“ အေမ” တို ့ “အဘ” တို ့ေခတ္ကို နိဂံုးခ်ဳပ္ေပး မဲ့ “ပီ----အာ”

by ေရႊျမင့္ေမာင္
-----------------------------------------
“သူခိုးေတြအေဝမတည့္ရင္ ပိုင္ရွင္လက္ထည္းပစၥည္းျပန္ေရာက္တတ္တယ္ ”

(ရုရွားဆိုရိုးစကားေဟာင္းတစ္ခု)

အေျပာင္းအလဲ တစ္ခုျဖစ္ေတာ့မယ္ဆိုတိုင္း တည္ဆဲအေျခအေန (status quo) မွာစားသာေန၊ အထက္စီးရေနတဲ့သူေတြက နည္းလမ္းရိွသမွ်နဲ ့အေသအလဲ ခုခံၾကတာသဘာဝျဖစ္ပါတယ္။ ေရြးေကာက္ပြဲနည္းစံနစ္ကို ေျပာင္း မယ္ဆိုရင္ ၂ဝဝ၈ အေျခခံဥပေဒနဲ ့မညီဘူးလို ့ တစ္ခုေသာ လႊတ္ေတာ္ေဆြး ေႏြးပြဲမွာ NLD အမတ္ပုသိမ္ဦးဝင္းျမင့္ကေျပာခဲ့တယ္။ သူက အေျခခံဥပေဒပါ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ေရးနဲ ့သက္ဆိုင္တဲ့ျပဌန္းခ်က္ေတြဟာ FPTPကို အေျခခံၿပီးစဥ္းစားထားတာလို ့ေကာက္ခ်က္ခ်ျပတယ္။ အဲဒီအထိေတာ့မွန္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီအခ်က္ကို မူတည္ၿပီး (ရိွၿပီးသား) ေရြးေကာက္ပြဲစံနစ္ကို အခုျပင္ရင္အေျခခံဥပေဒနဲ ့မညီဘူး (unconstitutional) ဆိုတာ ကေတာ့ သူလိုရာဆြဲေျပာခဲ့တာျဖစ္တယ္။

FPTP ကို အေျခခံစဥ္းစားခဲ့ေပမဲ့ FPTP သည္သာ အသိအမွတ္ျပဳထားတဲ့ တရားဝင္ေရြးေကာက္ပြဲစံနစ္ျဖစ္သည္လို ့အေျခခံဥပေဒထည္းမွာ လိုက္နာက်င့္သံုးရမည့္ ေရြးေကာက္ပြဲစံနစ္ကို အမည္တပ္ၿပီးအတိအလင္း ေရးသားျပဌန္းမထားဘူး။ ဒါေၾကာင့္ အေျခခံဥပေဒပါ ျပဌန္းခ်က္မ်ားကို ျပင္ဆင္ေျပာင္းလဲခ်င္ရင္ ဘယ္နည္းဘယ္ပံုလုပ္ရ မယ္ဆိုတဲ့ ကန္ ့သတ္ခ်က္ေတြဟာ ေရြးေကာက္ပြဲစံနစ္(မ်ားေျပာင္းလဲေရး) အေပၚအၾကံဳးမဝင္ဘူး။

တိုင္းျပည္ရဲ့ အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာသံုးရပ္မွာ လႊတ္ေတာ္ဟာ အခ်ဳပ္အခ်ာအာဏာတစ္ရပ္ျဖစ္တယ္။ လႊတ္ေတာ္ရဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တခုခုႏွင့္ပါတ္သက္ၿပီး လႊတ္ေတာ္က အကူအညီမေတာင္းခံဘဲႏွင့္လဲ ဘယ္အဖြ ဲ ့အစည္းကမွ ဝင္ေရာက္စြတ္ဖက္ပိုင္ခြင့္မရိွဘူး။

ဦးဝင္းျမင့့္က မဲဆႏၵနယ္သတ္မွတ္ရာမွာ လူဦးေရနဲ ့ျမိ့ဳ ့နယ္ေတြကို အေျခခံရမယ္လို ့ ဥပေဒမွာပါတယ္လုိ ့ စကား နိဒါန္းခ်ီတဲ့ အထည္းမွာေတာ့ ထည့္ေျပာခဲ့တယ္။ ဆက္ေျပာတဲ့အခါက်ေတာ့ လူဦးေရကို ဦးစားမေပးေတာ့ဘဲၿမိ့ဳ နယ္အလိုက္ မဲဆႏၵနယ္သတ္မွတ္တာေတြကိုဘဲ အသားေပးေျပာသြားတယ္။ အမွန္က ကိုယ္စားျပဳတယ္ဆိုတာ လူကိုကိုယ္စားျပဳတာကို ဆိုလုိရင္းပါ။ လူဦးေရက ပထဝီတို ့အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစီရင္စုတို ့ထက္ ပိုအေရးႀကီးတယ္။

