အႏၱရယ္မ်ားတဲ့ မီးအားျမွင့္စက္
ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လွ်ပ္စစ္မီးအသံုးျပဳတဲ့ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ မီးအားျမွင့္စက္ေတြကို အသံုးျပဳၾကရပါတယ္။ ဝန္နဲ႔အားမမွ်တဲ့ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အား ျဖန္႔ျဖဴးေရး စနစ္မွာဆိုရင္ ဓါတ္အားဆံုးရံႈးမႈလို႔ေခၚတဲ့ ဓါတ္အားေလလြင့္မႈ မ်ားတဲ့ Line Loss ျဖစ္တဲ့ ဓါတ္ၾကိဳးေတြအေပၚမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ Voltage Drop ေတြေၾကာင့္ မီးအားေတြက်တာ ျဖစ္ပါတယ္။ မီးအားက်လို႔ ဘယ္လိုဓါတ္အား ဆံုးရံႈးတယ္ ဆိုတာေတာ့ အရင္ႏုတ္ေရးဖူးပါတယ္။
https://www.facebook.com/notes/ကို-သာ-ပို/ထုတ္တဲ့-လွ်ပ္စစ္-ဆည္တဲ့-ေဇာ္မင္း/317496598271306
ဒီလိုမီးအားက်တာေတြေၾကာင့္ အေတာ္မ်ားမ်ားေသာ အိမ္ေတြဟာ လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းေတြ မီးအားက်လို႔ ပ်က္စီးမႈ မရွိရေအာင္ မီးအားျမွင့္စက္ေတြ တပ္ဆင္ အသံုးျပဳၾကပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ မီးအားျမွင့္စက္ေတြကို ေအာ္တို႔ (Automatic Voltage Regulator) နဲ႔ လက္လွည့္ (Manual Voltage Regulator) ဆိုျပီးေတာ့ ခြဲႏိုင္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ သူ႔ဆီမယ္ အဝင္ဗို႔အား၊ အထြက္ဗို႔အားေတြ ၾကည့္ႏိုင္တဲ့ ဒိုင္ခြက္ရယ္ မီးျမင့္အခ်က္ေပးရယ္၊ လက္လွည့္မီးတင္တဲ့ ခလုပ္ရယ္ ပါေလ့ရွိပါတယ္။ ဘာလို႔ မီးျမွင့္စက္ေတြက အႏၱရယ္မ်ားသလဲလို႔ ဆိုရရင္ေတာ့
(၁) အရည္အေသြး ညံဖ်င္းမႈ
မ်ားေသာအားျဖင့္ ေဈးေပါေပါ ခပ္လြယ္လြယ္ ဝယ္ယူရရွိတဲ့ မီးအားျမွင့္စက္ေတြက အရည္အေသြး ညံဖ်င္းၾကတာ မ်ားပါတယ္။ သတ္မွတ္ထားတဲ့ စံစနစ္မရွိတာေၾကာင့္ ေဝးသက္သာဖို႔ ရည္ရြယ္ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ မီးအားျမွင့္စက္ေတြက အႏၱရယ္ အလြန္ကို မ်ားပါတယ္။ အထဲက