည္မွာ လုံး၀ မျဖစ္ႏုိင္ေသာကိစၥရပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ႔ပါသည္။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ေမလအေစာပုိင္းတြင္ အက္ခါဇီးယားေ၀ဟင္ပုိင္နက္အတြင္း၌ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာကင္းေထာက္ ေလယာဥ္ ၃ စင္းေက်ာ္အား ပစ္ခ်ခဲ႔ရ ေၾကာင္းႏွင့္ ထုိသုိ႔ အက္ခါဇီးယားေ၀ဟင္ပုိင္နက္အတြင္း ေဂ်ာ္ဂ်ီယာကင္းေထာက္ေလယာဥ္မ်ား တပ္ျဖန္႔ခ်ထားမႈသည္ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာႏုိင္ငံအေနျဖင့္ အဆုိပါေဒသအေပၚ ထုိးစစ္ဆင္တုိက္ခုိက္မႈျပဳလုပ္ရန္ ျပင္ဆင္ေနျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ႐ု႐ွားႏွင့္ အက္ခါဇီးယားႏွစ္ဘက္စလုံးက စြပ္စဲြေျပာၾကားခဲ႔ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာႏုိင္ငံကမူ အဆုိပါစြပ္စဲြေျပာၾကားမႈမ်ားအား ျငင္းဆုိထားၿပီး ထုိသုိ႔စြပ္စဲြေျပာၾကားမႈ သည္ အက္ခါဇီးယားအေနျဖင့္ ၎င္းတုိ႔ႏွစ္ဦးအၾကား ႐ု႐ွားစစ္ဘက္၏ၾကား၀င္စြက္ဖက္မႈျဖစ္ေပၚလာ ေအာင္ ၀ါဒျဖန္႔ခ်ိျခင္းသာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ႔ပါသည္။
အက္ခါဇီးယားတြင္ ႐ု႐ွား၏စစ္ေရးတည္ေဆာက္မႈ။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာေမာင္းသူမဲ႔ ကင္းေထာက္ေလယာဥ္ပစ္ခ်ခံခဲ႔ရၿပီး
အက္ခါဇီးယားေဒသအေနျဖင့္ လံုၿခံဳေရးဆိုင္ရာအာမခံခ်က္ရ႐ွိ
တုိက္ပြဲ/
၁၅။ ႐ုရွား၏စစ္ေရးျပင္ဆင္မႈမ်ားႏွင္
(က) ေကာ့ေကးဆပ္နယ္စပ္စစ္ပြဲ၂၀၀၈ပူးေ
ဲ(၂၀၀၈) (Cacaus Fontier ၂၀၀၈) စစ္ေရး ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားအား ေတာင္ပိုင္းျပည္နယ္မ်ား ၏ေဒသအမ်ားအျပားတြင္ ဇူလုုိင္လ (၅)ရက္ေန႔မွ (၁၅)ရက္ေန႔အထိ ျပဳလုပ္ခဲ့ သည္။ စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈျပဳလုပ္သည့္နယ္ေျမမ်ားတြင္ ေခ်ခ်င္းညာ၊ ေျမာက္အိုဆက္တီးယား၊ အင္ဂူခ်ီတီးယား ၊ ကာဘဒီႏို ခ်ာကီစီးယားတို႔ ပါ၀င္ခဲ့သည္။ ၎င္း ပူးေပါင္းစစ္ေရးေလ့က်င့္ခန္းတြင္ အမွတ္(၅၈)တပ္မႀကီး၊ အမွတ္(၄) ၾကည္းတပ္၊ ေလတပ္ဖြဲ႕၊ ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးဌာနေအာက္ရွိ တပ္ဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ နယ္ျခားေစာင့္တပ္ဖြဲ႕မ်ားအပါအ၀င္ တပ္ဖြဲ႕၀င္(၈၀၀၀)၊ ယာဥ္မ်ဳိးစံု (၇၀၀) ေက်ာ္ႏွင့္ ေလယာဥ္(၃၀)စီးေက်ာ္ ပါ၀င္ေလ့က်င့္ခဲ့သည္။ ေလ့က်င့္ခန္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္သည္ ႐ုရွားတပ္မေတာ္၊ ျပည္ထဲေရး၀န္ႀကီးဌာနေအာက္ရွိ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ နယ္ျခားေစာင့္တပ္ဖြဲ႕မ်ားအၾကား၊ အျပန္အလွန္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈကို ေလ့က်င့္ရန္ျဖစ္သည္ဟု ေျမာက္ေကာ့ေကးဆပ္ စစ္ေဒသႀကီးမွ ဒုုတိယအႀကီးအကဲျဖစ္သူ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ ဗလာဒီမာေမစထရင္ကို က ေျပာၾကားခဲ့သည္။
(ခ) ေတာင္အိုဆက္တီးယားႏွင့္ အက္ခါဇီးယားတြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတပ္ဖြဲ႔ အင္အား တိုးျမႇင့္ျခင္း။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာက တပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ားအား စုစည္းလ်က္ ရွိေသာေၾကာင့္ ႐ုရွားက ေတာင္အိုဆက္တီးယားႏွင့္ အက္ခါဇီးယားတို႔တြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတပ္ဖြဲ႕အင္အားကို
၁၆။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာတပ္မေတာ္အား အေမရိကန္ကေလ့က်င့္ေပးမႈႏွင့္ စစ္ေရးျပင္ဆင္မႈ မ်ား။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာတပ္မေတာ္သည္ ၂၀၀၀ခုႏွစ္ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေခတ္မီလက္နက္ တပ္ဆင္ႏိုင္ေရးကို ႀကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ အေနာက္အုပ္စုလိုလားေသာ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာသမၼတ ဆက္ကက္ရွီဗီလီ၏ လက္ထက္တြင္ ကာကြယ္ေရးအသံုးစရိတ္အား ၂၀၀၃ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ ေဒၚလာသန္း(၃၀)ရွိရာမွ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္တြင္ ေဒၚလာ တစ္ဘီလီယံအထိ တိုးျမႇင့္ခဲ့ သည္။ အေမရိကန္တို႔က အီရတ္စစ္ပြဲတြင္ အေထာက္အကူေပးေနသည့္ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာတပ္ဖြဲ႕မ်ားကို အေၾကာင္းျပဳ၍ အေထာက္အကူေပးမႈမ်ား လုပ္ေဆာင္ေပးခဲ့သည္။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာတပ္မေတာ္ေလ့က်င့္ေရးႏ
၁၇။ ေဂ်ာ္ဂ်ီယာတပ္မေတာ္၏ အမွတ္(၁၂)ကြန္မန္ဒိုေျချမန္တပ္ရ
(ဆက္ရန္) —