PR ကို အေအာင္ျမင္ဆံုးအသံုးခ်ေနတဲ့ ဂ်ာမဏီမွာ လူဦးေရ ၂၂၂, ဝဝဝ ရိွတိုင္း အမတ္တစ္ဦးနံႉး ရေစရမည္လို ့ လူဦးေရကို အဓိကထားျပဌန္းေပးထားတယ္။ ဒီေတာ့ လႊတ္ေတာ္မွာ ကိုယ့္ၿမိ့ဳနယ္က အမတ္ဘယ္ေနရာ ဘယ္ႏွစ္
ေနရာ ရမလဲဆိုတာ ကိုယ့္ၿမိ့ဳနယ္က လူဦးေရပမာဏအေပၚ မူတည္တယ္။ FPTP ၿမိ့ဳနယ္အေပၚအေျခခံၿပီး ႀကီးႀကီးေသးေသး အမတ္တစ္ဦးတည္းေရြးရမယ္ဆိုတာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။ ႀကီးၾကီးေသးေသး တစ္ေယာက္ထည္းေရြးဆိုရင္ လူငါးသိန္းရိွတဲ့ၿမိ့ဳနယ္နဲ ့လူငါးေသာင္းရိွတဲ့ၿမိ့ဳနယ္၂ ခု ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးခ်င္း အတူတူ ျဖစ္ေနမွာေပါ့။

ဒီလိုဆိုရင္ မဲျပားခ်င္းတူတူ တန္ဘိုးခ်င္းက်ေတာ့ ဆယ္ဆကြာျခားေနၾကမွာေပါ့။ FPTP မွာ ေတာ့အဲဒီလို “ေပါ့-ေခ်ာင္-ေကာင္း” ဲဆႏၵနယ္ကေလးေတြကို ႏိုင္ငံေရးပါတီေတြက သူတို ့က်ိမ္းေသအမတ္ျဖစ္ေစခ်င္တဲ့ လူကို လႊတ္တယ္။ ၂ဝ၁၂ ုႏွစ္ၾကားျဖတ္ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ တစ္ႏိုင္ငံလံုး (၄၃) ေနရာ
လစ္လပ္ေနတဲ့အနက္ ရပ္ကြက္ (၇) ခုသာရိွတဲ့ ေကာ့မႉးၿမိ့ဳနယ္ကို ေရြးခ်ယ္ခဲ့တယ္။

PR မွာေတာ့ မဲဆႏၵနယ္ေျမေတြကႀကီးတယ္ ။ အမတ္ေနရာေတြက တစ္ဦးတည္းမကဘဲ လူဦးေရအလိုက္
အခ်ိဳးက်မို ့ပိုၿပီးကိုယ္စားျပဳျခင္း - ေလ်ာ့ၿပီးကိုယ္စားျပဳျခင္းမရိွႏိုင္ဘူး (under/over representation) ႏိုင္ငံေရးဗဟုသုတမဲ့တဲ့ အျခားလူ ့အႏၶတစ္ေယာက္က facebook wall မွာ PR ကို “ရႉံးမဲေတြကို ေကာက္သင္းေကာက္ၿပီး လႊတ္ေတာ္ထည္း အေခ်ာင္ဝင္ထိုင္ခ်င္လို ့” လို ့ သေရာ္ထားတယ္။

သူမသိတာက PR မွာႏိုင္မဲ - ရံႉးမဲမရိွဘူး။ ကိုတာမဲ (quota) ပဲရိွတယ္ဆုိတာဘဲ။ ဥပမာ ထည့္မဲစုစုေပါင္း တစ္သိန္းရိွတဲ့ မဲဆႏၵနယ္ေျမတစ္ခုမွာ အမတ္ေနရာက ငါးေနရာရိွ တယ္ဆိုရင္ အမတ္ေလာင္းတစ္ဦးဟာ မဲႏွစ္ေသာင္း ရရင္ အမတ္ျဖစ္ဖို ့မဲျပည့္မွီတယ္ (qualify) ျဖစ္တယ္လို ့သတ္မွတ္ၿပီးေရြးလိုက္တယ္။ ေက်ာင္းမွာ အတန္းတင္ စာေမးပြဲေျဖၾကသလိုေပါ့။ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေအာင္မွတ္ရတဲ့သူတိုင္း ေအာင္တာဘဲ။

စာေမးပြဲေျဖသူအခ်င္းခ်င္း ျပိဳင္ဆိုင္ၿပီး အမွတ္အမ်ားဆံုးလူတစ္ဦးတည္းကိုသာ အေအာင္ေပးတာ မဟုတ္ဘူး။ ၿပိဳင္တာမဟုတ္ဘူး - ေရြးတာ၊ ၿပိဳင္ပြဲမဟုတ္ဘူး - ေရြးပြဲျဖစ္တယ္။ “ေရြးေကာက္” ပြဲဆိုတဲ့ အသံုးအႏႉံးနဲ ့တကယ္ ကိုက္ညီတဲ့ပြဲစံနစ္ျဖစ္တယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ PR နဲ ့ FPTP အၾကားက တစ္ခုေသာ အေျခခံက်က်ကြဲျပားျခားနားမႈ (fundamental difference) တစ္ခုျဖစ္တယ္။

Quota သတ္မွတ္ခ်က္ကေတာ့ ေပးမဲစုစုေပါင္းကို အမတ္ေနရာအေရအတြက္နဲ ့စားၿပီးတြက္ခ်က္ယူတာျဖစ္ တယ္။ ဒီနည္းကို PR အစစ္ဆံုး Party List PR မွာသံုးတယ္။

PR လုပ္လိုက္ရင္ တိုင္းရင္းသားစည္းလံုးညီညြတ္ေရးကို - ၿငိမ္းခ်မ္းေရးက်ိဳးပမ္းမႈကို ထိခိုက္မည္ စတဲ့စကားေတြ လဲၾကားရပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းသားႏိုင္ငံေရးပါတီေတြဆီကပါ။ က်ေနာ့္အျမင္ေျပာရယင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး
တို ့ အမ်ိဳးသားစီးလံုးညီညြတ္ေရးတို ့စတဲ့ကိစၥေတြဟာ PR နဲ ့မဆိုင္ပါဘူး - ဖက္ဒရယ္ကိစၥနဲ ့သာဆိုင္ပါတယ္။

