by Ye Myint Kyaw (Notes) on Wednesday, July 3, 2013 at 7:15pm
သမၼတဦးသိန္းစိန္ အစိုးရတက္လာၿပီးေနာက္မွာ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ၊ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ဆက္တိုက္ လုပ္လာပါတယ္။ ဒါေပမဲ႔ အဲဒီအေျပာင္းအလဲေတြကို ခ်ီးက်ဴးေျပာဆိုမႈေတြရွိသလို၊ မယံုၾကည္သူေတြကလည္း ဒုနဲ႔ေဒးပါပဲ။ မယံုၾကည္သူ အမ်ားစုရဲ႕ ေျပာဆိုမႈေတြအရ အေျပာင္းအလဲဟာ အေပၚပိုင္းမွာသာျဖစ္ၿပီး ေအာက္ေျခပိုင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေတြမွာ နဂိုအတိုင္း အက်င္႔ေဟာင္းေတြနဲ႔ ေနၿမဲ စားၿမဲ ခိုကပ္ၿမဲျဖစ္ၿပီး၊ အေျပာင္းအလဲက လူထုဘ၀ထဲ မေရာက္ဘူးလို႔ ဆိုၾကပါတယ္။
ဒါကို အစိုးရကိုယ္တိုင္လည္း ရင္ဆိုင္ေတြ႔ႀကံဳေနရပံုပါ။ သမၼတရဲ႕ ေကာင္းမြန္ေသာအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ သန္႔ရွင္းေသာ အစိုးရ စကားလံုးနဲ႔ စိတ္ကူးေတြက တိုင္းေဒသ ျပည္နယ္ေတြနဲ႔ ၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးေတြရဲ႕ နားထဲ ရင္ဘတ္ထဲ သိပ္မစြဲ၀င္ပါဘူး။ အရင္အခ်ိန္က အထက္အမိန္႔ဆို ပိျပားသြားရေပမဲ႔၊ အခု သိပ္ဂရုစိုက္ပံု မရပါဘူး။ ဒါက အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ ရင္ဆိုင္ရတဲ႔ အႀကီးဆံုးအခက္ခဲတစ္ခု ျဖစ္ပါလိမ္႔မယ္။ ဒီအတြက္ အစိုးရက ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္လဲမႈ၊ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အဆင္႔ေတြလုပ္ရင္းကေန ႏွစ္ႏွစ္နီးပါးျပည့္ခ်ိန္မွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ တတိယအဆင္႔အျဖစ္ ဌာနဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ (Administrative Reform) ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ ေၾကျငာတာကို ေတြ႔လိုက္ရပါတယ္။
အခုလပိုင္းေတြမွာ ျပည္သူ႔၀န္ေဆာင္မႈ စြမ္းေဆာင္ရည္အကဲျဖတ္ေကာ္မတီကေန ဌာနဆိုင္ရာလုပ္ငန္းေတြ ႀကံ႕ၾကာေနတာ၊ ႀကိဳးနီစနစ္မ်ားေနတာေတြ လိုက္လံေျဖရွင္းေပးတာေတြကို အစိုးရသတင္းစာေတြထဲ မၾကာခဏ ဆိုသလို ေဖာ္ျပတာ ျမင္ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ဌာနနဲ႔ ဆိပ္ကမ္းကုန္တင္ကုန္ခ်ေနရာေတြမွာ အဆင္႔မ်ားစြာ ၾကာေနတာေတြကို အဆင္႔ ေလွ်ာ႔ခ်ပစ္တာ၊ ျပည္သူေတြရဲ႕ တိုင္ၾကားမႈ၊ အႀကံေပးမႈအခ်ဳိ႕ကိုလည္း လက္ခံေျဖရွင္းေပးေနတာကိုလည္း ေဖာ္ျပပါတယ္။
ဒါေပမဲ႔ ဌာနအားလံုးကို တိုးတက္ေခတ္မီေအာင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔ဆိုတာ မေသးလွတဲ႔ ျပႆနာလို႔ ျမင္ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။ ဌာနေတြဟာ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္၊ စစ္အစိုးရေခတ္ေတြေအာက္မွာ မ်ဳိးဆက္သံုးခုေက်ာ္ ျဖတ္သန္းခဲ႔ရလို႔ ခ်က္ပလက္ကားႀကီး ေတြလို ခ်ဳံးခ်ဳံးက်ေနပါၿပီ။ သြက္လက္ျမန္ဆန္မႈမရွိတဲ႔ ဗ်ဴရိုကေရစီစနစ္နဲ႔ ေခတ္မမီတဲ႔ အေလ႔အက်င္႔စရိုက္ေတြေအာက္မွာ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းေတြဟာ အသားက်ေနပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က ဌာနဆိုင္ရာေတြ ေကာင္းမေကာင္း အျမန္ ၾကည့္လို႔ရမယ္႔ ညႊန္းကိန္းတစ္ခုကေတာ႔ ႏိုင္ငံတကာ အဂတိလိုက္စားမႈတုိက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႔ရဲ႕ အဆင္႔သတ္မွတ္ခ်က္ပါ။ ၿပီးခဲ႔တဲ႔ႏွစ္ ဒီအဖြဲ႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာအရ အဂတိလိုက္စားမႈ ေလ႔လာထားတဲ႔ ၁၇၆ ႏိုင္ငံမွာ ျမန္မာက အဆင္႔ ၁၇၂ နဲ႔ အဆိုးဆံုး အေျခအေနမွာ ရွိေနပါတယ္။
