Written by ေက်ာ္ဝင္း
စကားပလႅင္
ယေန႔ျဖစ္ေပၚေနေသာ “အေျခခံဥပေဒ ဒီဘိတ္” ႀကီးတြင္ “တပ္မေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္း” ကိစၥကို အက်ယ္ေလာင္ဆံုး ၾကားေနရသည္။ ေျပာရလွ်င္ “အရပ္ဘက္၊ စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရးျပႆနာ” မွာ ျမန္မာ့ ဒီမိုကေရစီေရး၏ “အေရးအႀကီးဆံုး” အပိုင္းျဖစ္ေလရာ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ကိစၥကို “တည္” ေျပာေနၾကသည္မွာ သူ႔ဟာႏွင့္သူ သဘာဝက်သည္ဟု ဆိုႏိုင္ပါသည္။ သို႔ႏွင့္တိုင္ အဆိုပါကိစၥမွာ အသိမ္ေမြ႔ဆံုးႏွင့္ အကဲဆတ္ဆံုးလည္း ျဖစ္ေနျပန္ရာ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ခ်င့္ခ်ိန္ဆံုးျဖတ္ပါမွ တန္ကာက်လိမ့္မည္ ဟုလည္း စဥ္းစားမိသည္။ ဤစဥ္းစားခ်က္ျဖင့္ပင္ ယခုစာစုကို ေရးပါသည္။
ေပ်ာက္ဆံုးကြင္းဆက္
စံေတာ္ဝင္ မတ္စ္ဝါဒသမိုင္းကို ျပန္ၾကည့္လိုက္လွ်င္ အလြန္စိတ္ဝင္ စားစရာေကာင္းေသာ “ဆက္ထံုး” တစ္ခုကို ေတြ႔ ရပါလိမ့္မည္။ ကားလ္မတ္၏ မူလေဟာစာတမ္းႏွင့္ ပီအိုင္လီနင္၏ ျပင္ဆင္ခ်က္။ မတ္ႏွင့္ အိန္ဂ်ယ္တို႔က အေမရိကႏွင့္ အဂၤလန္တို႔တြင္ အရင္းရွင္စနစ္မွ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္သို႔ ၿငိမ္းခ်မ္း စြာ ကူးေျပာင္းႏိုင္သည္ဟု ေဟာစာတမ္းထုတ္ခဲ့သည္။ ဤႏိုင္ငံႏွစ္ခုတြင္ အျခားေသာ ဥေရာပႏိုင္ငံ မ်ားမွာလို လက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႕မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံေရး အာဏာတို႔ တိုက္႐ုိက္ခ်ိတ္ဆက္မႈ မရွိေသးေသာေၾကာင့္ ဆိုခဲ့ပါအတိုင္း စစ္တမ္းထုတ္ခဲ့ၾကျခင္း ျဖစ္သည္။
သို႔တေစ ပထမကမၻာစစ္ႀကီးကို ျဖတ္သန္းၿပီးေသာအခါ ႏိုင္ငံအားလံုး နီးပါးမွာပင္ လက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႕မ်ား၊ ႏိုင္ငံေရး အာဏာခြင္ထဲ ေရာက္သြားသည္။ ဤအေျပာင္းအလဲကို ေထာက္ျပၿပီး လီနင္က “လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးမွတစ္ပါး အျခားမရွိ” ဟု ျပင္ဆင္ ရပ္ခံခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။
ဒုတိယကမၻာစစ္အၿပီး ဂရိေတာ္လွန္ေရးမွာ အဆိုပါရပ္ခံခ်က္မွ ေပၚထြက္လာျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႔တိုင္ ဂရိေတာ္လွန္ေရး မေအာင္ျမင္ခဲ့ပါ။ လီနင္စစ္တမ္းလည္း ထင္တိုင္းမေပါက္ ျဖစ္သြားခဲ့သည္။ ဘာေၾကာင့္နည္း။
အေမရိကႏွင့္ အဂၤလန္အပါအဝင္ စစ္ၿပီးေခတ္ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံႀကီး မ်ားတြင္ “အရပ္ဘက္၊ စစ္ဘက္ဆက္ဆံေရး” ျပႆနာကို ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေရး စနစ္ႏွင့္ လိုက္ေလ်ာညီေထြ ျဖစ္ေအာင္ ေျဖရွင္းႏိုင္ေသာေၾကာင့္ဟု ဆိုပါသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ အေၾကာင္းေၾကာင္းေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရး အဖြဲ႕အစည္း သေဘာေဆာင္ေနေသာ လက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႕မ်ားကို “ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ အဖြဲ႕အစည္း” အျဖစ္ ျပန္လည္ ေနရာခ်ေပး လိုက္ႏိုင္ျခင္းျဖစ္သည္။ ဤအတြက္ ဟားဗတ္ပါေမာကၡ ဆမ္မ်ဴရယ္ပီဟန္တင္တန္ႏွင့္ သူ၏စာအုပ္ ကို အမွတ္ေပးၾကသည္။ ဟန္တင္တန္က ဤအေရြ႕ကို “ေပ်ာက္ဆံုးေနေသာ ကြင္းဆက္” (Missing Link) ဟု ဝိၿဂိဳဟ္ျပဳခဲ့သည္။