ေၾကးၾကိဳးေတြက ေလာင္ထားျပီးသား ကိြဳင္ထုတ္ထဲက ျပန္ထုတ္ျပီးေတာ့ ခ်ည္နဲ႔ျပန္ပတ္ထားတဲ့ Cotton Coated Wire ေတြသံုးထားတာ၊ အထဲက Iron Core ဆိုတာကို ေဝးေပါတဲ့ အရည္အေသြးမမီတဲ့ သံျပားေတြနဲ႔ လုပ္ထားတာ။ ျပီးေတာ့ ဒီသံျပားေတြကို ျပန္တုပ္ေႏွာင္ဖို႔ သစ္သားေတြနဲ႔ အသံုးျပဳတာေတြပါ။ ကုန္က်စားရိတ္ ေလွ်ာ့ခ်ဖို႔အတြက္ အသံုးျပဳမယ့္ ဝန္ကိုခံႏိုင္မယ့္ ဝါယာဆိုဒ္ထက္ ေသးတဲ့ဝါယာေတြကို သံုးတာလဲ ပါပါတယ္။ ဒီေတာ့ အသံုးျပဳတာ ၾကာလာေလေလ မီးအားျမွင့္စက္က အပူခ်ိန္က တျဖည္းျဖည္းတိုးလာသလို အထဲက သစ္သားနဲ႔ ခ်ည္ၾကီဳးေတြက ေလာင္စာေတြျဖစ္ျပီးေတာ့ မီးေလာင္ႏိုင္ပါတယ္။
(၂) မီးအားတက္တာကို ဂရုမျပဳမိျခင္း
ေအာ္တို မီးစက္ေတြမွာ ျပႆနာ သိပ္မရွိလွေပမယ့္ လက္လွည့္ မီးစက္ေတြမွာ ဗို႔အားက ၂၃၀ထက္ေက်ာ္တဲ့အခါ အခ်က္ေပးသံ တပ္ထားေလ့ ရွိပါတယ္။ အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ အခ်က္ေပးတဲ့ ကိရိယာ ပ်က္ေနတာ၊ ပံုမွန္အလုပ္မလုပ္တာနဲ႔ မၾကားမိတာ (အိမ္မွာ လူမရွိခ်ိန္ မီးအားတင္ထားခဲ့ျခင္း)၊ မီးပ်က္သြားခ်ိန္ မီးအားျပန္မခ်မိတာ စတာေတြေၾကာင့္ ပံုမွန္သံုးေနၾက မီးအားထက္ ပိုတဲ့မီးအားေတြ ျဖစ္လာတတ္ပါတယ္။
ဒီအခါမွာ လွ်ပ္စစ္အသံုးအေဆာင္ေတြ ပ်က္စီးျပီးေတာ့ ဝန္ပိုဆြဲတာမ်ိဳး၊ မီးၾကိဳးအဆက္ေတြကေန မီးပန္းထကူးတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ျပီးေတာ့ မီးေလာင္တတ္ပါတယ္။ အထဲက အရည္အေသြးမမီတဲ့ ခ်ည္ပတ္ ဝါယာေတြျဖစ္ပါကလဲ အထဲကေန မီးစေလာင္တတ္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ အိမ္သံုးဝါယာေတြက ဗို႔အား ၆၀၀ ေလာက္ကို ခံႏိုင္ရည္ရွိတဲ့ မီးၾကိဳးေတြျဖစ္ေပမယ့္ သက္တမ္းလြန္ ၾကြပ္ဆတ္ေန (ဝါယာအေၾကာင္းမွာ အေသးစိတ္ ေရးပါ့မယ္) တတ္တာေၾကာင့္ ျမင့္လာတဲ့ ဗို႔အားကို ခံႏိုင္ရည္ မရွိပဲနဲ႔ မီးထေလာင္တာ၊ ဝါယာေရွာ့ျဖစ္တာေတြ ၾကံဳရတတ္ပါတယ္။
(၃) မီးအားျမွင့္ျခင္းေၾကာင့္ ဝါယာတြင္ ဝန္ပိုဆြဲျခင္း
