"Freedom Of Expression"
လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ခြင္႔၊ ဒါမွမဟုတ္လြတ္လပ္စြာ စကားေၿပာခြင္႔ စတာေတြကို Freedom of Expression လို႔ေခၚၾကတယ္။ ဒီလို လြတ္လပ္စြာ ဆုိတဲ႔ စကားလံုးဟာ အေရးၾကီးပါတယ္။ လြတ္လပ္ၿခင္း Freedom ဆိုတာ လူ႔ေဘာင္တစ္ခုထဲမွာေနရင္ အဆံုးမဲ႔လြတ္လပ္ၿခင္း (Absolute Freedom) မဟုတ္ေသးဘူး။ အစိုးရ၊ ဥပေဒ၊ လူ႔ယဥ္ေက်းမႈ စတာေတြရဲ႔ ေဘာင္ေတြနဲ႔ကန္႔သတ္ထားၾကၿမဲပါ။
အင္တာနက္ေပၚမွာ၊ ေရဒီယို တယ္လီေဗးရွင္းအစိီအစဥ္ေတြမွာ၊ ေနာက္ အနုပညာေဖာ္က်ဴးမႈေတြမွာ မိမိတုိ႔ ယံုၾကည္ရာကို အစိုးရက အေနွာက္အယွက္မေပးဘဲ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဖာ္က်ဳးခြင္႔ရွိၾကတယ္။ ဒီလြတ္လပ္ခြင္႔ဟာ ဘယ္ေလာက္အထိရွိေနလဲ။
ဒီလြတ္လပ္ခြင္႔ဆုိတာ ႏုိင္ငံေတာ္လံုၿခံဳေရး၊ လူထုအႏၱရာယ္ၿဖစ္မယ္႔ကိစၥ၊ ေနာက္ မႈခင္းေတြပိုၿဖစ္ေစႏုိင္တဲ႔ကိစၥေတြ၊ အၿခားသူေတြရဲ႔ သိကၡာနဲ႔ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာကိစၥေတြ၊ Confidential ထားရမယ္႔ သတင္းအခ်က္အလက္ေတြ (ဥပမာ ဆရာဝန္ေတြ၊ ေရွ႔ေနေတြ သူတု႔ိ လူနာ၊ အမႈသည္ေတြနဲ႔ပတ္သက္တဲ႔ကိစၥေတြကို သိမ္းဆည္းထားရတာ၊ ေနာက္ အယ္ဒီတာေတြ က စာေရးသူတစ္ေယာက္နာမည္ကိုအေၾကာင္းမဲ႔ထုတ္မေပးတာ) ေနာက္ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးေၾကာင္႔ အမုန္းပြားေစမယ္႔ ကိစၥေတြမွာ ဥပေဒနဲ႔ကန္႔သတ္ထားတယ္။ The Law says No ၿဖစ္ေသာ ကိစၥမ်ားေပါ႔။
ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံရဲ႔ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ခြင္႔ဥပေဒ ပုဒ္မ (၁ဝ) မွာဒီိလိုေတြ႔ရတယ္။ ၿပန္ဆုိခ်က္ကေတာ႔ ကိုယ္နားလည္သလိုေပါ႔ေလ။
1. Everyone has the right to freedom of expression. This right shall include freedom to hold opinions and to receive and impart information and ideas without inference by public authority and regardless of frontiers. This Article shall not prevent States from requiring the licensing of broadcasting, television or cinema enterprises.
2. The exercise of these freedoms, since it carries with it duties and responsibilities, may be subject to such formalities, conditions, restrictions or penalties as are prescribed by law and are necessary in a democratic society, in the interests of national security, territorial disorder or crime, for the protection of health or morals, for the protection of the reputation or rights of others, for preventing the disclosure of information received in confidence, or for maintaining the authority and impartiality of the judiciary.