မဆိုင္တဲ့အခ်က္ဆြဲသံုးပီး ေခ်ာက္လွန္ ့တာလို ့ယူဆပါတယ္။ ေနာင္လဲၾကားခ်င္ၾကားရႏိုင္ပါေသးတယ္။ PR ႏွင့္ပါတ္သက္၍ ကန္ ့ကြက္ခ်က္အမ်ိဳးမ်ိဳးရိွတဲ့အနက္ အခ်ိန္မတန္ေသးဟူေသာ ကန္ ့ကြက္ခ်က္က အားအ ေကာင္းဆံုးလို ့ယူဆပါတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ (PR ) စံနစ္ကို မပုတ္ခတ္ဘဲ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးလက္ရိွအေနအထားကို ေထာက္ျပ၍ကန္ ့ကြက္တာျဖစ္ေနတယ္။

ဖလံုစေဝၚပါတီမွ ေစာသန္းေအာင္က ဒီမိုကေရစီရင့္က်က္ခိ်န္က်မွ PRကို က်င့္သံုးရန္ေစ်းဆစ္တယ္။ ဒီမိုကေရစီ ဟာ သူ ့အလိုလို ရင့္က်က္လာမွာမဟုတ္ဘူး။ ႏိုင္ငံေရးပါတီ ၆၅ ပါတီရိွတဲ့ တိုင္းျပည္မွာပါတီႀကီး ၂ခုဘဲ ႏိုင္ငံေရး လက္ဝါးႀကီးအုပ္ႏုိင္ေနတဲ့ အေျခအေနကို ဖ်က္ဆီးပစ္ၿပီး ပါတီငယ္ေတြကိုပါ စင္ေပၚတင္ေပးမွ ဒီမိုကေရစီရင့္က်က္ဖို ့ျဖစ္ႏိုင္မယ္။ အဲသလိုျဖစ္ဘို ့ျပင္ညီကစားကြင္းျဖစ္တဲ့ အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳေရးကို ေျပာင္းရတာျဖစ္ပါတယ္။

ေစာင့္ၾကည့္သတင္းဂ်ာနယ္ကေတာ့ အာဏာ ဆက္လက္ခ်ဳပ္ကိုင္ေရးဗ်ဴဟာလို ့အတိအက် အကဲျဖတ္တယ္။ ဒီအခ်က္ကလဲ ယုတၱိတန္ပါတယ္။ အုပ္စိုးသူလူတန္းစားတရပ္ဟာ ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုေပၚကေန သူ ့သေဘာနဲ ့ သူ ဆင္းေပးသြားတယ္ဆိုတဲ့ အျဖစ္မ်ိဳးသမိုင္းမွာ မေပၚေပါက္ေသးဘူးလို ့” စတာလင္က မွတ္ခ်က္ခ်ဘူးတယ္။

ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးရဲ့ လူတန္းစားဇစ္ျမစ္ကို တစ္စကၠန္ ့ကေလးမွ သတိမလစ္ဘဲသူလုပ္လိုက္တဲ့အလုပ္ - အခ်ိဳးက် ကိုယ္စားျပဳစံနစ္သို ့ေျပာင္းလဲေရး - ဟာ ဒီမိုကေရစီအတြက္ အေပါင္းျဖစ္မလားအႏႈတ္ျဖစ္မလားဆိုတာကို ဆက္လက္စဥ္းစားမွာျဖစ္တယ္။

ယခုကိစၥမွာ ‘အစိုးရဘက္’ ၊ ‘အတိုက္အခံဘက္’ - နဲ ့တိုင္းျပည္(ဒီမိုကေရစီအက်ိဳးစီးပြား) “ဘက္သံုးဘက္” ခြၾဲကည့္ၿပီးေတာ့ တတိယဘက္ကို ေရြးတာျဖစ္တယ္။ ပါတီႏိုင္ငံေရးေခတ္မွာ ရပ္တည္ခ်က္ေတြဟာ ဟိုအရင္ တေခတ္တံုးကလို ‘အုပ္စိုးေရးဘက္’ နဲ ့ ‘တိုင္းျပည္/လူထုဘက္’ ဆိုၿပီး ဘက္ႏွစ္ဘက္ထည္းမဟုတ္ေတာ့ဘူး။

အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳစံနစ္ (PR) ကို ပထမဆံုး (၁၉၉ဝ ခုႏွစ္ေရြးေကာက္ပြ ဲမတိုင္မီကတည္းက) တင္ျပတဲ့ပါတီ ကေတာ့တိုင္းရင္းသားစီးလံုးညီညြတ္ေရးပါတီပါ။ ဒါေပမဲ့သူ ့ခမ်ာ ‘မဆလ’ အရိပ္မည္းႀကီးေၾကာင့္ မေအာင္ျမင္ခဲ့ဘူး။ ခုတစ္ခါ ျပန္တင္သူကေတာ့ ၁၈ ႏွစ္လံုးလံုး ေအာင္ဆန္းစုၾကည္ရဲ့ေနာက္လိုက္ေတြျဖစ္ခဲ့တဲ့ NDF ပါတီပါ။ ျပည္ခိုင္ၿဖိဳးကေတာ့ သူ ့အေၾကာင္း နဲ ့သူ NDF အဆိုကို endorse လုပ္တာျဖစ္မယ္။