ဒါကေတာ့ ျဖစ္ေနၾက အေၾကာင္းအရင္းတစ္ရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအပိုင္းကို အေထာက္အကူျဖစ္ေအာင္ ပံုၾကမ္းေလး ျခစ္ထားပါတယ္။ ပထမဆံုး သိရမွာက မီးအားျမွင့္စက္ရဲ႕ အဝင္ဖက္က ဗို႔ေတြ၊ အမ္ပီယာေတြနဲ႔ အထြက္ဘက္က ဗို႔နဲ႔ အမ္ပီယာပါ။ မီးအားျမွင့္စက္ဆိုတဲ့ ထရန္စေဖာ္မာရဲ႕ ပါဝါအဝင္ဟာ အထြက္ပါဝါနဲ႔ မီးအားျမွင့္စက္ကေန ဆံုးရံႈးသြားတဲ့ (အပူ) ဆံုးရံႈးမႈ ေပါင္းျခင္းနဲ႔ မူတည္ပါတယ္။ ဆံုးရံႈးတာကို ခဏဖယ္စဥ္းစားမွ လြယ္မွမို႔ ခပ္လြယ္လြယ္ တြက္ၾကည့္ရေအာင္။
ပထမဆံုး သိထားရမွာကေတာ့ လွ်ပ္စစ္ရဲ႕ ပါဝါ (Watt) တြက္တဲ့ ပံုေသနည္းပါ။
" Power (P) = Voltage (V) x Ampere (A) " ျဖစ္ပါတယ္။
အဝင္နဲ႔ အထြက္နဲ႔ ပါဝါတူတယ္လို႔ ယူဆတဲ့အတြက္ အဝင္ Power (P1) ဟာ အထြက္ Power (P2) နဲ႔ ညီတယ္လို႔ ယူဆပါတယ္။ ဒီကေနမွ
" P1 = P2
V1 x I1 = V2 x I2 (P = V x I)
I1 = (V2 x I2) ÷ V1 "
ဒီေနရာမွာ အိမ္သံုး လွ်ပ္စစ္ပစၥည္းေတြရဲ႕ အသံုးျပဳတဲ့ အမ္ပီယာက ပံုေသျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မီးအားက်လို႔ ဗို႔အားျမွင့္တဲ့အခါ မီးအားျမွင့္စက္ရဲ႕ အဝင္ပိုင္းရဲ႕ ဆြဲတဲ့ အမ္ပီယာက တက္လာမွာပါ။ ဥပမာ ၃၀ အမ္ပီယာ ဆြဲတဲ့ ဝန္ရွိတဲ့ အိမ္တစ္အိမ္မွာ အဝင္ ၁၄၀ ဗို႔ကို မီးအားျမွင့္စက္နဲ႔ ျမွင့္သံုးတယ္ ဆိုၾကပါစို႔။
ဒီေတာ့ ဒီေနရာမွာ V1 = ၁၄၀ ဗို႔၊ V2 = ၂၂၀ ဗို႔ ( ၂၂၀ ဗို႔ရေအာင္ ျမွင့္မွာကိုး)၊ I2 = ၃၀ အမ္ပီယာ (ဒါေတြက မီးအားျမွင့္စက္ အထြက္ကေန ဆြဲမွာဆိုေတာ့ I2 ေပါ့)။ ဒီကေနမွ မီးအားျမွင့္စက္ အဝင္ကေန ဆြဲမယ့္ အမိပီယာကို တြက္ၾကည့္ရေအာင္။
" I1 = (V2 x I2) ÷ V1 >> I1 = (၂၂၀ x ၃၀) ÷ ၁၄၀ = ၄၇ အမ္ပီယာ " ျဖစ္ပါတယ္။
