သမၼတကိုတရားစြဲ၊ ဒီမိုကေရစီအားစမ္းပြဲ

..............................................
(တင္ညြန္႔)

မတ္လ ၁၀ ရက္ေန႔ The Voice သတင္းတြင္ “ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတကို တရားစြဲမႈ၊ ဆားလင္းႀကီးတရား႐ုံး ပလပ္” ဆိုသည့္ သတင္းတစ္ပုဒ္ကို ဖတ္လိုက္ရသည္။ လက္ပံေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီစီမံကိန္း ဧရိယာအတြင္းရွိ လယ္ယာေျမမ်ား သိမ္းယူမႈ၊ သပိတ္စခန္းမ်ားကို အၾကမ္းဖက္ ၿဖဳိခြင္းမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ မုံ႐ြာခ႐ိုင္ ဆားလင္းႀကီးၿမဳိ႕နယ္ တရား႐ုံးတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတဦးသိန္းစိန္ကို တရားစြဲဆိုထားရာ ယင္းအမႈကို အဆိုပါတရား႐ုံးက မတ္လ ၁၀ ရက္ေန႔တြင္ ပလပ္လိုက္ေၾကာင္း သတင္း ျဖစ္ပါသည္။ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတဦးသိန္းစိန္ကို တရားစြဲမည္ဆိုသျဖင့္ တရားစြဲႏိုင္သလား ျပန္လည္သုံးသပ္ရန္ လိုပါသည္။ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ အရ သမၼတစနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ ျပည္ေထာင္စုသမၼတ ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ သမၼတကို တရားစြဲမည္ဆိုပါက ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကို သတိျပဳရန္ျဖစ္သည္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္ ျပည္ေထာင္စုသမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ (၁၆) အရ-
"ႏိုင္ငံေတာ္အႀကီးအကဲႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အႀကီးအကဲသည္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ ျဖစ္သည္" ဟု သတ္မွတ္ျပ႒ာန္း ထားပါသည္။ ပုဒ္မ (၅၇) အရလည္း "ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႏွင့္ ဒုတိယသမၼတမ်ားသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ကို ကိုယ္စားျပဳသည္" ဟု ဆိုထားၿပီး ပုဒ္မ (၅၈) အရ "ႏိုင္ငံသားအားလုံး၏ အထြတ္အထိပ္ေနရာ ရရွိထားသူ" လည္း ျဖစ္ေနပါသည္။

ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ ျဖစ္လာသူတစ္ဦးသည္ ပုဒ္မ (၆၅) အရ ေအာက္ပါ အခ်က္မ်ားကို ကတိသစၥာ ျပဳထားရသူမ်ားလည္း ျဖစ္ပါသည္။
- ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏိုင္ငံသားမ်ားအေပၚ သစၥာေစာင့္သိပါမည္
- ျပည္ေထာင္စုမၿပိဳကြဲေရး၊ တိုင္းရင္းသားစည္းလုံးညီညြတ္မႈ မျပဳိကြဲေရး၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ တည္တံ့ခိုင္ၿမဲေရးတို႔ကို ထာဝစဥ္ ဦးထိပ္ပန္ ေဆာင္ရြက္ပါမည္
- ႏိုင္ငံေတာ္ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္သိ လိုက္နာ႐ိုေသၿပီး ႏိုင္ငံေတာ္ ဥပေဒမ်ားကို လိုက္နာက်င့္သုံး ေဆာင္ရြက္ပါမည္
- ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ တရားမွ်တျခင္း၊ လြတ္လပ္ျခင္းႏွင့္ ညီမွ်ျခင္းတည္း ဟူေသာ ေလာကပါလတရားမ်ား ပိုမိုထြန္းကားေရး အတြက္ ေဆာင္ရြက္ပါမည္
ထိုကတိမ်ားကို အသက္ႏွင့္ကိုယ္ကို အပ္ႏွင္းၿပီး ထမ္းေဆာင္ရန္လည္း သစၥာျပဳထားရသူမ်ား ျဖစ္သည္။