ေနာက္ လက္ရွိ ျမန္မာ႔အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလမွာ လူေျပာအမ်ားဆံုးကေတာ႔ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ ေကာင္းေအာင္ လုပ္ဖုိ႔၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး ရွိေစဖုိိ႔၊ အဂတိလိုက္စားမႈ ကင္းေစဖို႔၊ စြမ္းရည္ ျမွင္႔တင္ဖို႔၊ ႏိုင္ငံေနာက္ေၾကာင္း ျပန္မလွည့္ဖို႔ ဆိုတာေတြပါပဲ။ အဲဒီအေရးတႀကီး ေျပာေနတဲ႔အေၾကာင္းအရာေတြကိုၾကည့္ရင္ တစ္နည္းမဟုတ္တစ္နည္း အစိုးရဌာနေတြ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ေနတာကို ျမင္ရပါမယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ေတြရဲ႕ ဗဟိုခ်က္မွာ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းေတြ ပါ၀င္ေနပါတယ္။
ဌာနအသီးသီးက ၀န္ထမ္းေတြရဲ႕ အေတြးအျမင္ အျပဳအမူေတြကို ဒီမိုကေရစီစနစ္ လိုအပ္ခ်က္နဲ႔အညီ မေျပာင္းလဲႏိုင္သေရြ႕၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးျဖစ္စဥ္ဟာ အမွန္တကယ္ ေရွ႕မေရြ႕ႏိုင္ပါဘူး။ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ရင္ကိုင္ရည္နဲ႔ skills ကို ဂလိုဘယ္ေခတ္ရဲ႕ ေတာင္းဆိုခ်က္နဲ႔အမီ ျဖည့္ဆည္းမေပးႏိုင္သေရြ႕ ျမန္မာဟာ ဘယ္ေနရာမွ ေရာက္ဦးမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင္႔ လက္ရွိ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးျဖစ္စဥ္မွာ ဌာနေတြနဲ႔ ၀န္ထမ္းေတြကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔က အေရးတႀကီး လုပ္ဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။
ဌာန၀န္ထမ္းနဲ႔ အရာရွိ ေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္တာေတြကို စနစ္တက် စီစစ္လုပ္ကိုင္ဖုိ႔ လိုပါမယ္။ ၀န္ထမ္းေလ႔က်င္႔ေရးေက်ာင္းက ၀ါဒျဖန္႔ေရးသင္တန္းသက္သက္ မျဖစ္ေစဘဲ၊ ေခတ္မီ ျပည္သူ႔၀န္ေဆာင္မႈ သင္တန္းေက်ာင္း ျဖစ္ေအာင္ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ အျမန္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရပါမယ္။ အရင္ အဂၤလိပ္အစိုးရေခတ္ အိုင္စီအက္စ္၊ ဘီစီအက္စ္ အရာရွိေတြ ေမြးထုတ္ခဲ႔တာကို သင္ခန္းစာ ျပန္ယူဖို႔လည္း လိုပါမယ္။ အဂတိလုိက္စားမႈ ဆိုးဆုိးရြားရြားမရွိေသးတဲ႔ လူငယ္အရာရွိေလာင္းေတြကို အနာဂတ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဌာနေတြမွာ ဦးေဆာင္ႏိုင္ဖို႔ ထရိန္နင္ေတြ ေပးရလိမ္႔မယ္။ အဆင္႔ျမင္႔ရာထူးေနရာေတြ ယူထားတဲ႔ စစ္တပ္က မိုးက်ေရႊကိုယ္ေတြကိုလည္း ျပန္လည္ထိန္းသိမ္းၾကဖို႔ လိုပါမယ္။ ဌာနတြင္း တရားမွ်တမႈမရွိတာေတြကို ပြင္႔လင္းျမင္သာစြာ ေျဖရွင္းေပးရပါမယ္။ ၀န္ထမ္းေကာင္းေတြကို ဂုဏ္သိကၡာရွိရွိနဲ႔ သူတို႔ေနရာမွန္မွာ ထားႏိုင္ဖို႔ လစာအပါအ၀င္ နည္းလမ္းစံုနဲ႔ ႀကိဳးပမ္းရပါမယ္။