“သူ ့အေၾကာင္းနဲ ့သူ” ဆိုတာကေတာ့ သတင္းေစာင့္ၾကည့္ဂ်ာနယ္ကေရးသလို ၄၃၆ ကို တန္ျပန္တဲ့ဗ်ဴဟာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တာဘဲ။ PR ကို ဘယ္သူကဘာေၾကာင့္ဘဲလုပ္လုပ္ ‘တတိယဘက္’ ျဖစ္တဲ့လူထုအက်ိဳး - ဒီမိုကေရစီ အက်ိဳးအတြက္ေတာ့ ပိုေကာင္းလိမ့္မယ္။ ရုရွားဆိုရိုးစကားေဟာင္းတစ္ခုေျပာသလို “သူခိုးေတြအေဝမတဲ့ၾကလို ့ပိုင္ရွင္လက္ထည္းပစၥည္းျပန္ေရာက္လာ” မဲ့ကိန္းလို ့ဘဲမွတ္ယူတယ္။

ျမန္မာႏိုင္ငံေရးသမားေတြဟာ ဦးသိန္းေဖျမင့္ေရးခဲ့ဘူးသလို “တူတာေတြကိုတြ ဲလုပ္” ႏိုင္တဲ့ အရည္အခ်င္းမ်ိဳး - ရင့္က်က္မႈမ်ိဳး လိုအပ္ေနတယ္။ ႏိုင္ငံေရးမွာထာဝရရန္သူမရိွ - ထာဝရမိတ္ေဆြမရိွ - ထာဝရအက်ိဳးစီးပြားသာရိွတယ္။ ဒီမိုကေရစီဘက္သို ့ေရွ ့တစ္လွမ္းဆက္တိုးေရးဟာ တိုင္းျပည့္ ထာဝရအက်ိဳးစီးပြားရဲ့တစိပ္တစ္ပိုင္းဘဲ။

လက္ရိွျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီကူးေျပာင္းေရးျဖစ္စဥ္ဟာ အာဏာလက္ရိွအုပ္စိုးေရးႀကီး (incumbent regime) က ဦးေဆာင္ၿပီးလုပ္ေနတဲ့ အေျပာင္းအလဲတစ္ခု (Regime-led “regime change”) ျဖစ္တယ္။ စစ္အာဏာရွင္ စံနစ္ဟာတိုင္းျပည္ကို (ဒီမိုကေရစီ ဘက္သို ့သတိႀကီးစြာနဲ ့တျဖည္းျဖည္းခ်င္းေရြ ့ရွား) ေျပာင္းလဲပစ္ေနစဥ္ မွာပဲ သူကိုယ္တိုင္လဲ (မက်န္ရစ္ေအာင္) ေျပာင္းလဲယူေနတယ္။ ဒါကို သတိထားၾကည့္ေနတဲ့လူတိုင္းျမင္တယ္။

ဒါေပမဲ့ ဒီအုပ္စိုးေရးအေဟာင္းႀကီးဟာလဲ ႏိုင္ငံေရးေလာကလိုဘဲ တမ်ိဳးတစ္စားထည္း (monolithic) မဟုတ္ဘူး။ ေျပာင္းလဲမွျဖစ္ေတာ့မယ္လို ့သေဘာေပါက္တဲ့အုပ္စု (politically enlightened section of the ruling elite) နဲ ့အရင္ကလိုဘဲ မုိက္တိမိုက္ကမ္းေနခ်င္ လုပ္ခ်င္တဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းေတြ ဆိုၿပီးအၾကမ္းအားျဖင့္ အစုႏွစ္စုျဖစ္ေနတယ္။

တိုင္းျပည္အေကာင္းဘက္ကို မ်က္ႏွာမူေရြ ့ရွားစျပဳလာတာ ႏိုင္ငံေရးအျမင္မွန္ရတဲ့အုပ္စုက အထက္စီးရေနလို ့ ျဖစ္တယ္။ ဒါကို သေဘာေပါက္တဲ့သူေတြက အုပ္စိုးသူဘက္က ေရွ ့တစ္လွမ္းတိုးတဲ့ကိစၥတိုင္းကို အမိအရဆုပ္ကိုင္တယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာပဲ သူတို ့အက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ဘို ့တိုင္းျပည္နဲ ့လူထုအက်ိဳးစီးပြားကို ခ်နင္း တဲ့
ကိစၥတိုင္းကိုလဲ ဆန္ ့က်င္ေနရတယ္။ ဥပမာ လယ္ေျမေတြကို သိမ္းယူေနတာ - ဝန္ထမ္းယႏၱယားႀကီး ခ်စားယို ယြင္းေနတာ - ခိုးဝင္ဘဂၤလီေတြျပႆနာကို ထိထိေရာက္ေရာက္ျပတ္ျပတ္သားသားမကိုင္တြယ္တာ ..