ထိုသို႔ေသာပုဂၢဳိလ္မ်ဳိးကို တရားစြဲရန္ဆိုသည္မွာ ခ်င့္ခ်ိန္စဥ္းစား သင့္ေသာကိစၥတစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒပုဒ္မ (၂၄) တြင္လည္း ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ အမတ္မ်ားအား တာဝန္မွဖယ္ရွားျခင္း သို႔မဟုတ္ မေလ်ာ္ကန္ေသာအျပဳအမူမ်ား လုပ္ေဆာင္သည့္ အတြက္ မည္သည့္အခါမ်ဳိးတြင္ အျပစ္ေပးႏိုင္ေၾကာင္းကို ေအာက္ပါအတိုင္း ဖြင့္ဆိုထားပါသည္။

အေမရိကန္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒအရ ျပ႒ာန္းထားသည့္ ရာထူး အေလ်ာက္ ျပစ္တင္စြပ္စြဲမႈမ်ား ျပဳလုပ္ႏိုင္သည့္ ေနရာမ်ားမွာ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္ ပါဝင္ေသာ ကြန္ဂရက္ လႊတ္ေတာ္ျဖစ္သည္။လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ေပါင္းၿပီး သမၼတ၊ ဒုတိယသမၼတ၊ တရားလႊတ္ေတာ္ခ်ဳပ္ တရားသူႀကီးမ်ား၊ ျပည္နယ္တရားသူႀကီးမ်ားႏွင့္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရအဖြဲ႕ အရာရွိမ်ားကို အေရးယူႏိုင္ခြင့္ ရွိသည္။ အေရးယူပိုင္ခြင့္ ရွိေသာ္လည္း ကြန္ဂရက္ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားကို ရာထူးမွ ဖယ္ရွားပိုင္ခြင့္မပါေပ။

အေမရိကန္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒတြင္ ေဖာ္ျပထားခ်က္မ်ားကို သုံးသပ္ၾကည့္လွ်င္ လႊတ္ေတာ္အသီးသီးသည္ မိမိတို႔လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ အသီးသီးကို အရည္အခ်င္းျပည့္မီမႈရွိ မရွိ ကိုယ္တိုင္ စစ္ေဆးစီရင္ ရမည္သာျဖစ္သည္။ မိမိလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္က စည္းကမ္းေဖာက္ ဖ်က္လွ်င္ အေရးယူအျပစ္ေပးပိုင္ခြင့္ ရွိသည္။ သို႔ေသာ္ လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္ ေပါင္း၏ သုံးပုံႏွစ္ပုံ ဆႏၵမဲျဖင့္သာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ဦးကို ထုတ္ပယ္ႏိုင္သည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ ထိုအခ်က္ကိုၾကည့္လွ်င္ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးဦးကို စည္းကမ္းေဖာက္ဖ်က္မႈအတြက္ အေရးယူ ေဆာင္႐ြက္ရန္မွာ သက္ဆိုင္ရာ လႊတ္ေတာ္ကိစၥသာျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။
လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ဦးသည္ စြပ္စြဲခံရၿပီဆိုလွ်င္၊ ထိုစြပ္စြဲ ခ်က္ကို စိစစ္သုံးသပ္ရန္ ဖြဲ႕စည္းေပးထားသည့္ ေကာ္မတီတစ္ရပ္ရပ္က ေဆာင္႐ြက္ရသည္။ ေအာက္လႊတ္ေတာ္တြင္ တရားဝင္ျပဳမူေဆာင္႐ြက္မႈ ေကာ္မတီႏွင့္ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္တြင္ ကိုယ္က်င့္သိကၡာဆိုင္ရာ ေကာ္မတီ ဟူ၍ရွိသည္။ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္ နည္းဥပေဒမ်ား ထဲတြင္လည္း တရားဝင္ျပဳမူ ေဆာင္႐ြက္ျခင္းဆိုင္ရာ ကိုဓဥပေဒမ်ား ပါဝင္သည္။
အျခားလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးဦး ကျဖစ္ေစ၊ ႏိုင္ငံသား တစ္ဦးဦးကျဖစ္ေစ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ဦးဦးကို စြပ္စြဲလာၿပီ ဆိုလွ်င္ ကိုယ္က်င့္သိကၡာႏွင့္ ညီ မညီ၊ စြပ္စြဲခ်က္မ်ားမွန္ မမွန္ စစ္ေဆးေရး ေကာ္မတီမ်ားက စိစစ္သုံးသပ္ၾကရသည္။
ေအာက္လႊတ္ေတာ္ကျဖစ္ေစ၊ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္က ျဖစ္ေစ အျပစ္က်ဴးလြန္ေသာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ကို အျမင့္ဆုံးခ်မွတ္ႏိုင္သည့္ ျပစ္ဒဏ္မွာ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္အျဖစ္မွ ထုတ္ပစ္ျခင္းသာ ျဖစ္သည္။ ထုတ္ပစ္သည္ ဆိုေသာ္လည္း တက္ေရာက္လာသည့္ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္စုစုေပါင္း သုံးပုံႏွစ္ပုံက ေထာက္ခံမွသာ ထုတ္ပစ္ႏိုင္သည္။