ဒီေနရာမွာ ပညာရွင္ေတြစကား အနည္းအပါး ထည့္ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဗ်ဴရိုကေရစီဘုရား ‘မက္စ္ေ၀ဘာ’ က ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ တရား၀င္ အာဏာရွိမႈ (legal authority) အတြက္ လိုအပ္တဲ႔ အဂၤါရပ္ေတြကို ေျပာထားဖူးပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားေတြနဲ႔ အစိုးရအရာရွိေတြဟာ တရား၀င္ျပဌာန္းထားတဲ႔ ပုဂၢိဳလ္ေရးမဆန္ေသာ အမိန္႔ေတြ (legally established impersonal order) ကို လိုက္နာမႈရွိျခင္း၊ ဗ်ဴရိုကေရစီစနစ္ စြမ္းေဆာင္ရည္ျမင္႔ဖို႔ ၀န္ထမ္းေတြကို ေလ႔က်င္႔ေပးထားျခင္း၊ ထိုက္သင္႔ေသာ လစာေပးျခင္း၊ အထက္ေအာက္ ပံုစံရွိေပမ႔ဲ အရာရွိနဲ႔ ၀န္ထမ္းေတြကို ကြ်မ္းက်င္မႈနဲ႔ အရည္အေသြးၾကည့္ ရာထူးတိုးေပးျခင္း၊ ၀န္ထမ္းေတြဟာ အစိုးရအဖြဲ႔တစ္ခု ပိုင္ဆိုင္မႈမဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငံ႔အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ ေခ်ာေမြ႔ျမန္ဆန္စြာ လည္ပတ္ႏိုင္ေအာင္ ပံ႔ပိုးေနသူမ်ားျဖစ္ျခင္း တုိ႔ပါပဲ။ ဒီလို တရား၀င္အာဏာဟာ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြသြားတဲ႔ ပံုစံလို႔ ဆိုပါတယ္။
လက္ရွိ ျမန္မာအစိုးရဟာ တရား၀င္အာဏာမဲ႔မႈ အေျခအအေနကေန တရား၀င္အာဏာရွိမႈကို သြားေနတယ္လို႔ ဆိုရပါမယ္။ ဒါဟာ ႏိုင္ငံအတြက္ ေကာင္းေသာလကၡဏာပါ။ အဲဒီ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ ေအာင္ျမင္ဖို႔ဆုိရင္ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းေတြဟာ ျပဌာန္းတဲ႔ အမိန္႔ေတြကို ပုဂၢိဳလ္ေရးမဆန္စြာ လိုက္နာဖို႔ လိုလိမ္႔မယ္။ အမိန္႔ေတြကလည္း အားလံုးလိုက္ပါေဆာင္ရြက္ႏိုင္တဲ႔ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ ျဖစ္ေနရပါမယ္။ တစ္ဖက္မွာလည္း ၀န္ထမ္းေတြရဲ႕ လစာနဲ႔ ကြ်မ္းက်င္မႈေတြကို တိုးျမွင္႔ေပးေနရပါတယ္။ ေနာက္ ျပည္သူ႔၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္း ပါရာဒိုင္း လို႔ေခၚတဲ႔ ‘ပီေလးလံုး’ ကို ၀န္ထမ္းနဲ႔ အရာရွိေတြ တတ္ပြန္ေနရပါမယ္။ အဲဒီ ေလးလံုးက မူ၀ါဒ (Policy)၊ စြမ္းေဆာင္မႈ (Performance)၊ ရိုးေျဖာင္႔မႈ (Probity)၊ စည္းကမ္းလိုက္နာမႈနဲ႔ ရည္မြန္မႈ (Propriety) တို႔ပါပဲ။
၀န္ထမ္းေတြ အရာရွိေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မႏွစ္က ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးေဟာင္း ဟင္နရီ ကစ္ဆင္းဂ်ား ေျပာခဲ႔တာကလည္း စိတ္၀င္စားစရာပါ။ အသက္ ၉၀ ရွိၿပီျဖစ္တဲ႔ ကစ္ဆင္းဂ်ားက ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွာ ငယ္စဥ္ ပညာသင္ခဲ႔၊ ပါေမာကၡလုပ္ခဲ႔၊ အိမ္ျဖဴေတာ္ လုံၿခံဳေရးအႀကံေပးနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးတာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ႔တဲ႔ သူ႔ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္း အေတြ႔အႀကံဳေတြကို ေက်ာင္းသားေတြကို ျပန္ေျပာျပပါတယ္။
ကစ္ဆင္ဂ်ားေျပာတာေတြထဲ အေရးႀကီးဆံုးက ႏိုင္ငံ႔၀န္ထမ္းဘ၀အတြက္ အကယ္ဒမစ္က်က် ျပင္ဆင္ဖို႔ဆုိရင္ ဒႆန၊ ႏိုင္ငံေရးသီအုိရီနဲ႔ သမိုင္းဘာသာရပ္ေတြကို ေလ႔က်င္႔သင္ယူထားဖုိ႔ လိုမယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အထူးသျဖင္႔ ႏိုင္ငံေရး သီအိုရီေတြက စည္းကမ္းတက် ေတြးေခၚေျမွာ္ျမင္တတ္မႈကို ေပးႏိုင္တယ္။ သမိုင္း ဗဟုသုတၾကြယ္၀မႈက က်ယ္ျပန္႔တဲ႔ ႏိုင္ငံေရးဆုိင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္တဲ႔အခါ အေထာက္အကူအမ်ားႀကီး ျဖစ္ေစတယ္။ တိုင္းျပည္အသီးသီးက လူအမ်ဳိးမ်ဳိးေတြ ကမၻာႀကီးကို ဘယ္လိုရႈျမင္သလဲဆိုတာ နားလည္ဖို႔အတြက္ သမုိ္င္းကို အေျခခံက်က် သိထားဖို႔ လိုတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