ဒါေၾကာင့္ဖါးတစ္ပိုင္း-ေျမြတစ္ပိုင္းျဖစ္ေနေသးတဲ့အုပ္စိုးေရးနဲ ့‘ တြဲလည္းတြဲ - တိုက္လည္းတိုက္’ လုပ္ေနရ တယ္။ တူတာေတြ တြဲလုပ္ႏိုင္ေအာင္က်ိဳးစားၿပီး မတူတာေတြကို တိုက္တယ္။ အခ်ိဳးကိုယ္စားျပဳေရးစံနစ္ကိစၥ ဟာ တူတာကိုတြဲလုပ္တာျဖစ္တယ္။

ဒီလိုအျမင္မ်ိဳးကို ပါတီႀကီးအစြဲရိွသူမ်ား - ပုဂၢိဳလ္ကိုးကြယ္ေရးသမားမ်ားက မျမင္ႏိုင္ဘူး။ ျမင္လဲလက္မခံၾကဘူး။ သူတို ့အတြက္ ‘ရန္သူ’ နဲ ့ တစက္ကေလးမွ မပါတ္သက္ရဆိုတဲ့ ႏိုင္ငံေရးသီလစင္ၾကယ္ေရးက အဓိကျဖစ္တယ္။

ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းကိုယ္တို္င္ေတာင္ ခဏတျဖဳတ္ႏွစ္သက္ခဲ့ဘူးတဲ့ လက္ဝဲဝါဒရဲ့ၾသဇာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမႈ (political culture) မွာ တဖက္စြန္းဆီေရာက္ေနၾကမႈ (polarized) ဟာ သက္တမ္းရင့္ေနၿပီ။ မဆလဆိုရွယ္လစ္တစ္ပါတီစံနစ္ေအာက္မွာ ပိုဆိုးလာခဲ့တယ္။ “ရန္ - ငါ” စည္းျပတ္ရမယ္ဆိုတဲ့ ဗကပယူဂ်ီေတြသြင္း ေပးထားခဲ့တဲ့အေတြးအေခၚအရ ဘက္ႏွစ္ထည္းရိွတယ္ ၾကားမရိွဘူး မရိွရဘူး။ ဘယ္ဘက္မွမပါဘဲ ၾကားေနသူမ်ားနဲ ့- ၾကားေနရပ္တည္ခ်က္ကိုလဲ ရန္သူ ့ဘက္ဘဲလို ့သတ္မွတ္တယ္။

ဒီအေတြးအေခၚအရ ႏိုင္ငံေရးပါတီ တစ္ခု - ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္တစ္ေယာက္ ဘယ္ေလာက္ပဲ ည့့ံဖ်င္းေနေန “ဘက္” သေဘာအရ မ်က္ေစ့မွိတ္ ၿပီးေထာက္ခံ ရပ္တည္ေပးေနမွ ႏိုင္ငံေရးအရ မွန္ကန္ (politically correct) တယ္လို ့ခံယူတယ္။

ဦးသိန္းစိန္အစိုးရ ေခတ္သံုးႏွစ္အတြင္း သတင္းစာလြပ္လပ္ခြင့္ရလာေတာ့လဲ လြပ္လပ္ခြင့္ကို အဲဒီအဆိပ္သင့္ အေတြးအေခၚနဲ ့ဘဲဆက္သံုးၾကတယ္။ ‘ဘက္ႏွစ္ဘက္’ အေတြးအေခၚ - ပါတီႀကီးႏွစ္ခုစံနစ္နဲ ့ - အဲဒီစံနစ္ကိုေမြး ဖြားေပးတဲ့ႏိုင္သူအကုန္ယူစံနစ္ (winner take all) ဟာပါရာဒိုင္း (paradigm) တစ္ခုျဖစ္တယ္။

လက္ရိွျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးကို လႊမ္းမိုးထားတာ “ဘက္ႏွစ္ဘက္အျမင္” နဲ ့“ပုဂၢိဳလ္ကိုးကြယ္မႈ” ျဖစ္တယ္။ ဒါေတြ အေပၚကိုယ္က်ိဳးရွာ “ကပ္ပါးအေခ်ာင္သမားဝါဒ” (parasitism) အပင္ေပါက္ခြင့္ရသြားတဲ့အခါ ႏိုင္ငံေရးဟာ ျပည္သူေတြအဖို ့ရြံစရာျဖစ္လာတယ္။ ဒီအခ်က္သံုးခ်က္ဟာ လက္ရိွျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမႈရဲ့ တရားကိုယ္ ေတြျဖစ္ေနတယ္။ (elements of Burmese political culture)

ဒီယဥ္ေက်းမႈအရႏိုင္ငံေရးအင္အားစုေတြဟာ ဘက္ႏွစ္ဘက္အခြဲသတ္မွတ္ခံရၿပီး တဘက္ နဲ ့တဘက္ သူျဖဳရင္ ငါမဲ တဘက္စြန္းစီမွာေနတယ္(polarized)။ ပုဂၢိဳလ္ကိုးကြယ္ျခင္းအရ တဘက္က ‘အေမ’ ကိုအျခားတဘက္က ‘အဘ’ (ေတြ)ကို ကိုးကြယ္တယ္အားထားတယ္။

အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳစံနစ္ကို တိုင္းျပည္ရဲ့တစိပ္တစ္ပိုင္းမွာ စတင္က်င့္သံုးေတာ့မယ္လို ့အတည္ျပဳလိုက္ႏိုင္တာဟာ တည္ဆဲႏိုင္ငံေရးေလာကေဟာင္းႀကီးကို ခ်ဳပ္ၿငိမ္းေပးႏိုင္မဲ့ မဟာဗ်ဴဟာေျမာက္တဲ့ ပထမေျခလွမ္းျဖစ္တယ္။ ႏွစ္ပါတီႀကီးစိုးစံနစ္ကို အဆံုးသတ္ဘို ့တတိယအင္အားစု (Third Forces) ျဖစ္တဲ့ အေရအတြက္ ၆ဝ ေက်ာ္တဲ့ပါတီေတြကုိ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးျမင္ကြင္းထည္းကို လမ္းဖြင့္ေပးမယ္။ သူတို ့အထည္းကတစ္ခ်ိဳ ့ဟာ ပါတီစံုစံနစ္မွာ ဗဟိုအခ်က္အခ်ာက်ၿပီး ေလးစားေလာက္တဲ့ အင္အားစုျဖစ္လာမယ္။ ေဖါင္းပြေနတဲ့ သူတို ့အေရအတြက္ကိုလဲ
အခ်ိန္က ကိုယ္ရည္စစ္ေပးလိမ့္မယ္။ တပ္ေပါင္းစုေတြ - ေရြးေကာက္ပြဲပလက္ေဖါင္း (coalitions, election platform) ေတြဖြဲ ့ျခင္းအားျဖင့္ တူရာေတြ ေပါင္းစည္းၿပီး ပါတီအေရအတြက္ တဝက္ေလာက္အထိခ်ံဳ ့သြားမွာပါ။