ေနာက္ထပ္ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္သည့္ နည္းတစ္ခုမွာ ျပင္းထန္စြာ ျပစ္တင္ ေဝဖန္ျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုျပစ္ဒဏ္ေပးရန္မွာလည္း မဲအမ်ားစုရရန္ လိုသည္။ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ တစ္ဦးသည္ မေလ်ာ္ကန္ေသာ အျပဳအမူတစ္ခုကို က်ဴးလြန္သည္ဆိုလွ်င္ ထိုျပစ္ဒဏ္ကိုလည္း ေပးႏိုင္သည္။ ျပစ္ဒဏ္ ေပးျခင္းခံရသည့္ သူသည္ ပါတီနည္းဥပေဒမ်ားအရ ေကာ္မတီ သို႔မဟုတ္ ပါတီေခါင္းေဆာင္ ရာထူးမွ ဖယ္ရွားျခင္းခံရမည္ျဖစ္သည္။ ကြန္ဂရက္ သက္တမ္းကာလအတြင္းမွာပင္ ဖယ္ရွားႏိုင္ခြင့္ ရွိသည္။ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္တြင္ ထိုသို႔ေသာအမႈကို က်ဴးလြန္သူအား ျပင္းထန္စြာ ျပစ္တင္ေဝဖန္ျခင္း (Censure) ႏွင့္စြပ္စြဲ႐ွဳတ္ခ်ျခင္း (Denunciation) ဆိုသည့္ စကားရပ္မ်ား သုံးစြဲကာ အျပစ္ေပးေလ့ရွိသည္။

ေအာက္လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္တြင္ စည္းကမ္းထိန္းသိမ္း သည့္အေနျဖင့္ က်င့္သုံးသည့္ အထက္ပါျပစ္ဒဏ္ေလာက္ မျပင္းထန္ေသာ ျပစ္ဒဏ္တစ္မ်ဳိးမွာ ျပစ္တင္သတိေပးျခင္း (Reprimand) ျဖစ္သည္။ ထိုျပစ္ဒဏ္ကိုလည္း သက္ဆိုင္ရာလႊတ္ေတာ္မွ မဲအမ်ားစုျဖင့္ပင္ ခ်မွတ္ရသည္။ က်င့္ဝတ္သိကၡာ ခ်ဳိးေဖာက္သူအတြက္ ရည္႐ြယ္အျပစ္ေပးျခင္းျဖစ္ သည္။
အမွတ္မဲ့စြာ က်ဴးလြန္သည့္အတြက္ ေပးသည့္အေသးအဖြဲ ျပစ္ဒဏ္ဟု လည္း ဆိုႏိုင္သည္။
ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးသည္ ႏိုင္ငံေတာ္သစၥာ ေဖာက္ဖ်က္ပုန္ကန္မႈ၊ ႀကီးေလးေသာျပစ္မႈမ်ား သို႔မဟုတ္ ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားေရး တို႔ကို ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္လွ်င္ တရားစြဲခံရမည္ ျဖစ္သည္။ လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္တစ္ဦးသည္ ႀကီးေလးေသာျပစ္ဒဏ္ျဖင့္ စြဲခ်က္တင္အစစ္ခံရ လွ်င္ စြပ္စြဲခံရခ်ိန္၌ ပါတီ သို႔မဟုတ္ ေကာ္မတီ ေခါင္းေဆာင္ေနရာမွ ဖယ္ရွားခံရမည္ျဖစ္သည္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ထိုလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္အား ျပစ္မႈေၾကာင္းအရ စစ္ေဆးမႈမၿပီးဆုံးမခ်င္း လႊတ္ေတာ္အတြင္း စည္းကမ္းထိန္းသိမ္းေရး အပိုင္းအရ အေရးယူျခင္းမ်ဳိး ျပဳလုပ္ေလ့မရွိေပ။