၀န္ထမ္းအေတြ႔အႀကံဳမ်ားတဲ႔ ကစ္ဆင္းဂ်ားရဲ႕ ေျပာဆိုခ်က္ေတြက ဒီကေန႔ ႏိုင္ငံတကာ တကၠသိုလ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အရာရွိေကာင္း ျဖစ္ဖို႔ ေလ႔က်င္႔ေပးေနတဲ႔ ျပည္သူ႔ေရး မူ၀ါဒ (Public Policy) ဘာသာရပ္ေတြ၊ ျပည္သူ႔ေရးရာ စီမံခန္႔ခြဲမႈ (Public Administration) သင္ရိုးေတြနဲ႔ ကြာျခားေနပါတယ္။ လက္ရွိ မူ၀ါဒ ဘာသာရပ္ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းေတြကို ၾကည့္ရင္ ေဘာဂေဗဒနဲ႔ စာရင္းအင္းဘာသာရပ္ (Statistics) ေတြကိုပဲ အေလးထား သင္ၾကားပါတယ္။ ဖလိုေဆာ္ဖီ၊ ႏိုင္ငံေရးသီအိုရီနဲ႔ သမိုင္းတို႔ကို ဦးစားေပး မသင္ပါဘူး။ အဲဒီဘာသာရပ္ သံုးခုကို ျပည္သူ႔၀န္ထမ္း ေလ႔က်င္႔သင္ၾကားေရးမွာ မထည့္သြင္းဘဲ၊ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံေက်ာင္းသားေတြအတြက္သာ သီးသန႔္ ျဖစ္ေနပါတယ္။
နာမည္ႀကီး Kennedy School ရဲ႕ ျပည္သူ႔ေရးရာ စီမံခန္႔ခြဲမႈ မဟာဘြဲ႔တန္း (MPP) သင္ရိုးကိုၾကည့္ရင္၊ ၀န္ထမ္းက်င္႔၀တ္ ဘာသာရပ္အခ်ဳိ႕ သင္ၾကားေပမဲ႔၊ သမိုင္းကို အေရးပါတဲ႔ ဘာသာရပ္အျဖစ္ ထည့္မသင္ပါဘူး။ ေက်ာင္းသားေတြကလည္း ေခါင္းေဆာင္မႈ (leadership) ဘာသာရပ္သင္တဲ႔ စာသင္ခန္းထဲသာ စုၿပံဳတိုးၿပီး၊ သမိုင္းဘာသာရပ္္မ်ဳိးကို ေရွာင္ကြင္းခ်င္ ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက စီးပြားေရးတကၠသိုလ္မွာ သင္ၾကားတဲ႔ ျပည္သူ႔ေရးရာစီမံခန္႔ခြဲမႈ (Public Administration) သင္တန္း အပါအ၀င္၊ အာရွက ျပည္သူ႔ေရးရာ မူ၀ါဒသင္တန္းေတြလည္း အေနာက္သင္ရိုးယူထားတာမုိ႔ ေဘာဂေဗဒ၊ စာရင္းအင္းနဲ႔ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ဘာသာရပ္ေတြပဲ မ်ားေနတာ ေတြ႔ရပါလိမ္႔မယ္။
ေနာက္ ကစ္ဆင္ဂ်ားက အဆင္႔ျမင္႔အရာရွိ ေပၚလစီမိတ္ကာတိုင္းဟာ မိမိကုိယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္မႈအျပည့္ရွိဖို႔ လိုအပ္တယ္၊ ဘာေၾကာင္႔လဲဆိုေတာ႔ တခ်ဳိ႕ကိစၥေတြဟာ ျပတ္ျပတ္သားသား ဆံုးျဖတ္ဖို႔ ခက္ခဲလို႔ လို႔ေျပာပါတယ္။ အဲဒီလိုအေျခအေနမွာ ပညာျပည့္၀မႈ အေျမွာ္အျမင္ရွိမႈနဲ႔ သတိၱရွိဖို႔လိုလိမ္႔မယ္။ ေဘးက်ပ္နံက်ပ္ ဂယ္ေပါက္ပိတ္ အေျခအေနကို ဆံုးျဖတ္ဖို႔ ဒႆန၊ သမိုင္းနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး သီအိုရီေတြက အေထာက္အကူျပဳႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းေကာင္းေတြ၊ အရည္အခ်င္းျပည့္ ေပၚလစီမိတ္ကာေတြ အျမန္ဆံုး ေမြးထုတ္ဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။ ကိုယ္႔ႏိုင္ငံသမုိင္းနဲ႔ ကမၻာ႔သမိုင္းကိုလည္းသိ၊ ေခတ္သစ္စီမံအုပ္ခ်ဳပ္မႈပညာနဲ႔ ဖေလာ္ေဆာ္ဖီကို သိၿပီး ျပည္သူ႔အက်ဳိး ေရွးရႈမယ္႔ အရာရွိေကာင္းေတြ လိုအပ္ေနပါတယ္။ သူတို႔ဟာ အစိုးရတစ္ဖြဲ႔ကို ကိုယ္စားျပဳသူေတြ မဟုတ္ဘဲ၊ ႏိုင္ငံအင္စတီက်ဴးွရွင္းေတြ ေကာင္းမြန္စြာ လည္ပတ္ေစဖို႔၊ ေဒသၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကို ကူညီဖို႔၊ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းက႑ကို ေကာင္းစြာ ပံ႔ပိုးေပးႏိုင္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