ဤနည္းအားျဖင့္ ရိွေနတဲ့အစြန္းေရာက္အေနအထား (polarized situation) ဟာ အဆံုးသပ္သြားၿပီးျပင္/ညီပံုမွန္ (balanced) ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းသစ္တစ္ခုကို တည္ေဆာက္ယူႏိုင္မယ္။ အရင္ပါလီမန္တေခတ္က ပထစနဲ ့တည္ျမဲဖဆပလ တို ့ရဲ့ျပင္းထန္တဲ့အားၿပိဳင္မႈအၾကားမွာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာ
ႏိုင္ငံညီညြတ္ေရးတပ္ေပါင္းစု (ပမညတ) ဟာ ထိေရာက္တဲ့ပြဲထိမ္းသူ (balancing power) ျဖစ္ခဲ့တယ္။ ကယ္၍ စစ္တပ္ကသာ အာဏာမသိမ္းျဖစ္ခဲ့ရင္ ၁၉၆၄ ခုႏွစ္မွာ လုပ္မဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲဟာပမညတရဲ့ပြဲလို ့ လူအမ်ားကထင္ေၾကးေပးခဲ့တယ္။

အေရးႀကီးတာကေတာ့ ဒီမိုကေရစီေခတ္သစ္မွာ ဘယ္သူဘဲအာဏာရရ ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမႈသစ္တစ္ခု (a new political culture) တစ္ခု တည္ေဆာက္ႏိုင္တယ္ဆိုရင္ အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳေရြးေကာက္ပြဲစံနစ္ကို ေျပာင္းလဲရ က်ိဳးနပ္မယ္။

ယခုေနာက္ဆံုးအေနနဲ ့PR ကို ဆန္ ့က်င္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးအျမင္ရိွသူေတြ ေထာက္ျပတဲ့အေရးႀကီးတဲ့ အခ်က္တစ္ခုကို
ေဆြးေႏြးပါမယ္။ စံနစ္သစ္ကို က်င့္သံုးဖို ့ဆံုးျဖတ္ၿပီးၿပီဆိုသည့္တိုင္ ဒီအခ်က္ကို ေျပလည္ေအာင္ေျဖရွင္းမထားခဲ့
ရင္ ဒါဟာ တေလွ်ာက္လံုးစကားနာထိုးစရာ ခိုးလို ့ခုလုအခ်က္တစ္ခု ဆက္ျဖစ္ေနမွာပါ။ အဲဒါကေတာ့ - လႊတ္ေတာ္ထည္းမွာ စစ္ဗိုလ္ေတြက ေနရာ၂၅% ယူၿပီး ဝင္ထိုင္ေနတာကိုေတာ့ ဘာမွမေျပာဘဲေရြးေကာက္ပြဲ စံနစ္ကိုက်ေတာ့ ဘာေၾကာင့္ေျပာင္းခ်င္တာလဲလို ့ေမးလာတယ္။

ဒီႏွစ္ခုဟာ သူ ့အခ်ိန္နဲ ့သူလုပ္ရမဲ့ သီျခားကိစၥ ေတြျဖစ္တယ္ဆိုတာ ႏိုင္ငံေရးလက္ေတြ ့နယ္ထဲက လူေတြကေတာ့သိတယ္။ သို ့ေသာ္အရပ္သားအေတြးနဲ ့ ဆက္စပ္ၿပီးေျပာလာေတာ့လဲ ျပန္လည္ေဆြးေႏြးဖို ့လုိပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ထည္းမွာ တပ္မေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေတြရိွေနတာဟာ အခ်ိန္တန္လာတဲအခါ အလြယ္တကူေျပလည္
သြားမဲ့ကိစၥလို ့ေျပာခ်င္တယ္။ အခ်ိန္မတန္ေသးခင္ ကိုင္တြယ္ဘို ့က်ိဳးစားရင္ေတာ့ ပိုဆိုးသြားႏိုင္တယ္။ အေျခခံဥပေဒမွာ ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္သည္ တပ္မေတာ္သားကိုယ္စားလွယ္ ၂၅% ကို လႊတ္ေတာ္သို ့ေစလႊတ္ေပးရ
မည္လို ့ ျပဌန္းမထားဘူး။ အကယ္၍သာ ဒီတပ္မေတာ္အရာရိွ ၁၆၆ ဦးကို တပ္မေတာ္တြင္း မဲဆႏၵနယ္ေတြကဘဲ ျဖစ္ျဖစ္ - အရပ္ဘက္ရိွ ၃၃ဝ ေသာမဲဆႏၵနယ္ေတြကဘဲျဖစ္ျဖစ္ - (ဘယ္ Constitutency ကျဖစ္ျဖစ္) - မဲေရြး
စံနစ္တစ္ခုခုနဲ ့ေရြးခ်ယ္ၿပီး ေစလႊတ္ေပးရမည္လုိ ့အေျခခံဥပေဒကျပဌန္းထားခဲ့ရင္ သူတို ့မွာ mandate ရိွေနလို ့သူတို ့ကို dis-qualify လုပ္ဖို ့ခက္လိမ့္မယ္။