ဒုတိယအလွည့္
သို႔တိုင္ေအာင္ ဟန္တင္တန္၏ အဆိုပါစာအုပ္ႏွင့္ ဆိုခဲ့ပါ အယူအဆမွာ လြတ္လပ္ခါစ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ား အတြက္ကား ကြက္တိ မျဖစ္ခဲ့ပါ။ ဤႏိုင္ငံမ်ားရွိ လက္နက္ကိုင္ တပ္ဖြဲ႕မ်ားမွာ အမ်ဳိးသားလြတ္လပ္ေရး လႈပ္ရွားမႈမ်ား ထဲမွ သေႏၶတည္ ေမြးဖြားလာခဲ့သည္ ျဖစ္ရာ မူလကတည္းက ႏိုင္ငံေရး သေဘာေဆာင္ေနသည္။ ထို႔ထက္ စစ္ေအးတိုက္ပြဲ အထြတ္အထိပ္ကာလ (၁၉၆၀ တစ္ဝိုက္) အေရာက္တြင္ စစ္ဘက္ အာဏာသိမ္းမႈမ်ား အၿပိဳင္းအ႐ိုင္း ေပၚလာျပန္ရာ “စစ္ဘက္မွ ႏိုင္ငံေရးတြင္ ပါဝင္လာေသာ” (Militarization of Politics) ေခတ္တစ္ေခတ္ႏွင့္ ႀကံဳလိုက္ရျပန္သည္။
ဤကာလအတြင္း စစ္ဘက္ အာဏာသိမ္းခဲ့ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားကို ၾကည့္လိုက္လွ်င္ အေမရိကန္ သို႔မဟုတ္ ဆိုဗီယက္ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံႏွင့္ သိမ္းခဲ့ၾကသည္မ်ား ရွိသည္။ တတိယအမ်ဳိးအစား အာဏာသိမ္းမႈ မ်ားကား စစ္ေအးႏွင့္မဆိုင္ မည္သည့္ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံႏွင့္မွ မဟုတ္။ ျပည္တြင္းစစ္ကို အေၾကာင္းခံ ေပၚထြက္လာျခင္း ျဖစ္သည္။
စစ္ေဘာင္ က်ယ္လာရာမွ ဒီမိုကေရစီေဘာင္ က်ဥ္းသြားၿပီး ေနာက္ဆံုး ေပ်ာက္ကြယ္သြားျခင္း ျဖစ္သည္။ စစ္ေအးလြန္ေခတ္ “စစ္ဘက္ျပန္လည္ ဆုတ္ခြာေသာေခတ္” (Demilitarization) သို႔ ေရာက္ေသာအခါ စစ္ေအးႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေသာ စစ္ဘက္ပါဝင္မႈမ်ား ခ်က္ခ်င္းဆိုသလို ျပန္ဆုတ္သြား ေသာ္လည္း ျပည္တြင္းစစ္ တန္းလန္း ႏိုင္ငံမ်ားတြင္မူ ဤမွ်မလြယ္။ ဤကိစၥကို အာရွႏွင့္ လက္တင္အေမရိက ဒီမိုကေရစီ အေျပာင္းအလဲမ်ားႏွင့္ ယွဥ္တြဲ စဥ္းစားလာၾကရသည္။
ဆိုခဲ့ပါ ျပည္တြင္းစစ္ မၿပီးျပတ္ေသးေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ႏိုင္ငံေတာ္ ကာကြယ္ေရးသက္သက္ တာဝန္ယူေသာ ပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္အဖြဲ႕အစည္း အျဖစ္ တိုက္႐ိုက္သြားဖို႔ အေျခအေနမေပး။ ျပည္တြင္းလံုၿခံဳေရးပါ တာဝန္ယူ ၾကရေသာ နီယိုပေရာ္ဖက္ရွင္နယ္ ဆိုသည့္ အဆင့္တစ္ဆင့္ ၾကားခံထားရ ေသးသည္။ ဆိုရလွ်င္ ပိုရွည္ၾကာႏိုင္သလို ပို၍လည္း ခက္ခဲသိမ္ေမြ႔သည္။ အေလာတႀကီး အေဆာတလ်င္ ကိုင္တြယ္မိလွ်င္ ေနာက္ေၾကာင္းျပန္ အႏၲရာယ္ရွိႏိုင္သလို “ေဘာ္လကန္ႏိုက္ေဇးရွင္း” (အစိတ္စိတ္အႁမႊာႁမႊာ ၿပိဳကြဲမႈ) အႏၲရာယ္လည္း ရွိသည္ဟု ဆိုသည္။ ျပည္တြင္းစစ္ျပႆနာ တစ္စံုတစ္ရာ ေျပလည္မွသာ ဆုတ္ခြာေရးအတြက္ လမ္းစေပၚႏိုင္စရာ ရွိသည္။