သိပၸံေမာင္၀၊ အိုင္စီအက္စ္ ဦးတင္ထြဋ္၊ ေမာင္ထင္၊ မန္းတင္ တို႔လို ေျဖာင္႔မတ္ အရည္အခ်င္းျပည့္၀တဲ႔၊ ႏိုင္ငံအေပၚ ေစတနာရွိတဲ႔ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းေကာင္း လူငယ္ေတြ ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အျမန္ဆံုး ေပၚထြန္းဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။ သူတို႔က အရပ္ဘက္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား ျပဳျပင္ေရးနဲ႔ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံသစ္အတြက္ အမ်ားႀကီး အားသစ္ေလာင္းႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ရဲျမင္႔ေက်ာ္
(မဇၥ်ိမ သတင္းစာ ၊ ဇြန္ ၁၊ ၂၀၁၃)
ဒါကို အစိုးရကိုယ္တိုင္လည္း ရင္ဆိုင္ေတြ႔ႀကံဳေနရပံုပါ။ သမၼတရဲ႕ ေကာင္းမြန္ေသာအုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ သန္႔ရွင္းေသာ အစိုးရ စကားလံုးနဲ႔ စိတ္ကူးေတြက တိုင္းေဒသ ျပည္နယ္ေတြနဲ႔ ၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးေတြရဲ႕ နားထဲ ရင္ဘတ္ထဲ သိပ္မစြဲ၀င္ပါဘူး။ အရင္အခ်ိန္က အထက္အမိန္႔ဆို ပိျပားသြားရေပမဲ႔၊ အခု သိပ္ဂရုစိုက္ပံု မရပါဘူး။ ဒါက အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလ ရင္ဆိုင္ရတဲ႔ အႀကီးဆံုးအခက္ခဲတစ္ခု ျဖစ္ပါလိမ္႔မယ္။ ဒီအတြက္ အစိုးရက ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္လဲမႈ၊ စီးပြားေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ အဆင္႔ေတြလုပ္ရင္းကေန ႏွစ္ႏွစ္နီးပါးျပည့္ခ်ိန္မွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ တတိယအဆင္႔အျဖစ္ ဌာနဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ (Administrative Reform) ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ ေၾကျငာတာကို ေတြ႔လိုက္ရပါတယ္။
အခုလပိုင္းေတြမွာ ျပည္သူ႔၀န္ေဆာင္မႈ စြမ္းေဆာင္ရည္အကဲျဖတ္ေကာ္မတီကေန ဌာနဆိုင္ရာလုပ္ငန္းေတြ ႀကံ႕ၾကာေနတာ၊ ႀကိဳးနီစနစ္မ်ားေနတာေတြ လိုက္လံေျဖရွင္းေပးတာေတြကို အစိုးရသတင္းစာေတြထဲ မၾကာခဏ ဆိုသလို ေဖာ္ျပတာ ျမင္ရပါတယ္။ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္ဌာနနဲ႔ ဆိပ္ကမ္းကုန္တင္ကုန္ခ်ေနရာေတြမွာ အဆင္႔မ်ားစြာ ၾကာေနတာေတြကို အဆင္႔ ေလွ်ာ႔ခ်ပစ္တာ၊ ျပည္သူေတြရဲ႕ တိုင္ၾကားမႈ၊ အႀကံေပးမႈအခ်ဳိ႕ကိုလည္း လက္ခံေျဖရွင္းေပးေနတာကိုလည္း ေဖာ္ျပပါတယ္။
ဒါေပမဲ႔ ဌာနအားလံုးကို တိုးတက္ေခတ္မီေအာင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔ဆိုတာ မေသးလွတဲ႔ ျပႆနာလို႔ ျမင္ၾကည့္လို႔ရပါတယ္။ ဌာနေတြဟာ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္၊ စစ္အစိုးရေခတ္ေတြေအာက္မွာ မ်ဳိးဆက္သံုးခုေက်ာ္ ျဖတ္သန္းခဲ႔ရလို႔ ခ်က္ပလက္ကားႀကီး ေတြလို ခ်ဳံးခ်ဳံးက်ေနပါၿပီ။ သြက္လက္ျမန္ဆန္မႈမရွိတဲ႔ ဗ်ဴရိုကေရစီစနစ္နဲ႔ ေခတ္မမီတဲ႔ အေလ႔အက်င္႔စရိုက္ေတြေအာက္မွာ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းေတြဟာ အသားက်ေနပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က ဌာနဆိုင္ရာေတြ ေကာင္းမေကာင္း အျမန္ ၾကည့္လို႔ရမယ္႔ ညႊန္းကိန္းတစ္ခုကေတာ႔ ႏိုင္ငံတကာ အဂတိလိုက္စားမႈတုိက္ဖ်က္ေရးအဖြဲ႔ရဲ႕ အဆင္႔သတ္မွတ္ခ်က္ပါ။ ၿပီးခဲ႔တဲ႔ႏွစ္ ဒီအဖြဲ႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာအရ အဂတိလိုက္စားမႈ ေလ႔လာထားတဲ႔ ၁၇၆ ႏိုင္ငံမွာ ျမန္မာက အဆင္႔ ၁၇၂ နဲ႔ အဆိုးဆံုး အေျခအေနမွာ ရွိေနပါတယ္။