အခုေန အတုိင္းကေတာ့ ဒီလူေတြကို ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က ေစလႊတ္ထားတာျဖစ္လို ့ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္က ျပန္ေခၚလိုက္တဲ့ေန ့မွာကိစၥျပတ္ၿပီ။ ဒါဟာ ကာ/ခ်ဳပ္ရဲ့လုပ္ပိုင္ခြင့္ထည္းမွာဘဲရိွေနတယ္ (It falls within the
jurisdiction of his discretional power)။ ဒါေၾကာင့္ စစ္တပ္ကို ႏိုင္ငံေရးေလာကနဲ ့တိုင္းရင္းသားေလာကတို ့ေတြက “ရန္ဘက္”ရပ္တည္ခ်က္ (hostile attitude) မထားေတာ့ဘူးလို ့စစ္တပ္ဘက္က ခံစားလာယံုၾကည္လာတဲ့တေန ့ကာခ်ဳပ္က - “ကိုယ့္လူတို ့ျပန္ လာခဲ့ၾကေတာ့ ” ဆိုတာနဲ ့တင္ၿပီးျပတ္သြားႏိုင္တယ္။ လူေတြကို အရင္ျပန္ေခၚလိုက္ၿပီးမွ အနီးဆံုး လႊတ္ေတာ္အစည္းအေဝးမွာ အဲဒါနဲ ့ပါတ္သက္တဲ့အေျခခံဥပေဒထည္းကျပဌန္းခ်က္ကို ႏွဳတ္ပယ္ျပင္ဆင္လိုက္လို ့ရတယ္။

ဒီကိစၥနဲ ့ပါတ္သက္ရင္ ေရွ ့ကိုႀကိဳၿပီးေမွ်ာ္ေခၚၾကည့္ ျမင္စြမ္းမရိွတဲ့သူမ်ားအဖို ့ေတာ့ ကမၻာတည္သေရြ ့ တည္ ေနမဲ့ကိစၥႀကီးလိုလို ခံစားေနၾကတာမဆန္းဘူး။ တကယ္က ႏိုင္ငံေရးသမားေတြဘက္က စစ္တပ္ေလာက္ Learning process ႏံႈးျမန္မယ္ဆိုရင္ ငါးႏွစ္တႀကိမ္ ေရြးေကာက္ပြဲသတ္မွတ္ထားတဲ့ (five year electoral cycle) ျမန္မာျပည္မွာ ၂ဝ၂ဝ ခုႏွစ္ေလာက္ဆိုရင္ကို လက္ေတြ ့ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။

ဘာဘဲျဖစ္ျဖစ္ စစ္ဗိုလ္ေတြ လႊတ္ေတာ္ထည္းေရာက္ေနတာဟာ သူတို ့နဲ ့မဆိုင္တဲ့ေနရာ လာေနၾကတာဆိုတဲ့ အျမင္ဟာ အားေကာင္းတဲ့အျမင္ျဖစ္တယ္။ သို ့ေသာ္ အဆိုးထည္းက အေကာင္းကိုလဲ ျမင္ႏိုင္စြမ္းရိွရပါမယ္။ သူတို ့ေတြ လႊတ္ေတာ္ထည္းေရာက္ေနတာ သူတို ့လူတန္းစားအက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ဘို ့ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္မယ္။ လက္ေတြ ့မွာကေတာ့ သူတို ့ဟာ civilianizing process တစ္ခုကို ျဖတ္သန္းေနရာေရာက္တယ္။ စစ္ဗိုလ္ေတြ လူတန္းစားတရပ္လို ျဖစ္ေနတာကို အဆံုးသပ္ေစမဲ့အရပ္သားေတြနဲ ့လက္ပြန္းတတီးလာေန - အရပ္သားခံစား ခ်က္နဲ ့ထိေတြ ့ - အရပ္သားႏိုင္ငံေရး (ဒီမိုကေရ စီႏိုင္ငံေရး) လက္ေတြ ့သင္တန္း( democratic internship)
လာတက္မိရက္သားျဖစ္ေနတယ္လို ့လဲအဓိပၸါယ္ေကာက္ယူလို ့ရတယ္။

ဒီိလိုနီးစပ္မႈမ်ိဳး ပထမအႀကိမ္ေပၚေပါက္
ခဲ့ဘူးတာ ၁၉၉၄ - ၂ဝဝ၆ အမ်ိဳးသားညီလာခံ ကာလတံုးကျဖစ္တယ္။ အခုလႊတ္ေတာ္တက္ေနတဲ့ အရာရိွေတြဟာ ဦးေနဝင္းေခတ္ကလို တပ္ထည္းမွာသံုးမရတဲ့ အိုနာက်ိဳးကန္းေတြ-ပညာမဲ့ေတြအရက္ခ်ိဳးေတြကို ဘီအီးဒီစီတို ့ ပပကတို ့သမဝါယမတို ့ ဆီပို ့လိုက္တာမ်ိဳး မဟုတ္ဘူး။ ေခတ္ပညာ တတ္မ်ိဳးဆက္သစ္ေတြျဖစ္တယ္။ သူတို ့ဟာ လႊတ္ေတာ္ထည္းမွာ အရပ္သားေတြနဲ ့အဆင္ေျပေအာင္ေနတယ္။