အေမရိကန္ ဖြဲ႕စည္းပုံ ဥပေဒတြင္ ကြန္ဂရက္လႊတ္ေတာ္သို႔ (Impeachment) ေခၚ ႏိုင္ငံ့ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ အစိုးရအရာရွိႀကီးမ်ားအား စြပ္စြဲျပစ္တင္ခြင့္ အာဏာကို ေပးအပ္ထားသည္။ ထိုအခြင့္အာဏာအရ သမၼတ၊ ဒုတိယသမၼတႏွင့္ အျခားအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာအရာရွိမ်ားကို စြပ္စြဲ ျပစ္တင္ႏိုင္သည္။ ထိုအခြင့္အာဏာအရ "ႏိုင္ငံေတာ္သစၥာေဖာက္မႈ၊ လာဘ္ေပး လာဘ္ယူမႈႏွင့္ အျခားျမင့္မားသည့္ ရာဇဝတ္မႈမ်ား၊ အေသးအဖြဲျပစ္မႈမ်ားကို" က်ဴးလြန္သည့္သူအား ကြန္ဂရက္ေရွ႕ေမွာက္ အေရာက္ပို႔ၿပီး ထိုသူက်ဴးလြန္ သည့္ျပစ္မႈအတြက္ အစစ္ေဆးအဆုံးျဖတ္ ခံရမည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။

အေမရိကန္သမိုင္းတြင္ ထင္ရွားသည့္ စြပ္စြဲျပစ္တင္မႈႀကီးႏွစ္ခုကို စီရင္ခဲ့ေၾကာင္းေတြ႔ရသည္။ ပထမအမႈမွာ ၁၈၇၆ ခုႏွစ္ သမၼတ အင္ဒ႐ူးဂြၽန္ဆင္ လက္ထက္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ ေတာင္ပိုင္း ဒီမိုကရက္တစ္ဦးျဖစ္သည့္ အင္ဒ႐ူးဂြၽန္ဆင္ကို ျပန္လည္ျပဳျပင္ေရးႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ရီပတ္ဘလီကန္ အမ်ားစုက ဝိုင္းဝန္းတိုက္ခိုက္ၾကသည္။ ရီပတ္ဘလီကန္မ်ား၏ စြပ္စြဲ တိုက္ခိုက္ခ်က္မ်ားကို ေအာက္လႊတ္ေတာ္က အေရးယူစစ္ေဆးေပးခဲ့သည္။ ထိုအမႈသည္ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္သို႔ ေရာက္သည့္အခါတြင္ မဲတစ္မဲတည္း ကပ္႐ႈံးသြားခဲ့ၿပီး အင္ဒ႐ူးဂြၽန္ဆင္ကို အေရးမယူႏိုင္ခဲ့ေပ။
၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္က သမၼတဘီလ္ကလင္တန္ကို စြပ္စြဲျပစ္တစ္မႈတစ္ခု ျပဳလုပ္ခဲ့ေသးသည္။ ကလင္တန္အား က်မ္းသစၥာ က်ိန္ဆိုထားမႈကို လိမ္လည္ေဖာက္ဖ်က္မႈႏွင့္ တရားမွ်တမႈကို တားဆီး ပိတ္ဆို႔မႈတို႔ျဖင့္ စြဲဆိုျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုစဥ္က သမၼတကလင္တန္ကို လိင္ေဖာက္ျပန္မႈျဖင့္ စြပ္စြဲထားသည္။ အိမ္ျဖဴေတာ္တြင္ အလုပ္သင္အျဖစ္ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ ေနေသာ ေမာ္နီကာလူဝင္းစကီးႏွင့္ အတူ လိင္ေဖာက္ ျပန္သည္ဆိုကာ သမၼတအားအေရးယူရန္ စြပ္စြဲျပစ္တင္ခဲ့သည္။