ေနာက္ လက္ရွိ ျမန္မာ႔အသြင္ကူးေျပာင္းေရးကာလမွာ လူေျပာအမ်ားဆံုးကေတာ႔ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ ေကာင္းေအာင္ လုပ္ဖုိ႔၊ တရားဥပေဒစိုးမိုးေရး ရွိေစဖုိိ႔၊ အဂတိလိုက္စားမႈ ကင္းေစဖို႔၊ စြမ္းရည္ ျမွင္႔တင္ဖို႔၊ ႏိုင္ငံေနာက္ေၾကာင္း ျပန္မလွည့္ဖို႔ ဆိုတာေတြပါပဲ။ အဲဒီအေရးတႀကီး ေျပာေနတဲ႔အေၾကာင္းအရာေတြကိုၾကည့္ရင္ တစ္နည္းမဟုတ္တစ္နည္း အစိုးရဌာနေတြ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းေတြနဲ႔ ပတ္သက္ေနတာကို ျမင္ရပါမယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ေတြရဲ႕ ဗဟိုခ်က္မွာ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းေတြ ပါ၀င္ေနပါတယ္။
ဌာနအသီးသီးက ၀န္ထမ္းေတြရဲ႕ အေတြးအျမင္ အျပဳအမူေတြကို ဒီမိုကေရစီစနစ္ လိုအပ္ခ်က္နဲ႔အညီ မေျပာင္းလဲႏိုင္သေရြ႕၊ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးျဖစ္စဥ္ဟာ အမွန္တကယ္ ေရွ႕မေရြ႕ႏိုင္ပါဘူး။ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ရင္ကိုင္ရည္နဲ႔ skills ကို ဂလိုဘယ္ေခတ္ရဲ႕ ေတာင္းဆိုခ်က္နဲ႔အမီ ျဖည့္ဆည္းမေပးႏိုင္သေရြ႕ ျမန္မာဟာ ဘယ္ေနရာမွ ေရာက္ဦးမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင္႔ လက္ရွိ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးျဖစ္စဥ္မွာ ဌာနေတြနဲ႔ ၀န္ထမ္းေတြကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔က အေရးတႀကီး လုပ္ဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။
ဌာန၀န္ထမ္းနဲ႔ အရာရွိ ေရြးခ်ယ္ခန္႔အပ္တာေတြကို စနစ္တက် စီစစ္လုပ္ကိုင္ဖုိ႔ လိုပါမယ္။ ၀န္ထမ္းေလ႔က်င္႔ေရးေက်ာင္းက ၀ါဒျဖန္႔ေရးသင္တန္းသက္သက္ မျဖစ္ေစဘဲ၊ ေခတ္မီ ျပည္သူ႔၀န္ေဆာင္မႈ သင္တန္းေက်ာင္း ျဖစ္ေအာင္ ႏိုင္ငံတကာနဲ႔ အျမန္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရပါမယ္။ အရင္ အဂၤလိပ္အစိုးရေခတ္ အိုင္စီအက္စ္၊ ဘီစီအက္စ္ အရာရွိေတြ ေမြးထုတ္ခဲ႔တာကို သင္ခန္းစာ ျပန္ယူဖို႔လည္း လိုပါမယ္။ အဂတိလုိက္စားမႈ ဆိုးဆုိးရြားရြားမရွိေသးတဲ႔ လူငယ္အရာရွိေလာင္းေတြကို အနာဂတ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဌာနေတြမွာ ဦးေဆာင္ႏိုင္ဖို႔ ထရိန္နင္ေတြ ေပးရလိမ္႔မယ္။ အဆင္႔ျမင္႔ရာထူးေနရာေတြ ယူထားတဲ႔ စစ္တပ္က မိုးက်ေရႊကိုယ္ေတြကိုလည္း ျပန္လည္ထိန္းသိမ္းၾကဖို႔ လိုပါမယ္။ ဌာနတြင္း တရားမွ်တမႈမရွိတာေတြကို ပြင္႔လင္းျမင္သာစြာ ေျဖရွင္းေပးရပါမယ္။ ၀န္ထမ္းေကာင္းေတြကို ဂုဏ္သိကၡာရွိရွိနဲ႔ သူတို႔ေနရာမွန္မွာ ထားႏိုင္ဖို႔ လစာအပါအ၀င္ နည္းလမ္းစံုနဲ႔ ႀကိဳးပမ္းရပါမယ္။
ဒီေနရာမွာ ပညာရွင္ေတြစကား အနည္းအပါး ထည့္ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဗ်ဴရိုကေရစီဘုရား ‘မက္စ္ေ၀ဘာ’ က ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံ တရား၀င္ အာဏာရွိမႈ (legal authority) အတြက္ လိုအပ္တဲ႔ အဂၤါရပ္ေတြကို ေျပာထားဖူးပါတယ္။ ႏိုင္ငံသားေတြနဲ႔ အစိုးရအရာရွိေတြဟာ တရား၀င္ျပဌာန္းထားတဲ႔ ပုဂၢိဳလ္ေရးမဆန္ေသာ အမိန္႔ေတြ (legally established impersonal order) ကို လိုက္နာမႈရွိျခင္း၊ ဗ်ဴရိုကေရစီစနစ္ စြမ္းေဆာင္ရည္ျမင္႔ဖို႔ ၀န္ထမ္းေတြကို ေလ႔က်င္႔ေပးထားျခင္း၊ ထိုက္သင္႔ေသာ လစာေပးျခင္း၊ အထက္ေအာက္ ပံုစံရွိေပမ႔ဲ အရာရွိနဲ႔ ၀န္ထမ္းေတြကို ကြ်မ္းက်င္မႈနဲ႔ အရည္အေသြးၾကည့္ ရာထူးတိုးေပးျခင္း၊ ၀န္ထမ္းေတြဟာ အစိုးရအဖြဲ႔တစ္ခု ပိုင္ဆိုင္မႈမဟုတ္ဘဲ ႏိုင္ငံ႔အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြ ေခ်ာေမြ႔ျမန္ဆန္စြာ လည္ပတ္ႏိုင္ေအာင္ ပံ႔ပိုးေနသူမ်ားျဖစ္ျခင္း တုိ႔ပါပဲ။ ဒီလို တရား၀င္အာဏာဟာ အေနာက္ႏိုင္ငံေတြသြားတဲ႔ ပံုစံလို႔ ဆိုပါတယ္။