(၁)က လူတုိင္းမွာ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ခြင္႔ရွိတယ္။ ကိုယ္ပိုင္အၿမင္ေတြကိုအစုိးရက အေနွာင္႔အယွက္မၿပဳဘဲ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖာ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီပုဒ္မဟာ အစိုးရဆီကေန ရုပ္သံထုတ္လြင္႔ရင္ လုိင္စင္ေတာင္းရမယ္ဆုိတာအတြက္ေတာ႔ အက်ံုဳးမဝင္ဘူးဆိုတဲ႔သေဘာ။ လုိအပ္ရင္အစိုးရက ခ်ဳပ္ရမယ္ေပါ႔။
(၂) ကေတာ႔ အေပၚမွာေဖာ္ၿပထားတဲ႔အခ်က္ေတြကို ေဖာက္ဖ်က္ရင္ ၿပစ္ဒဏ္ခ်ခြင္႔နဲ႔ကန္႔သတ္ခြင္႔ရွိတယ္ဆိုတဲ႔ အခ်က္ပါပဲ။
အဲ႔ဒီအခ်က္ထဲမွာေတြ႔ရတာက နိုင္ငံေတာ္လံုၿခံဳေရးကို ထိပ္တန္းထားစဥ္းစားတယ္ဆိုတဲ႔အခ်က္ပါပဲ။
Freedom of Expression ဆုိတာဟာ Universal Human Right Declaration ေအာက္က Article 19 မွာပါပါတယ္။ အဲ႔ဒါ လူ႔ရပိုင္ခြင္႔၊ ႏုိင္ငံေရးအရ ရပိုင္ခြင္႔တစ္မ်ိဳးပါပဲ။ အဲ႔ဒါကို နိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင္႔အေရးဥပေေဒနဲ႔ International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR) အဖြဲ႔က အသိအမွတ္ၿပဳထားပါတယ္။ ၁၉၇၆ မတ္လ ၂၃ ရက္ေန႔မွာ စၿပီးသက္ေရာက္တယ္လို႔ဆုိတယ္။
ဒီ Freedom of Expression ကိုကန္႔သတ္ခ်က္ေတြလုပ္ၾကတဲ႔အခါမွာ အမ်ားဆံးစဥ္းစားတဲ႔မူက Harm Principle လို႔ေခၚတဲ႔ သေဘာတရားမ်ိဳးပါ။ လႊတ္ထားေပးရင္ေဘးဒုကၡၿဖစ္သြားမယ္ဆုိတဲ႔သေဘာမ်ိဳးေပါ႔။ ၿပင္သစ္နိုင္ငံရဲ႔ ၁၇၈၉ ခုနွစ္က Declaration of Human and Civic Right မွာက်ေတာ႔ လြတ္လပ္ၿခင္းဟာ တစ္ၿခားသူအတြက္ ဒဏ္ရာဒဏ္ခ်က္မၿဖစ္ေစရဆုိတာနဲ႔ သတ္မွတ္ထားတယ္။လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ၿခင္းဟာ တစ္ဖက္သား သိကၡာက် ဘဝပ်က္ဆုိတာမ်ိဳးမၿဖစ္ရဘူးေပါ႔။ ေနာက္ဒါနဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္ကေတာ႔ Offense Principle လို႔ေခၚတဲ႔သေဘာတရားမ်ိဳး။ Offense Principle မွာက်ေတာ႔ (၁) Wrongdoing လို႔ေခၚတဲ႔ အေၿပာအဆိုအၿပဳအမူဟာ မွားေနရမယ္၊ (၂) အဲ႔ဒီအၿပဳအမူဟာ ေဘးဥပါဒ္ၿဖစ္ေစရမယ္ဆုိတဲ႔သေဘာတ၇ားပါတယ္။ ဒိီအေတြးအေခၚေတြနဲ႔ Freedom of Expression ကိုကန္႔သတ္သင္႔မကန္႔သတ္သင္႔စဥ္းစားၾကတယ္။ ဥပမာ ညစ္ညမ္းဝက္ဘ္ဆုိက္ေတြကိုပိတ္ပင္ၿခင္းမ်ိဳးေပါ႔။
အေၿခခံအားၿဖင္႔ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္တယ္၊ ေဝဖန္တယ္ဆုိတာ သူမ်ားကုိ သိကၡာက်ေအာင္စြပ္စြဲအပုပ္ခ်တာမ်ိဳးမၿဖစ္ရဘူး၊ သူမ်ားဘဝပ်က္သြားေအာင္ထုိးနွက္တာမဟုတ္ရဘူး၊ သူမ်ား အၿမတ္ႏိုးထားတဲ႔ အရာကို စိတ္ဆင္းရဲသြားေအာင္မလုပ္ရဘူး (ဥပမာ ဘာသာေရး)၊ ေနာက္ လူမ်ိဳးေရးေတြ အသားေရာင္ေတြေၾကာင္႔၊ လိင္ေၾကာင္႔ ဥပမာ (မိန္းမလ်ာ၊ ေယာက်္ားလ်ာၿဖစ္လုိ႔) မခ်ိဳးဖဲ႔ရဘူး၊ အၾကမ္းဖက္ဖို႔ မႈခင္းတစ္ခုၿဖစ္ေၿမာက္ဖို႔ အားေပးေနတာမ်ိဳးေတြ မၿဖစ္ရဘူး ဆုိတာကို အေၿခခံနားလည္ေစခ်င္တာပါပဲ။
Ref: "Freedom of Expression", Wiki
"Equality and Human Right Commission", U.K.