ကလင္တန္အမႈကို စစ္ေဆးရာတြင္ ဘက္လိုက္မႈမ်ားစြာ ရွိေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။ ငါးဦးကသာ သမၼတကို စြပ္စြဲျပစ္တင္စစ္ေဆးရန္ မဲေပးခဲ့ၾက သည္။ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္တြင္ မဲအမ်ားစု သုံးပုံႏွစ္ပုံရမွသာ သမၼတကို အေရးယူ စစ္ေဆးႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။ ဆီးနိတ္လႊတ္ေတာ္အမတ္ ၄၅ ဦးက သမၼတကို က်မ္းသစၥာက်ိန္ဆိုထားမႈအား လိမ္လည္မႈေလာက္ျဖင့္သာ အေရးယူရန္ ဆုံးျဖတ္ၾကသည္။ အေသးအဖြဲျပစ္မႈတစ္ခု အေနျဖင့္သာ သတ္မွတ္စစ္ေဆး ရန္ျဖစ္သည္။ ဒုတိယစြဲခ်က္ျဖစ္သည့္ တရားမွ်တမႈကို တားဆီးပိတ္ဆို႔မႈ ဆိုသည့္ ႀကီးေလးေသာျပစ္မႈကို က်ဴးလြန္ေၾကာင္း စစ္ေဆးရန္ ၄၅ ဦးက မေထာက္ခံသျဖင့္ မဲမရေသာေၾကာင့္ ပ်က္ျပယ္ သြားခဲ့ရသည္။ ေအာက္လႊတ္ ေတာ္တြင္ ဒီမိုကရက္အားလုံးက သမၼတကို အေရးယူရန္ မေထာက္ခံသည့္ အျပင္၊ ရီပတ္ဘလီကန္ ငါးဦးမဲကိုပါရလိုက္ေသာေၾကာင့္ သမၼတသည္ လႊတ္ေတာ္တြင္လည္း အစစ္ေဆးမခံရသည့္အျပင္ ရာထူးမွလည္း ထုတ္ပယ္ ျခင္းမခံခဲ့ရေပ။
လႊတ္ေတာ္တစ္ရပ္တြင္ အမ်ားစုဆိုသည့္ လႊမ္းမိုးမႈကို မည္သူမွ် မေက်ာ္လြန္ႏိုင္သည့္ သာဓကမ်ားျဖစ္သည္။ သမၼတကို အေရးယူ စစ္ေဆး၊ အျပစ္ ေပးခ်င္ေသာ္လည္း မိမိကိုေထာက္ခံထားသည့္ အမ်ားစုပါတီ ႏွင့္၊ ႏွစ္သက္သူမ်ားရွိေနသေ႐ြ႕ သမၼတကို မျဖဳတ္ႏိုင္ေၾကာင္း ကလင္တန္က ေနာက္ထပ္တစ္ႀကိမ္ သမၼတအျဖစ္ ထပ္မံအေ႐ြးခံရျခင္းျဖင့္ သက္ေသျပသြားခဲ့သည္။

ျပည္ေထာင္စုသမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ (၂၀၀၈ခုႏွစ္)၊ ပုဒ္မ ၇၁၊ အပိုဒ္ (က) မွ (ဆ) အထိျပ႒ာန္းခ်က္ မ်ားတြင္လည္း ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႏွင့္ ဒုတိယသမၼတမ်ားကို စြပ္စြဲျပစ္တင္ႏိုင္မႈ မ်ားကို ေဖာ္ျပ ထားပါသည္။

ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ ကိုျဖစ္ေစ ဒုတိယသမၼတ တစ္ဦးဦးသည္
၁။ ႏိုင္ငံေတာ္၏ ေက်းဇူးသစၥာေတာ္ကို ေဖာက္ဖ်က္ျခင္း
၂။ ဤဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားကို ေဖာက္ဖ်က္ က်ဴးလြန္ျခင္း
၃။ အက်င့္သိကၡာပ်က္ျပားျခင္း
၄။ ဤဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံ ဥပေဒတြင္ ျပ႒ာန္းထားေသာ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတ သို႔မဟုတ္ ဒုတိယသမၼတ၏ အရည္အခ်င္းပ်က္ယြင္းျခင္း
၅။ ဥပေဒအရေပးအပ္ေသာ တာဝန္မ်ားကို ေက်ပြန္စြာ မေဆာင္႐ြက္ ျခင္းတို႔ေၾကာင့္သာ စြပ္စြဲျပစ္တင္ႏိုင္သည္ဟု ဆိုထားသည္။

ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ သို႔မဟုတ္ ဒုတိယသမၼတတစ္ဦးဦးကို စြပ္စြဲျပစ္တင္ ႏိုင္ရန္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ား လိုအပ္ပါသည္။
- လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ရပ္မွ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ အနည္းဆုံး ေလးပုံ တစ္ပုံ လက္မွတ္ေရးထိုးၿပီးမွ သက္ဆိုင္ရာ လႊတ္ေတာ္အႀကီးအမွဴးထံ တင္ျပရမည္
- သက္ဆိုင္ရာလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ စုစုေပါင္းဦးေရ၏ သုံးပုံႏွစ္ပုံ က ေထာက္ခံမွသာ ဆက္လက္အေရးယူေဆာင္႐ြက္မည္
- လႊတ္ေတာ္တစ္ရပ္က စြပ္စြဲခ်က္ကိုေထာက္ခံလွ်င္ အျခား လႊတ္ေတာ္တစ္ရပ္က စြပ္စြဲခ်က္ကို အဖြဲ႕ဖြဲ႕ၿပီး စုံစမ္းစစ္ေဆးရမည္
- ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ သို႔မဟုတ္ ဒုတိယသမၼတသည္ စြပ္စြဲခ်က္အေပၚ ကိုယ္တိုင္ျဖစ္ေစ၊ ကိုယ္စားလွယ္ျဖင့္ျဖစ္ေစ ေခ်ပခြင့္ေပးရမည္
- စြပ္စြဲခ်က္မွန္ကန္ေၾကာင္း ေတြ႔ရၿပီး စုံစမ္းစစ္ေဆးေသာ လႊတ္ေတာ္၏ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ စုစုေပါင္းဦးေရ၏ သုံးပုံႏွစ္ပုံက သမၼတ သို႔မဟုတ္ ဒုတိယသမၼတတို႔အား ဆက္လက္တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ရန္ မသင့္ဟု ဆုံးျဖတ္လွ်င္ ရာထူးမွရပ္စဲႏိုင္ေရး အတြက္ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္အႀကီးအမွဴးထံ တင္ျပရမည္
- ျပည္ေထာင္စုလႊတ္ေတာ္ အႀကီးအမွဴးသည္ တင္ျပခ်က္ရရွိသည္ႏွင့္ စြပ္စြဲခံရေသာ သမၼတ သို႔မဟုတ္ ဒုတိယသမၼတအား ရာထူးမွ ရပ္စဲေၾကာင္း ေၾကညာရမည္ဟု ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ (၇၁) တြင္ ျပ႒ာန္းထားပါ သည္။

ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ (၂၀၀၈ ခုႏွစ္) အခန္း၅၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ပုဒ္မ (၂၁၅) သည္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတအတြက္ ရပိုင္ခြင့္ရွိသည့္ အခြင့္အေရး တစ္ခုျဖစ္ေသာေၾကာင့္ သမၼတကို တရားစြဲမည္ဆိုလွ်င္ ထိုအခ်က္ကို သတိျပဳရန္လိုအပ္ပါသည္။ ပုဒ္မ (၂၁၅) တြင္
"ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတသည္ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံ အရေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဥပေဒတစ္ရပ္ရပ္ အရေသာ္လည္းေကာင္း မိမိအားအပ္ႏွင္းထားသည့္ တာဝန္ႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကို က်င့္သုံးေဆာင္႐ြက္မႈ သို႔တည္းမဟုတ္ က်င့္သုံးေဆာင္႐ြက္သည့္ အေနျဖင့္ ျပဳခဲ့ေသာျပဳလုပ္မႈအတြက္ မည္သည့္ လႊတ္ေတာ္၊ မည္သည့္တရား႐ုံးတြင္မွ် ေျဖရွင္းရန္ တာဝန္မရွိေစရ၊ သို႔ရာတြင္ ဤကဲ႔သို႔ တာဝန္မရွိေစျခင္းသည္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတအား ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံ ဥပေဒပါ စြပ္စြဲျပစ္တင္ျခင္းႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းသည့္ျပ႒ာန္းခ်က္ မ်ားႏွင့္ သက္ဆိုင္ျခင္း မရွိေစရ"ဟု ဆိုထားသည့္အခ်က္အား အေလးထား စဥ္းစားရေပလိမ့္မည္။

အစိုးရအဖြဲ႕ဝင္ ဝန္ႀကီးမ်ားအား တရားစြဲမည္ ဆိုလွ်င္လည္း ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒပုဒ္မ (၂၃၃)၊ ပုဒ္မ (၂၆၃)၊ ပုဒ္မ (၃၀၂)၊ ပုဒ္မ (၃၁၁)၊ ပုဒ္မ (၃၃၄)တို႔အား ျပန္လည္ေလ့လာရန္ တိုက္တြန္းပါသည္။

ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ (၂၀၀၈ ခုႏွစ္)၊ အခန္း ၁၁၊ အေရးေပၚကာလဆိုင္ရာ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား၊ ပုဒ္မ (၄၃၂) တြင္
"အေရးေပၚအေျခအေန ထုတ္ျပန္ေၾကညာထားစဥ္ ကာလအတြင္းတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတ ကိုယ္စားျဖစ္ေစ၊ တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္ က ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို က်င့္သုံးေနသည့္ ကာလအတြင္းျဖစ္ေစ၊ အမ်ဳိးသား ကာကြယ္ေရးႏွင့္ လုံၿခံဳေရးေကာင္စီက ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို က်င့္သုံးေနသည့္ ကာလအတြင္းျဖစ္ေစ လုံၿခံဳေရး၊ တည္ၿငိမ္ေရး၊ ရပ္ရြာေအးခ်မ္းသာယာ ေရးႏွင့္ တရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးတို႔ကို မူလအေျခအေနသို႔ အျမန္ျပန္လည္
ေရာက္ရွိေစျခင္းငွာ လိုအပ္သည့္ အေရးယူေဆာင္ရြက္မႈ ျပဳႏိုင္ရန္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ႏွင့္ တာဝန္မ်ား ေပးအပ္ျခင္းခံရသည့္ အာဏာပိုင္ အဖြဲ႕အစည္း တစ္ရပ္ရပ္၊ ယင္းအဖြဲ႕အစည္းဝင္ တစ္ဦးဦး၊ စစ္ဘက္ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္း တစ္ရပ္ရပ္၊ ယင္းအဖြဲ႕အစည္းဝင္ တစ္ဦးဦး၏ တရားဝင္ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္မ်ားသည္ အတည္ျဖစ္ေစရမည္၊ ယင္းတရားဝင္ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္မ်ားအေပၚ အေၾကာင္းျပဳလ်က္ တရားစြဲဆိုခြင့္မရွိေစရ" ဟူသည့္အခ်က္

ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒ (၂ဝဝ၈ ခုႏွစ္)၊ အခန္း၁၄၊ ကူးေျပာင္းေရး ကာလျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား၊ ပုဒ္မ (၄၄၅) တြင္လည္း

"ျပည္ေထာင္စုသမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္သည္ ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္ဝပ္ပိ ျပားမႈတည္ေဆာက္ေရး အဖြဲ႕ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ ေအးခ်မ္းသာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး ေကာင္စီတို႔၏ မူဝါဒလမ္းညႊန္မႈမ်ား၊ ဥပေဒမ်ား၊ နည္းဥပေဒမ်ား၊ စည္းမ်ဥ္းမ်ား၊ အမိန္႔ျပန္တမ္းမ်ား၊ ေၾကညာခ်က္မ်ားကိုလည္းေကာင္း၊ ႏိုင္ငံေတာ္ၿငိမ္ဝပ္ပိျပားမႈ တည္ေဆာက္ေရးအဖြဲ႕ႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ေအးခ်မ္း သာယာေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးေကာင္စီတို႔၏ ေဆာင္ရြက္ခ်က္မ်ား၊ တာဝန္မ်ား ႏွင့္ ရပိုင္ခြင့္မ်ားကို လည္းေကာင္း ဆက္ခံသည့္ ယင္းအဖြဲ႕ သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႕ဝင္တစ္ဦးဦး သို႔မဟုတ္ အစိုးရအဖြဲ႕ဝင္တစ္ဦးဦး၏ တာဝန္အရ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္မ်ား အေပၚ အေၾကာင္းျပဳလ်က္ ယင္းတို႔အား တရားစြဲဆိုျခင္း၊ အေရးယူျခင္းမရွိေစရ" ဆိုသည့္အခ်က္မ်ားကို ေလ့လာသုံးသပ္ၿပီးမွ မည္သူ႔ကို၊ မည္သို႔တရားစြဲမည္ဟု ဆုံးျဖတ္သင့္ပါေၾကာင္း ေစတနာေကာင္းျဖင့္ အႀကံျပဳလိုက္ပါသည္။


Ref: We The People, An Introduction to American Politics, by Benjamin Ginsberg
ျပည္ေထာင္စုသမၼတ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ ဖြဲ႕စည္းပုံအေျခခံဥပေဒ (၂၀၀၈ ခုႏွစ္)

(http://www.thevoicemyanmar.com/index.php/perspective/item/3748-tmd.html)