လက္ရွိ ျမန္မာအစိုးရဟာ တရား၀င္အာဏာမဲ႔မႈ အေျခအအေနကေန တရား၀င္အာဏာရွိမႈကို သြားေနတယ္လို႔ ဆိုရပါမယ္။ ဒါဟာ ႏိုင္ငံအတြက္ ေကာင္းေသာလကၡဏာပါ။ အဲဒီ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ ေအာင္ျမင္ဖို႔ဆုိရင္ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းေတြဟာ ျပဌာန္းတဲ႔ အမိန္႔ေတြကို ပုဂၢိဳလ္ေရးမဆန္စြာ လိုက္နာဖို႔ လိုလိမ္႔မယ္။ အမိန္႔ေတြကလည္း အားလံုးလိုက္ပါေဆာင္ရြက္ႏိုင္တဲ႔ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ ျဖစ္ေနရပါမယ္။ တစ္ဖက္မွာလည္း ၀န္ထမ္းေတြရဲ႕ လစာနဲ႔ ကြ်မ္းက်င္မႈေတြကို တိုးျမွင္႔ေပးေနရပါတယ္။ ေနာက္ ျပည္သူ႔၀န္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္း ပါရာဒိုင္း လို႔ေခၚတဲ႔ ‘ပီေလးလံုး’ ကို ၀န္ထမ္းနဲ႔ အရာရွိေတြ တတ္ပြန္ေနရပါမယ္။ အဲဒီ ေလးလံုးက မူ၀ါဒ (Policy)၊ စြမ္းေဆာင္မႈ (Performance)၊ ရိုးေျဖာင္႔မႈ (Probity)၊ စည္းကမ္းလိုက္နာမႈနဲ႔ ရည္မြန္မႈ (Propriety) တို႔ပါပဲ။
၀န္ထမ္းေတြ အရာရွိေတြနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ မႏွစ္က ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွာ အေမရိကန္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးေဟာင္း ဟင္နရီ ကစ္ဆင္းဂ်ား ေျပာခဲ႔တာကလည္း စိတ္၀င္စားစရာပါ။ အသက္ ၉၀ ရွိၿပီျဖစ္တဲ႔ ကစ္ဆင္းဂ်ားက ဟားဗတ္တကၠသိုလ္မွာ ငယ္စဥ္ ပညာသင္ခဲ႔၊ ပါေမာကၡလုပ္ခဲ႔၊ အိမ္ျဖဴေတာ္ လုံၿခံဳေရးအႀကံေပးနဲ႔ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးတာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ခဲ႔တဲ႔ သူ႔ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္း အေတြ႔အႀကံဳေတြကို ေက်ာင္းသားေတြကို ျပန္ေျပာျပပါတယ္။
ကစ္ဆင္ဂ်ားေျပာတာေတြထဲ အေရးႀကီးဆံုးက ႏိုင္ငံ႔၀န္ထမ္းဘ၀အတြက္ အကယ္ဒမစ္က်က် ျပင္ဆင္ဖို႔ဆုိရင္ ဒႆန၊ ႏိုင္ငံေရးသီအုိရီနဲ႔ သမိုင္းဘာသာရပ္ေတြကို ေလ႔က်င္႔သင္ယူထားဖုိ႔ လိုမယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ အထူးသျဖင္႔ ႏိုင္ငံေရး သီအိုရီေတြက စည္းကမ္းတက် ေတြးေခၚေျမွာ္ျမင္တတ္မႈကို ေပးႏိုင္တယ္။ သမိုင္း ဗဟုသုတၾကြယ္၀မႈက က်ယ္ျပန္႔တဲ႔ ႏိုင္ငံေရးဆုိင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္တဲ႔အခါ အေထာက္အကူအမ်ားႀကီး ျဖစ္ေစတယ္။ တိုင္းျပည္အသီးသီးက လူအမ်ဳိးမ်ဳိးေတြ ကမၻာႀကီးကို ဘယ္လိုရႈျမင္သလဲဆိုတာ နားလည္ဖို႔အတြက္ သမုိ္င္းကို အေျခခံက်က် သိထားဖို႔ လိုတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