“တျဖည္းျဖည္း ဆုတ္ခြာေရး” (Gradual Change) သာ ျဖစ္ဖို႔မ်ားလိမ့္မယ္” ဟု ဆိုပါသည္။ ဤေနရာ တြင္လည္း ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ေရးထက္ ညႇိႏိႈင္း အေျဖရွာေရးကသာ ပိုအလုပ္ျဖစ္လိမ့္မည္ဟု အေတြ႔အႀကံဳမ်ားက လွစ္ျပ လ်က္ရွိသည္။ အနီးစပ္ဆံုး ဆိုရလွ်င္ အင္ဒိုနီးရွား အေတြ႔အႀကံဳ။ ၁၉၉၈ က စစ္ဘက္ပါဝင္မႈ ၄၀ ရာခိုင္ႏႈန္းအထိ ရွိသည္။ ၁၉၉၉ တြင္ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္း။ ၂၀၀၄ ေရာက္မွ အၿပီးအျပတ္ ဖယ္ရွားႏိုင္ခဲ့သည္။
ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးေပၚ တင္ၾကည့္
ဆိုခဲ့ၿပီးေသာ ပညာရွင္ စဥ္းစားခ်က္မ်ားႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ အေတြ႔အႀကံဳ မ်ားကို ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးေပၚ တင္ၾကည့္လိုက္လွ်င္ လက္ေတြ႔က်ေသာ အေျဖတစ္ခု ရေကာင္းစရာ ရွိလိမ့္မည္ ထင္သည္။ ဤေနရာတြင္ “အခရာ” အက်ဆံုး မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ပကတိအရွိပင္ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ပကတိအရွိကို စာေရးသူ ဉာဏ္မီသေလာက္ စာရင္း တို႔ၾကည့္ပါမည္...။
၁။ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္မွာ ၁၃၀၀ ျပည့္အေရးေတာ္ပံုတြင္ သေႏၶတည္ၿပီး ရဲေဘာ္သံုးက်ိပ္ အျဖစ္ ေမြးဖြားကာ ဖက္ဆစ္ေတာ္လွန္ေရးျဖင့္ အသက္ဝင္လာသည္။
၂။ ျမန္မာ့လြတ္လပ္ေရး ဖခင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းမွာ ျမန္မာ့တပ္မေတာ္ကို စတင္ အုတ္ျမစ္ခ်ခဲ့ေသာ ေခါင္းကိုင္ဖခင္ႀကီးလည္း ျဖစ္သည္။
၃။ သို႔တေစ တပ္မေတာ္က ႏိုင္ငံေတာ္အာဏာကို တိုက္႐ိုက္ခ်ဳပ္ကိုင္ ခဲ့ရာက အရပ္ဘက္၊ စစ္ဘက္ ဆက္ဆံေရး ယိုယြင္းခဲ့ရသည့္ ကာလမွာလည္း ရာစုဝက္နီးပါး ခန္႔ရွိသည္။ ယခုထိလည္း အကင္း မေသတတ္ေသး ...။
၄။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပည္တြင္းစစ္မွာ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ခဲ့ၿပီျဖစ္ရာ ကမၻာ့ အရွည္ၾကာဆံုး စစ္ပြဲစာရင္း ဝင္သည္။
၅။ လက္ရွိ ေတာတြင္းလက္နက္ကိုင္ အင္အားမွာ တစ္သိန္းအထက္ ရွိသည္ဟု သိရသည္။ အစိုးရေရာ၊ ေတာတြင္းကပါ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ၾကေသာ ကာကြယ္ေရး အဖြဲ႕ေပါင္း ၅၀၀၀ ေက်ာ္ရွိသည္ ဟုလည္း ဆိုသည္။
၆။ ျမန္မာ့လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႕အစည္း အားလံုး (အစိုးရေရာ၊ ေတာတြင္းပါ) မွာ ျပည္တြင္းစစ္ ေနာက္ခံေပၚ တည္ေဆာက္ထားေသာ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား ျဖစ္ေနသည္။ ဆိုင္ရာဆိုင္ရာ အက်ဳိးစီးပြားမ်ားႏွင့္လည္း ဆက္စပ္ေနသည္။
၇။ လက္ရွိ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ အေျပာင္းအလဲမွာ ကနဦးတံခါးဖြင့္ အဆင့္ (Political Opening) မွ်သာရွိေသးရာ အလြန္ အကဲဆတ္ေသာ အေနအထားတြင္ ရွိေနဆဲျဖစ္သည္။
ဤသို႔ဆိုလွ်င္ ဘာလုပ္ၾကမည္နည္း။ ဆႏၵထက္ အေျမာ္အျမင္က ပိုအေရးႀကီးလိမ့္မည္ ဟု သေဘာရပါေၾကာင္း ...။
(စာၫႊန္း - Civil – Military Relations and Democracy (Larry Diamond))