မီးအားသာ ၁၂၀ဗို႔ပဲ ရွိခဲ့ရင္ ၅၀အမ္ပီယာေက်ာ္ ဆြဲမွာပါ။ ဒါေတြဟာ မီးအားျမွင့္စက္ အဝင္ပိုင္းက မီးၾကိဳးေတြမွာ ျဖတ္စီးေနမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အိမ္တစ္လံုးကို မိးဆင္ဖို႔ ဒီဇိုင္လုပ္တဲ့ေနရာမွာ ၃၀ အမ္ပီယာ ဆြဲမယ့္ေနရာမွာ ဘယ္ေလာက္ပိုျပီးေတာ့ တြက္ခ်က္သြယ္တန္းမယ္ ယူဆပါသလဲ။ စံစနစ္မရွိတဲ့ တိုင္းျပည္မွာ လိုအပ္တာေလာက္ေတာင္ မသြယ္တန္းၾကတာ အမ်ားစုပါ။ ဒီေတာ့အခါ ၃၀ အမ္ပီယာေလာက္သာ ဒီဇိုင္လုပ္ထားတဲ့ မီးၾကိဳးဟာ ၅၀ အမ္ပီယာေလာက္မွာ အေတာ္ကို ပူခ်စ္ေနပါျပီ။ မယံုရင္ စမ္းသပ္ႏိုင္ပါတယ္။ မီးအားက်ေလေလ ၾကိဳးက ပိုပူပူေလပါပဲ။ (မီးၾကိဳး ခံႏိုင္ရည္အားကို တစ္ပိုင္းေရးပါ့မယ္) ဒီလိုမ်ိဳး အသံုးျပဳတဲ့အတြက္ သက္တမ္းမျပည့္မီ မီးၾကိဳးေတြ ပ်က္စီးပါတယ္။ ဒါကို လဲလွယ္ျခင္းမျပဳပဲ ဆက္သံုးေနၾကရင္ အေၾကာင္းတိုက္ဆိုင္တဲ့ ပံုေသတြက္ဆလို႔ မရႏိုင္တဲ့ တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ဝါယာကေန မီးထေလာင္ႏိုင္ပါတယ္။
မီးအားျမွင့္စက္အေၾကာင္း နိဂံုးခ်ဳပ္ရရင္ အရည္အေသြးျပည့္မီတဲ့ မီးအားျမွင့္စက္ကို ေရြးခ်ယ္အသံုးျပဳပါ။ ေအာ္တိုမီးအားျမွင့္စက္ကို အသံုးျပဳႏိုင္က ပိုေကာင္းပါတယ္။ မီးပ်က္လ်င္၊ အျပင္သြားလ်င္ မီးျမွင့္စက္ကို ဂိတ္ဆံုးခ်ရန္ သတိျပဳပါ။ ျဖစ္ႏိုင္ပါက မိန္းပိတ္သြားပါ။ မီးအားျမွင့္စက္မွ အခ်က္ေပးသံထြက္မထြက္ကို အျမဲစစ္ေဆးေနပါ။ မီးအားျမွင့္စက္ဆိုတာက အျမဲပူေနတဲ့ ပစၥည္းျဖစ္တာေၾကာင့္ ေလဝင္ေလထြက္ေကာင္းတဲ့ ေနရာမွာ တပ္ဆင္ပါ။ ေလဝင္ေလထြက္ေကာင္းေအာင္ ပန္ကာတပ္ထားေသာ စက္မ်ားကို ေရြးခ်ယ္အသံုးျပဳပါ။
ကၽြမ္းက်င္သူမ်ားနဲ႔ တိုင္ပင္ျပီးေတာ့ ဓါတ္တိုင္မွ မီတာသို႔ အဝင္ၾကိဳး၊ မီတာမွ မိန္းသို႔ အဝင္ၾကိဳးႏွင့္ မိန္းမွ မီးအားျမွင့္စက္သို႔ ဆက္ထားေသာ ၾကိဳးမ်ား၏ ခံႏိုင္ရည္ႏွင့္ အမွန္တကယ္ မီးအားက်ပါက ဆြဲႏိုင္သည့္ အမ္ပီယာတို႔ကို တြက္ခ်က္ျပီး ၾကိဳးဆိုဒ္မမွန္ (ေသးေနပါက) ဆိုဒ္အမွန္ျဖင့္ လဲလွယ္သင့္ေၾကာင္း အၾကံျပဳလိုပါတယ္။
လွ်ပ္စစ္အေၾကာင္း တိတိပပ မသိေသးသူမ်ားအတြက္ ဦးတည္းေရးပါသည္။
Don't Monkey with Electricity...!!!
(ဆက္ရန္)