"Rethinking the Offense Principle", A.P Simester and Andrew Von Hirsch<School of Law>
—
လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ခြင္႔၊ ဒါမွမဟုတ္လြတ္လပ္စြာ စကားေၿပာခြင္႔ စတာေတြကို Freedom of Expression လို႔ေခၚၾကတယ္။ ဒီလို လြတ္လပ္စြာ ဆုိတဲ႔ စကားလံုးဟာ အေရးၾကီးပါတယ္။ လြတ္လပ္ၿခင္း Freedom ဆိုတာ လူ႔ေဘာင္တစ္ခုထဲမွာေနရင္ အဆံုးမဲ႔လြတ္လပ္ၿခင္း (Absolute Freedom) မဟုတ္ေသးဘူး။ အစိုးရ၊ ဥပေဒ၊ လူ႔ယဥ္ေက်းမႈ စတာေတြရဲ႔ ေဘာင္ေတြနဲ႔ကန္႔သတ္ထားၾကၿမဲ
အင္တာနက္ေပၚမွာ၊ ေရဒီယို တယ္လီေဗးရွင္းအစိီအစဥ္ေတြမွာ၊ ေနာက္ အနုပညာေဖာ္က်ဴးမႈေတြမွာ မိမိတုိ႔ ယံုၾကည္ရာကို အစိုးရက အေနွာက္အယွက္မေပးဘဲ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ေဖာ္က်ဳးခြင္႔ရွိၾကတယ္။ ဒီလြတ္လပ္ခြင္႔ဟာ ဘယ္ေလာက္အထိရွိေနလဲ။
ဒီလြတ္လပ္ခြင္႔ဆုိတာ ႏုိင္ငံေတာ္လံုၿခံဳေရး၊ လူထုအႏၱရာယ္ၿဖစ္မယ္႔ကိစၥ၊ ေနာက္ မႈခင္းေတြပိုၿဖစ္ေစႏုိင္တဲ႔
ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံရဲ႔ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ခြင္႔ဥပေ
1. Everyone has the right to freedom of expression. This right shall include freedom to hold opinions and to receive and impart information and ideas without inference by public authority and regardless of frontiers. This Article shall not prevent States from requiring the licensing of broadcasting, television or cinema enterprises.
2. The exercise of these freedoms, since it carries with it duties and responsibilities, may be subject to such formalities, conditions, restrictions or penalties as are prescribed by law and are necessary in a democratic society, in the interests of national security, territorial disorder or crime, for the protection of health or morals, for the protection of the reputation or rights of others, for preventing the disclosure of information received in confidence, or for maintaining the authority and impartiality of the judiciary.
(၁)က လူတုိင္းမွာ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္ခြင္႔ရွိ
(၂) ကေတာ႔ အေပၚမွာေဖာ္ၿပထားတဲ႔အခ်က္ေတ
အဲ႔ဒီအခ်က္ထဲမွာေတြ႔ရတာက နိုင္ငံေတာ္လံုၿခံဳေရးကို ထိပ္တန္းထားစဥ္းစားတယ္ဆိုတဲ
Freedom of Expression ဆုိတာဟာ Universal Human Right Declaration ေအာက္က Article 19 မွာပါပါတယ္။ အဲ႔ဒါ လူ႔ရပိုင္ခြင္႔၊ ႏုိင္ငံေရးအရ ရပိုင္ခြင္႔တစ္မ်ိဳးပါပဲ။ အဲ႔ဒါကို နိုင္ငံတကာ လူ႔အခြင္႔အေရးဥပေေဒနဲ႔ International Covenant on Civil and Political Rights (ICCPR) အဖြဲ႔က အသိအမွတ္ၿပဳထားပါတယ္။ ၁၉၇၆ မတ္လ ၂၃ ရက္ေန႔မွာ စၿပီးသက္ေရာက္တယ္လို႔ဆုိတယ္
ဒီ Freedom of Expression ကိုကန္႔သတ္ခ်က္ေတြလုပ္ၾကတဲ႔
အေၿခခံအားၿဖင္႔ လြတ္လပ္စြာထုတ္ေဖာ္တယ္၊ ေဝဖန္တယ္ဆုိတာ သူမ်ားကုိ သိကၡာက်ေအာင္စြပ္စြဲအပုပ္ခ်
Ref: "Freedom of Expression", Wiki
"Equality and Human Right Commission", U.K.
"Rethinking the Offense Principle", A.P Simester and Andrew Von Hirsch<School of Law>