အေရးအႀကီးဆံုးက လႊတ္ေတာ္ထည္းမွာ ဒီမိုကေရစီဘက္ဦးတည္တဲ့ ဥပေဒျပဳတာေတြကို ကဖ်က္ယဖ်က္မလုပ္ ၾကဘူး။ တပ္ကထြက္ခြင့္ရတဲ့အခါ သူတို ့ထည္းက လူေတြ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေရးထည္းေရာက္မလာဘူး ဘယ္သူေျပာႏိုင္လဲ။

Learning process ကိုေတာ့ စစ္ဘက္-ရပ္ဘက္ႏွစ္ဘက္စလံုးက ဆက္လုပ္ေနၾကရမွာျဖစ္တယ္။ အထူးသ ျဖင့္တိုင္းျပည္ကံၾကမၼာကို ျပဌန္းေနေသးတဲ့ စစ္တပ္ဘက္က ပိုလုပ္ျပသင့္တယ္။ ပိုလဲလုပ္ေနတယ္ - ဒါေပမဲ့မလံု ေလာက္ေသးဘူး။ ကေန ့အထိ တိုင္းျပည္နဲ ့လူထုကစစ္ဘက္ကို ရြံ ့ေနေသးတာဟာ ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ ေရးစံနစ္သစ္နဲ ့လိုက္ဖက္တဲ့တပ္တြင္းျပဳျပင္ေရး (military reform) တစ္ခု လုပ္မျပေသးလို ့ျဖစ္တယ္။

စစ္ဘက္က military reform ကို ထိထိေရာက္ေရာက္လုပ္ျပရင္အရပ္ဘက္ကလဲ bureaucracy reform ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ မလုပ္ဘဲမေနႏိုင္ျဖစ္လာမယ္။ အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳစံနစ္နဲ ့အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲႀကီး တစ္ႀကိမ္ျဖတ္သန္းၿပီးသြားတဲ့အခါမွာ လူထုကေရာ ႏိုင္ငံေရးေလာကကပါ ႏိုင္ငံေရးကို အျမင္တစ္မ်ိဳးနဲ ့ေျပာင္းလဲသံုးသပ္လာၾကမယ္။ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာေတြမွာ “လူ” ထက္ “ႏိုင္ငံေရး”ဘက္ကို ပိုအေလးေပးအကဲျဖတ္လာၾကမယ္။ ႏိုင္ငံေရးေလာကထည္းကို တန္ဘိုးအသစ္ေတြ
(new values) စဝင္လာမယ္။ အတိပ္ကိုသာ ျပန္လွည့္ၾကည့္ေနတဲ့ အက်င့္ေဟာင္းေနရာမွာ အတိပ္ကို အတိပ္မွာ ဘဲထားခဲ့ၿပီး ပစၥဳပၸန္နဲ ့အနာဂါတ္အေရးကို ပိုဦးစားေပးေတြးတာေတြျဖစ္လာမယ္။ ဒါဟာ လူထုဘက္ကစတင္မဲ့ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံေရးသမားေတြကလဲ လူထုရဲ့ေျပာင္းလဲလာတဲ့ Mood နဲ ့အညီလိုက္ေျပာင္းလဲလာ
ရမွာဘဲ။ ဒီအဆင့္က်ရင္ အတိပ္ကို ခဏခဏျပန္ႏႉးၿပီး ေခ်ာက္လွန္ ့ျပစားေနတဲ့သူေတြ အတိပ္နဲ ့လက္မေထာင္ နတဲ့သူေတြ အလုပ္မျဖစ္ေတာ့ဘဲ ေနာက္မွာက်န္ရစ္ခဲ့လိမ့္မယ္။

PR စံနစ္နဲ ့ေရြးေကာက္ပြဲ ႏွစ္ႀကိမ္ေလာက္ လုပ္ၿပီးတဲ့အခ်ိန္ေလာက္က်ရင္ တိုင္းျပည္နဲ ့လူထုကအတိပ္ကို အတိပ္မွာဘဲ ပို၍ပို၍ ထားခဲ့လာသည့္ႏွင့္အမွ် တပ္မေတာ္အေနနဲ ့ကလဲ ေနရထိုင္ရပိုၿပီး သက္ေတာင့္သက္သာ (comfortable) ျဖစ္လာမယ္။ ဒီအခါမွာ အမ်ိဳးသားရင္ၾကားေစ့ေရးဟာ ဘယ္သူကဘယ္သူ ့ကို ပိုၿပီးအေလွ်ာ့ေပး လို ့မဟုတ္ဘဲ အခ်ိန္ကကုစားတဲ့နည္းနဲ ့ ရုပ္လံုးစေပၚလာႏိုင္တယ္။ အဲဒီဘူတာ (scenario) ကို ဆိုက္ႏိုင္ဘို ့ကေတာ့ လူမွန္ေတြကို ေနရာမွန္ပို ့ေပးႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံေရးနည္းမွန္စံနစ္မွန္ေတြကို တိတိက်က် မွန္မွန္ကန္ကန္ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ လုပ္မိၾကဘို ့လိုတယ္။

အခ်ိဳးက်ကိုယ္စားျပဳေရးစံနစ္ဟာ နည္းမွန္ စံနစ္မွန္ေတြအနက္ တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။

ေရႊျမင့္ေမာင္

၂၆ - ဝ၇ -၁၄