၀န္ထမ္းအေတြ႔အႀကံဳမ်ားတဲ႔ ကစ္ဆင္းဂ်ားရဲ႕ ေျပာဆိုခ်က္ေတြက ဒီကေန႔ ႏိုင္ငံတကာ တကၠသိုလ္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အရာရွိေကာင္း ျဖစ္ဖို႔ ေလ႔က်င္႔ေပးေနတဲ႔ ျပည္သူ႔ေရး မူ၀ါဒ (Public Policy) ဘာသာရပ္ေတြ၊ ျပည္သူ႔ေရးရာ စီမံခန္႔ခြဲမႈ (Public Administration) သင္ရိုးေတြနဲ႔ ကြာျခားေနပါတယ္။ လက္ရွိ မူ၀ါဒ ဘာသာရပ္ သင္ရိုးညႊန္းတမ္းေတြကို ၾကည့္ရင္ ေဘာဂေဗဒနဲ႔ စာရင္းအင္းဘာသာရပ္ (Statistics) ေတြကိုပဲ အေလးထား သင္ၾကားပါတယ္။ ဖလိုေဆာ္ဖီ၊ ႏိုင္ငံေရးသီအိုရီနဲ႔ သမိုင္းတို႔ကို ဦးစားေပး မသင္ပါဘူး။ အဲဒီဘာသာရပ္ သံုးခုကို ျပည္သူ႔၀န္ထမ္း ေလ႔က်င္႔သင္ၾကားေရးမွာ မထည့္သြင္းဘဲ၊ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံေက်ာင္းသားေတြအတြက္သာ သီးသန႔္ ျဖစ္ေနပါတယ္။
နာမည္ႀကီး Kennedy School ရဲ႕ ျပည္သူ႔ေရးရာ စီမံခန္႔ခြဲမႈ မဟာဘြဲ႔တန္း (MPP) သင္ရိုးကိုၾကည့္ရင္၊ ၀န္ထမ္းက်င္႔၀တ္ ဘာသာရပ္အခ်ဳိ႕ သင္ၾကားေပမဲ႔၊ သမိုင္းကို အေရးပါတဲ႔ ဘာသာရပ္အျဖစ္ ထည့္မသင္ပါဘူး။ ေက်ာင္းသားေတြကလည္း ေခါင္းေဆာင္မႈ (leadership) ဘာသာရပ္သင္တဲ႔ စာသင္ခန္းထဲသာ စုၿပံဳတိုးၿပီး၊ သမိုင္းဘာသာရပ္္မ်ဳိးကို ေရွာင္ကြင္းခ်င္ ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံက စီးပြားေရးတကၠသိုလ္မွာ သင္ၾကားတဲ႔ ျပည္သူ႔ေရးရာစီမံခန္႔ခြဲမႈ (Public Administration) သင္တန္း အပါအ၀င္၊ အာရွက ျပည္သူ႔ေရးရာ မူ၀ါဒသင္တန္းေတြလည္း အေနာက္သင္ရိုးယူထားတာမုိ႔ ေဘာဂေဗဒ၊ စာရင္းအင္းနဲ႔ စီမံခန္႔ခြဲမႈ ဘာသာရပ္ေတြပဲ မ်ားေနတာ ေတြ႔ရပါလိမ္႔မယ္။
ေနာက္ ကစ္ဆင္ဂ်ားက အဆင္႔ျမင္႔အရာရွိ ေပၚလစီမိတ္ကာတိုင္းဟာ မိမိကုိယ္ကိုယ္ ယံုၾကည္မႈအျပည့္ရွိဖို႔ လိုအပ္တယ္၊ ဘာေၾကာင္႔လဲဆိုေတာ႔ တခ်ဳိ႕ကိစၥေတြဟာ ျပတ္ျပတ္သားသား ဆံုးျဖတ္ဖို႔ ခက္ခဲလို႔ လို႔ေျပာပါတယ္။ အဲဒီလိုအေျခအေနမွာ ပညာျပည့္၀မႈ အေျမွာ္အျမင္ရွိမႈနဲ႔ သတိၱရွိဖို႔လိုလိမ္႔မယ္။ ေဘးက်ပ္နံက်ပ္ ဂယ္ေပါက္ပိတ္ အေျခအေနကို ဆံုးျဖတ္ဖို႔ ဒႆန၊ သမိုင္းနဲ႔ ႏိုင္ငံေရး သီအိုရီေတြက အေထာက္အကူျပဳႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။
လက္ရွိ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာလည္း ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းေကာင္းေတြ၊ အရည္အခ်င္းျပည့္ ေပၚလစီမိတ္ကာေတြ အျမန္ဆံုး ေမြးထုတ္ဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။ ကိုယ္႔ႏိုင္ငံသမုိင္းနဲ႔ ကမၻာ႔သမိုင္းကိုလည္းသိ၊ ေခတ္သစ္စီမံအုပ္ခ်ဳပ္မႈပညာနဲ႔ ဖေလာ္ေဆာ္ဖီကို သိၿပီး ျပည္သူ႔အက်ဳိး ေရွးရႈမယ္႔ အရာရွိေကာင္းေတြ လိုအပ္ေနပါတယ္။ သူတို႔ဟာ အစိုးရတစ္ဖြဲ႔ကို ကိုယ္စားျပဳသူေတြ မဟုတ္ဘဲ၊ ႏိုင္ငံအင္စတီက်ဴးွရွင္းေတြ ေကာင္းမြန္စြာ လည္ပတ္ေစဖို႔၊ ေဒသၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးကို ကူညီဖို႔၊ ပုဂၢလိကလုပ္ငန္းက႑ကို ေကာင္းစြာ ပံ႔ပိုးေပးႏိုင္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။
သိပၸံေမာင္၀၊ အိုင္စီအက္စ္ ဦးတင္ထြဋ္၊ ေမာင္ထင္၊ မန္းတင္ တို႔လို ေျဖာင္႔မတ္ အရည္အခ်င္းျပည့္၀တဲ႔၊ ႏိုင္ငံအေပၚ ေစတနာရွိတဲ႔ ျပည္သူ႔၀န္ထမ္းေကာင္း လူငယ္ေတြ ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အျမန္ဆံုး ေပၚထြန္းဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။ သူတို႔က အရပ္ဘက္ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား ျပဳျပင္ေရးနဲ႔ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံသစ္အတြက္ အမ်ားႀကီး အားသစ္ေလာင္းႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
ရဲျမင္႔ေက်ာ္
(မဇၥ်ိမ သတင္းစာ ၊ ဇြန္ ၁၊ ၂၀၁၃)